4. Budowa i funkcje układu pokarmowego
0 27 speciālā zīme olafhajdasz
jautājums  |
atbilde |
|||
|---|---|---|---|---|
|
główną funkcją układu pokarmowego jest -
|
przekształcanie składników pokarmowych w substancje drobnocząsteczkowe, które łatwo przenikają przez błony komórkowe
|
|||
|
przewód pokarmowy:
|
jama ustna, gardło, przełyk, żołądek, jalito cienkie, jelito grube
|
|||
|
gruczoły trawienne:
|
ślinianki (główne: przyuszna, podżuchwowa, podjęzykowa), wątroba, trzustka
|
|||
|
trawienie polega na -
|
fizycznej i chemicznej obróbce pokarmu
|
|||
|
fizyczna obróbka pokarmu -
|
żucie, mieszanie, połykanie i przesuwanie treści pokarmowej
|
|||
|
chemiczna obróbka pokarmu -
|
enzymatyczny rozkład wewnątrzcząsteczkowych wiązań chemicznych ▶️ uzyskanie związków przyswajalnych przez organizm
|
|||
|
jama ustna - pokarm jest rozdrabniany, rozpoczęcie trawienia cukrów ślinianki - wydzielają ślinę, która nawilża pokarm, działa bakteriobójczo i zawiera enzymy rozkładające cukry gardło - przesuwanie pokarmu z jamy ustnej do przełyku
|
przełyk - przesuwanie pokarmu do żołądka żołądek - zachodzi częściowe trawienie białek
|
|||
|
wątroba - wytwarza żółć niezbędną do trawienia tłuszczów pęcherzyk żółciowy - gromadzi żółć powstającą w wątrobie trzustka - wytwarza enzymy trawienne spływające do jelita cienkiego
|
jelito cienkie - zachodzi trawienie oraz wchłanianie składników pokarmowych jelito grube - wchłanianie wody, soli mineralnych, niektórych witamin oraz formowanie kału
|
|||
|
uzębienie stałe - 32 zęby, uzębienie mleczne - 20 zębów w uzębieniu mlecznym nie ma zębów przedtrzonowych i jednego rodzaju zębów trzonowych wymiana zębów zachodzi stopniowo między 6 a 12 rokiem życia, zęby mądrości wyrastają po 17 roku życia
|
siekacze - służą do odgryzania kawałków jedzenia kły - pomagają w rozgryzaniu pokarmu zęby przedtrzonowe i trzonowe - miażdżą i rozcierają pokarm
|
|||
|
budowa zewnętrzna zęba: -składa się z korzenia, szyjki i korony -szkliwo pokrywające zębinę w części korowej jest najtwardszą tkanką organizmu, błona ozębna - otacza korzeń i łączy ząb z kością zębodołu oraz dziąsłem, wytwarza cement korzeniowy
|
budowa wewnętrzna zęba: zębina - tworzy oparcie dla pozostałych tkanek zęba miazga - silnie unaczyniona i unerwiona, bierze udział w odżywianiu zęba
|
|||
|
wydzielana przez ślinianki ślina nawilża pokarm, działa bakteriobójczo i zawiera enzymy rozkładające cukry
|
dzięki zawartemu w silnie enzymowi - amylazie ślinowej - w jamie ustnej zostaje zapoczątkowany proces rozkładu polisacharydów, głównie skrobi i glikogenu
|
|||
|
leżący na dnie jamy ustnej język umożliwia formowanie kęsów pokarmu oraz ich połykanie przedostają się przez gardło do przełyku gardło - wspólny odcinek przewodu pokarmowego i oddechowego
|
nagłośnia - jedna z chrząstek krtani, która podczas połykania pokarmu zamyka wejście do dróg oddechowych, uniemożliwiając przedostatnie się jedzenia do tchawicy
|
|||
|
4 warstwy ściany przewodu pokarmowego: błona śluzowa - komórki nabłonkowe, wydziela ochronny śluz błona podśluzowa - tkanka łączna, zawiera naczynia krwionośne, limfatyczne oraz włókna nerwowe
|
błona mięśniowa - 2 warstwy mięśni gładkich, których skurcze powodują przesuwanie się treści pokarmowej oraz jej mieszanie się z enzymami trawiennymi błona surowicza (otrzewna) - łącznotkankowa, najbardziej na zewnątrz, ochrania przewód pokarmowy i oddziela go od innych narządów
|
|||
|
w żołądku są trawione przede wszystkim białka proces ten odbywa się przy udziale pepsyny, która jest wydzielana w formie niekatywnej - pepsynogen, aby nie uszkadzać ścian żołądka czynnikiem aktywującym może być kwas solny lub pepsyna ▶️ rozkłada ona wiązania peptydowe co prowadzi do powstania oligopeptydów
|
w żołądku działa także lipaza żołądkowa trawi ona tłuszcze występujące w postaci naturalnej emulsji (np. w mleku, śmietanie)
|
|||
|
gruczoły błony śluzowej żołądka tworzą wydzieliny, które tworzą sok żołądkowy:
|
-ma on odczyn kwaśny (pH 1-2) -zawiera: wodę, kwas solny (HCl), chlorek sodu (NaCl), chlorek potasu (KCl), enzymy trawienne (pepsynę i lipazę żołądkową) -oraz śluz zabezpieczający ściany żołądka przed drażniącym działaniem kwasu solnego i enzymów
|
|||
|
funkcje kwasu solnego:
|
-denaturacja białek ▶️ przygotowanie ich do stawienia -niszczy drobnoustroje dostające się do żołądka z pokarmem -aktywuje enzymy i zapewnia właściwy odczyn środowiska, w którym działają (pH 1-2)
|
|||
|
sok trzustkowy - zawiera enzymy rozkładające wszystkie związki organiczne zawarte w pokarmie oraz wodorowęglan sodu, który zmienia odczyn pokarmu z kwaśnego na zasadowy (pH 7,1-8,4) ▶️ środowisko odpowiednie dla enzymów działających w dwunastnicy
|
enzymy soku trzustkowego: amylaza trzustkowa, lipaza trzustkowa, trypsyna, chymotrypsyna, karboksypeptydazy, nukleazy enzymy soku jelitowego: amylaza jelitowa, lipaza jelitowa, aminopeptydazy, dipeptydazy, disacharydazy (maltaza, laktaza, sacharoza), nukleazy
|
|||
|
żółć: -stale wytwarzana przez komórki wątroby (hepatocyty) -zbiera się w pęcherzyku żółciowym
|
-ma odczyn zasadowy -najważniejszy składnik ▶️ sole kwasów żółciowych ▶️ przekształcają tłuszcze w emulsję o bardzo drobnych kroplach ▶️ zwiększa to powierzchnię kontaktu z enzymami i umożliwia trawienie
|
|||
|
kosmki jelitowe - palczyste wypustki zwiększające powierzchnię chłonną
|
wewnątrz kosmka ▶️ centralnie położone naczynie limfatyczne oraz oplatajaca go sieć włosowatych naczyń krwionośnych ▶️ błony warstwy komórek pokrywających kosmki zostały przekształcone w tzw. mikrokosmki, dodatkowo zwiększające powierzchnię chłonną x600
|
|||
|
cukry proste ▶️ są wchłanianie z jelita do krwi aminokwasy ▶️ są wchłaniane z jelita do krwi
|
tłuszcze ⏩ światło jelita ▶️ glicerol, wyższe kwasy tłuszczowe, monoglicerydy ▶️ kompleksy z solami żółciowymi ▶️ transport do enterocytów ▶️ ponowna synteza tłuszczów właściwych ▶️ cząsteczki tłuszczów właściwych + cholesterol + fosfolipidy = kuliste agregaty w białkowej otoczce, tzw. CHYLOMIKRONY ▶️ egzocytoza ▶️ chylomikrony ▶️ przestrzenie miedzykomórkowe ▶️ naczynie limfatyczne ▶️ z limfą do krwi
|
|||
|
rola bakterii jelitowych w jelicie grubym:
|
wykorzystywane w procesach fermentacyjnych niestrawionych resztek pokarmu, w tym celulozy (rozkładowi ulega ok. 15% spożytej celulozy) syntetyzują cześć witamin z grupy B i K
|
|||
|
wątroba - największy gruczoł ludzkiego organizmu (ok. 1,5kg) przez żyłę wrotną trafiają do niej: - cukry proste, aminokwasy i kwasy tłuszczowe o krótkich łańcuchach, - triglicerydy, cholesterol, fosfolipidy, - witaminy i sole mineralne
|
wszystkie substancje mogą zostać tu zmagazynowane lub ulegać dalszym przekształceniom krew wpływa do wątroby albo tętnicą wątrobową albo wraz z substancjami odżywczymi żyłą wrotną opuszcza wątrobę żyłami wątrobowymi
|
|||
|
przemiany składników odżywczych: węglowodany ▶️ cukry proste ▶️ glukoza lub tłuszcze
|
białka ▶️ aminokwasy ▶️ wątroba ▶️ biosynteza białek (nadmiar aminokwasów może być przekształcony w cukier lub w tłuszcz) tłuszcze ▶️ glicerol, kwasy tłuszczowe ▶️ limfa ▶️ krwioobieg ▶️ tkanki ▶️ budowa błon komórkowych (nadmiar gromadzony w tkance tłuszczowej)
|
|||
|
wykorzystanie glukozy:
|
-część służy jako źródło energii -nadmiar przekształcany w glikogen i magazynowany w wątrobie lub mięśniach -znaczna nadwyżka przekształcana w tłuszcze i gromadzona w tkance tłuszczowej
|
|||
|
funkcje wątroby:
|
-produkowanie żółci niezbędnej przy trawieniu tłuszczów, -magazynowanie glikogenu lub jego rozkład, udział w metaboliźmie tłuszczów, -rozkład zbędnych hormonów, -udział w rozkładzie hemoglobiny, -wytwarzanie mocznika z amoniaku, -pochłanianie i unieszkodliwianie substancji toksycznych pojawiających się we krwi (niektóre leki, alkohol), -magazynowanie witamin ADEK i B12 oraz żelaza niezbędnego do syntezy hemoglobiny, -wytwarzanie ok. 95% białek osocza, w tym protrombiny i enzymów niezbędnych w krzepnięciu krwi, a także heparyny - związku hamujacego krzepnięcie krwi
|
|||
|
czynności układu pokarmowego ulegają regulacji układu nerwowego i hormonalnego (np. wydzielanie soku żołądkowego ▶️ ośrodek nerwowy regulujący ten proces jest umiejscowiony w rdzeniu przedłużonym, a jego czynność podlega kontroli kory mózgu
|
▶️ wydzielanie soku żołądkowego następuje wtedy, gdy przebywający w jamie ustnej pokarm podrażnia znajdujące się tu zakończenia nerwowe ▶️ również na skutek bodźców powstających w korze mózgu na widok pokarmu, pod wpływem zapachu, czy na myśl o nim
|
|||
|
gastryna - hormon powstający w części odźwiernikowej żołądka, główny czynnik pobudzający wydzielanie soku żołądkowego
|
enterogastron - hormon hamujący wydzielanie soku żołądkowego oraz ruchy żołądka
|
|||
Skatīt līdzīgas flashcards:
1. Budulcowe i energetyczne składniki pokarmowe2. Rola witamin w diecie3. Rola wody i składników mineralnych w organizmie
1. Budulcowe i energetyczne składniki pokarmowe2. Rola witamin w diecie3. Rola wody i składników mineralnych w organizmie
