Chemia

Liczba atomowa 20

Wapń

Liczba atomowa 53

Jod

Liczba atomowa 50

Cyna

Liczba atomowa 11

Sód

Liczba atomowa 80

Rtęć

Liczba atomowa 31

Gal

Liczba atomowa 26

Żelazo

Liczba atomowa 29

Miedź

Liczba atomowa 40

Cyrkon

Dawna nazwa azotu

Dusień

Odmiana niebieska grynszpanu to?

Grynszpan francuski

Ostatni odkryty pierwiastek, 117

Tenes

Reakcja podczas ogrzewania substancji z roztworem siarczanu miedzi i wodorotlenku potasu lub sodu, stosowana w celu wykrywania białek, barwiących się na fioletowo

Reakcja biuretowa

Płynna mieszanina siarczanu miedzi i mleka wapiennego stosowana jako środek grzybobójczy do spryskiwania roślin

Ciecz bordoska

Pierwszy odkryty pierwiastek promieniotwórczy

Technet Z 43

W 1995 roku dostali nagrodę Nobla za wkład w badaniach nad powstawaniem i destrukcją warstwy ozonowej

Paul Crutzen, Mario Molina, Frank Sherwood Rowland

Od czego pochodzi nazwa lantan?

Od „ukrywać się”, bo ukrywał się w tlenku ceru

Od czego nazwa stront

Od szkockiej miejscowości Strontian w pobliżu której go odkryto

Od czego pochodzi nazwa prazeodym

Od „Zielony bliźniak”

Co oznacza tal?

Zielona gałązka

Najrzadszy lantanowiec występujący na Ziemi

Tul

Od czego nazwa pierwiastka ren

Od rzeki Ren

Tam odkryto tellur

Kopalnia w Rumunii

Od czego nazwa samar

Od samarskitu

Ludowe wyjaśnienie nazwy antymon

Przeciw mnichom

Nazwa wanad od kogo?

Od Vanadis (Frei)

Liczba atomowa aktynu

89

Liczba atomowa glinu

13

Liczba atomowa argonu

18

Liczba atomowa astatu

85

Liczba atomowa baru

56

Liczba atomowa berkelu

97

Liczba atomowa bohru

107

Liczba atomowa ceru

58

Liczba atomowa chromu

24

Liczba atomowa kiuru

96

Liczba atomowa dysprozu

66

Liczba atomowa rubidu

37

Liczba atomowa samaru

62

Liczba atomowa fransu

87

Podwójni laureaci nagrody Nobla z chemii

Frederic Sanger, Barry Sharpless

Za co Barry Sharpless dwukrotnie dostał nagrodę Nobla

1. Badania w syntezie beta-blokerów 2. Szybka chemia organiczna (chemia click)

Najmłodszy laureat nagrody Nobla z chemii

Frederic Joliot -35

Najstaszy laureat nagrody Nobla z chemii

John Goodenough -97

Ile kobiet dostało nagrodę Nobla z chemii

8. Curie, Irena Joliot- Curie, Dorothy Hodgkin, Ada Yonath, Frances Arnold, Emmanuel Charpentier, Jennifer Doudna, Carolyn Bertozzi

Składnik drewna zapewniający sztywność eliminowany przy produkcji papieru

Lignina

Co zrobić jak się rozsypie rtęć?

Posypać siarką- powstanie mniej szkodliwy siarczek rtęci

Czym pompowane są opony samochodów wyścigowych

Azotem

Gdzie metaliczny wodór

Wnętrze Jowisza

Silny herbicyd używany w wojnie wietnamskiej

Agent Orange (jeden z tęczowych herbicydów)

Przetworzony chemicznie olej roślinny

Biodiesel

Napój wprowadzony do sprzedaży w 1858, dzięki obecności chininy świeci w ultrafiolecie

Tonik

Czemu fasola tonka ma słoddki zapach

Bo ma kumarynę

Najbardziej radioaktywny materiał na Ziemi

Polon 210

Ile razy hel lżejszy od powietrza

Ok 7 razy

Twórca polskiej nomenklatury związków nieorganicznych

Filip Walter

Materiał wybuchowy użyty w Oklahoma

ANFO czyli saletrol

Od czego pochodzi nazwa bizmut

Od niemieckiego słowa weismut - biała masa

Początkowo nazywany alabamitem

Astat

Metale ziem rzadkich to?

Skandowce (skand i itr) i lantanowce

Od czego nazwa lantan?

Ukrywać się, ukrywał się w tlenku ceru

W literaturze anglosaskiej niob

Columbium - Cb

Do czego tantal?

Kondensatory elektrolityczne

Łysienie poprzedzone czernieniem mieszków włosowych to objawy zatrucia?

Talem

Co wykorzystuje się w końcówkach stalówek, igieł gramofonowych, osi w instrumentach i stykach elektrycznych

Osm

Metal często znajdowany w obiektach kosmicznych

Iryd

Najważniejszy minerał osmu i irydu

Osmiryd

Występowanie w skałach cienkiej warstwy irydu

Anomalia irydowa

Białe złoto to stop złota z

Palladem, lub alternatywnie z niklem i manganem

Główny element kamieni w zapalniczkach

Cer

Wykorzystywany w bateriach jądrowych na statkach kosmicznych

Promet

Rozszczepialny izotop uranu

Uran 235

Woda królewska jaki stosunek

3:1 na korzyść solnego

Gdzie obficie występuje sperrylit, minerał z platyną

Kanada, Sudbury

Gdzie poza DRK złoża tantalu

Bernic Lake w prowincji Manitoba w Kanadzie

Najważniejsze minerały wolframu

Wolframit i szelit

3/4 produkcji wolframu?

Chiny

Największe wydobycie jodu

Chile

Najważniejsze źródło ceru

Monacyt

Najwięcej dysprozu?

Chiny (złoża gliny)

Stop metali - nikiel, chrom i molibden

Hastelloy

Jedyny minerał o dużej zawartości skandu

Tortweityt, Norwegia

Najwięcej niobu?

Brazylia, potem Kanada

Najbogatsze źródła kobaltu

Pas Miedzionośny w Zambii i DRK, najwięcej w DRK

Nagroda Nobla z chemii 2022

Carolyn Bertozzi, Morten Meldal, Barry Sharpless za chemię kliknięć i chemię biortogonalną

Synteza skomplikowanych związków z prostych substratów

Chemia kliknięć

Chemik, laureat Nagrody Nobla za 1960 za datowanie radiowęglowe C14

Willard Libby

Bardzo podobny do cyrkonu

Hafn

O jakim odkryciu poinformował Niels Bohr w przemówieniu z 1922 w związku z otrzymaniem Nagrody Nobla

O odkryciu hafnu w Kopenhadze

Najważniejszy minerał hafnu

Alwit

Odkrył holm

Per Teodor Cleve

Nazwa tego pierwiastka pochodzi od „biała masa”

Bizmut

Gęstość tego pierwiastka mniejsza w stanie stałym niż ciekłym

Bizmut

Główni producenci bizmutu

Chiny, Wietnam i Meksyk

Półmetale SOPOT -ABBA, KYGO

Antymon, arsen, bizmut, bor, german, krzem, selen, tellur, polon

Najwyższa temperatura topnienia wśród pierwiastków

Wodór

Temperatura topnienia wolframu

3422 stopnie Celsjusza

Temperatura topnienia rtęci

-38,83 stopnie Celsjusza

Temperatura topnienia cyny

231,9 st C

Temperatura topnienia złota

1064 stopnie C

Temperatura topnienia srebra

962 stopnie Celsjusza

Temperatura topnienia miedzi

1085 stopni Celsjusza

Temperatura wrzenia rtęci

357 stopni Celsjusza

Temperatura topnienia platyny

1768 st C

Temperatura topnienia irydu

2466 st C

Temperatura topnienia tantalu

3017 st C

Temperatura topnienia cezu

28,5 st C

Temperatura topnienia helu

Minus 268,93 st Celsjusza

Temperatura topnienia węgla

4500 st C

Czas połowicznego rozpadu węgla C14

5700 lat

Drugi metal pod względem wysokiej temperatury topnienia

Ren- 3185 st. C

Piąta poza diamentem, grafitem, fullerenem i grafenem odmiana alotropowa węgla

Cyklokarbon

Włoski chemik, odkrywca nitrogliceryny 1847

Ascanio Sobrero

Odkryła ren

Ida Noddack

Główne miejsce wydobycia niobu

Brazylia (92 proc), Kanada (7 proc)

Na co zmarł Ludwig van Beethoven

Na ołowicę

Gdzie znajduje się jedyna na świecie kopalnia siarki

Kopalnia Osiek koło Staszowa

Jakie pierwiastki odkrył Humphry Davy?

Bor (z Gay-Ludsakiem), sód, potas, wapń, bar

Kto odkrył glin

Hans Oersted

Kto odkrył arsen?

Albert Wielki

Kto odkrył wanad?

Andres del Rio

Jakie pierwiastki odkrył Szwed Carl Mosander?

Lantan, dydym, erb i terb

Jakie pierwiastki odkrył Glenn Seaborg?

Od 94 do 102

Gdzie odkryto nihon (113)?

W instytucie Riken

Gdzie znajduje się Zjednoczony Instytut Badań Jądrowych?

W Dubnej (odkryte pierwiastki od 114 do 118, 114 i 116 łącznie z Lawrence Livermore National Laboratory)

Jakie pierwiastki odkrył Jurij Oganesian?

Seaborg i bohr

Jakie pierwiastki odkryto w Instytucie Badań Ciężkich Jonów w Darmstadt?

Od 108 do 112

Jakie pierwiastki odkrył Albert Ghiorso?

Od 103 do 105 (Rutherford i dubn z Flerowem)

Kto odkrył azot?

Daniel Rutherford

Kto odkrył magnez?

Joseph Black

Kto odkrył german?

Clemens Winkler

Kto odkrył itr?

Fin Johan Gadolin

Kto odkrył niob?

Charles Hatchett

Używany jest między innymi jako źródło energii dla świecących boi morskich, automatycznych stacji meteorologicznych, a także do ogrzewania skafandrów nurków i kosmonautów

Kiur

Najsilniejszy kwas

Kwas fluoroantymonowy

Skala fo oceny mocy kwasu i zasad

Skala Hammetta

Biel wiedeńska to:

Węglan wapnia

Glinian kobaltu to?

Błękit Thenarda

Mieszanina roztworu siarczanu miedzi i mleka wapiennego

Ciecz bordoska (fungicyd, na mączniaka)

Czerwień jubilerska to:

Fe2O3

Kryształy Ag3Hg4, Ag3Hg2 i Ag3Hg

Drzewo Diany

Eka bor to?

Skand

Eka glin to?

Gal

Eka krzem to?

German

Eka- mangan to?

Technet

Formalina to

40 procentowy wodny roztwór akdehydu mrówkowego

Mieszanina niobu i tantalu uważana w XIX wieku za nowy pierwiastek

Ilmen

Stężony roztwór H2O2

Ingolina

Kwaśny winian potasu

Kamień winny

Dawna nazwa Tc

Mazur

Zol złota barwy czerwonej

Purpura Kasjusza

H2SO4 plus perhydrol (3:1)

Roztwór pirania

Żywień to?

Tlen

Kwas pruski to?

Cyjanowodór

Saletra chilijska

Azotan sodu

Saletra indyjska

Azotan potasu

Wełna filozofoczna to?

Tkenek cynku

Sylwestren to?

Terpentyna

Uwodniony siarczan sodu

Sól glauberska

Mieszanina tlenków żelaza

Zendra

Co to lżeń?

Wodór

1 procentowy roztwór arsenianu potasu

Roztwór Pearsona

Mieszanina pentafluorku antymonu (SbF5) i kwasu fluorosulfonowego (HSO3F), zaliczana do superkwasów.

Kwas magiczny

Amerykański fizykochemik, pionier badań nad wyładowaniami elektrostatycznymi w gazach i zjawiskami powierzchniowymi. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie chemii w 1932 roku za osiągnięcia w chemii powierzchni

Irving Langmuir

Była stosowana do barwienia jedwabiu i bawełny, obecnie nie jest używana; jest pierwszym barwnikiem syntetycznym otrzymanym w skali przemysłowej (1856, H. Perkin)

Moweina

W 1884 roku wykorzystał kokainę do znieczulenia miejscowego (rogówka)

Karl Koller

Minerał, siarczan strontu, do pozyskiwania strontu

Celestyn

Bezbarwny, biały lub brunatny minerał, węglan ołowiu

Cerusyt

Metal o podobnych właściwościach jak woda (inwersja rozszerzalności cieplnej)

Bizmut

Główni producenci bizmutu

Chiny, Wietnam i Meksyk

Ferromagnetyki w temperaturze pokojowej

Żelazo, kobalt, nikiel, gadolin

Skąd pochodził Johan Gadolin

Z Finlandii

Za odmianę czego uważano grafit?

Ołowiu

Jak nazywany jest jadeit u Maorysów?

Pounamu

Co znaczy topaz?

Poszukuję

Kto stworzył termin „gaz”

Johann Helmont

Co w 1789 r Antoine Lavoisier umieścił w układzie okresowym

Światło i ciepło

Wprowadził pojęcie antyciał

Linus Pauling, poza tym udowodnił, że anemia sierpowatokrwinkowa wywołsna jest przez cząsteczki hemoglobiny o nieprawidłowej budowie

Co jest w kapiszonach?

Piorunian rtęci

Co to jest inozytol?

Witamina B8 (błedna nazwa bo może być syntezowany przez organizm), składnik energetyków (poprawia sampoczucie)

Nazwa tego białka w języku angielskim składa się z 189819 liter

Tytyna

Siedziba IUPAC(Polska od 1919)

Zurich

Źródło energii dla sond kosmicznych

Kiur

Czego prekursorem jest tryptofan?

Serotoniny, melatoniny, tryptaminy, niacyny, auksyn

W procesie metylacji metioniny powstaje

Homocysteina

Co jest w tiomersalu?

Etylortęć

Początek współczesnej chemii

Odrzucenie teorii flogistonu (Lavoisier, Łomonosow)

Cenentyt to

Węglik żelaza

Podwójna sól arseninu i octanu miedziowego, szmaragdowy barwnik w malarstwie albo środek owadobójczy do opryskiwania drzew

Zieleń paryska

W rozpadzie Beta plus powstaje

Neutrino

W rozpadzie Beta minus powstaje

Antyneutrino

Zapoczątkowali analize widmową pierwuastków (po podgrzaniu)

Robert Bunsen i Gustav Kirchhoff

Z czego Bunsen i Kirchhoff zbudowali pierwszy spektroskop?

Kilka teodolitów, pryzmat i humidor

Ile pierwiastków chemicznych znał Mendelejew?

63

Najcięższy naturalnie występujący pierwiastek

Uran

Silnie rozdrobniona platyna, wykazująca dobre właściwości katalityczne. Stosowana jest w elektrochemii do pokrywania platyny w elektrodzie platynowej

Czerń platynowa

Blenda smolista to?

Tlenek uranu, tam Curie zidentyfikowali polon i rad

W 1669 roku podczas eksperymentów z moczem przez przypadek odkrył fosfor

Hennig Brand

Pierwiastki znane w czasach przedhistorycznych

7 - miedź, żelazo, cyna, ołów, srebro, złoto, węgiel

Kto odkrył azot?

Daniel Rutheford w 1772 (rok po odkryciu tlenu przez Scheelego)

W 1774 Johann Gottlieb Gahn odkrył

Mangan

W 1787 odkrył krzem?

Antoine Lavoisier, wg innych źródel Berzelius

Odkrył w 1807 potas, sód a w 1808 wapń

Humphry Davy

W 1791 roku badając ilmenity wyodrębnił z nich nieznany metal (tytan), który pierwotnie nazwał manakanit

William Gregor

Friedrich Wohler w 1825 (albo 7) odkryl?

Glin

W 1803 roku odkrył pallad i rod?

William Hyde Wollaston

Kto w 1797-98 odkrył chrom i beryl?

Louis Nicholas Vauquelin

Kto w 1789 odkrył uran i cyrkon?

Martin Heinrich Klaproth

Co to są metaloidy?

Półmetale

Metal do ochrony stali przed rdzewieniem?

Chrom

Co może ugasić płonący magnez?

Suchy piasek

Pod względem masy najczęstszy pierwiastek na Ziemi?

Żelazo

Gdzie największe zasoby uranu?

Australia i Kazachstan

Odkryła frans?

Marguerite Perey

Odkrył promet?

Henry Moseley

Odkrywca berylu i chromu?

Vauquelein, w 1774 beryl, w 1798 chrom

Odkrywca chloru w 1774

Scheele

Kto w 1782 r odkrył tellur?

F. Muller vin Reichenstein

Powszechnie stosowany obecnie układ okresowy pierwuastków to tablica?

Wernera

Chromit i krokoit zawierają?

Chrom

Gaz naftowy to?

Gaz ziemny

Metale alkaliczne a ziem alkalicznych

Litowce a berylowce

częściowo potwierdzona hipoteza głosząca, że istnieje grupa izotopów superciężkich pierwiastków chemicznych, których jądra atomowe wykazują znacznie wyższą trwałość, niż inne z tego obszaru liczb atomowych

Wyspa stabilności

Pierwiastki, których zapotrzebowanie > 100mg/doba, fosfor, wapń, magnez, chlor, potas, sód, siarka, azot, wodór, tlen, węgiel

Makroelementy

W 1803 odkrył iryd, a w 1804 osm?

Smithson Tennant

W 1808 r odkrył stront

Humphry Davy

Chemik francuski, odkrywca galu, samaru i dysprozu

Paul Emil Lecoq de Boisbaudran

Jest najmniej aktywnym pierwiastkiem chemicznym, z najwyższą spośród pierwiastków energią jonizacji

Hel

Podczas całkowitego zaćmienia Słońca, które miało miejsce 18 sierpnia 1868 roku i było widoczne w Indiach, astronom Pierre Janssen, badając widmo korony słonecznej, zaobserwował pomarańczowy prążek, odkrywając?

Hel, później ten sam prążek zaobserwował Norman Lockyear

Znany z dokonanego w 1879 odkrycia skandu.

Lars Fredrik Nilson

Został odkryty w 1863 r. przez Ferdinanda Reicha i Hieronymousa Theodora Richtera z Akademii Górniczej we Freibergu

Ind

W 1885 rozdzielił dydym na pierwiastki prazeodym i neodym

Carl Auer von Welsbach

Odkrył chrom w roku 1797[1] i beryl w 1798

Louis Nicholas Vauquelin

Odkryty przez Bernarda Courtois

Jod

Odkrył pierwiastek chemiczny tal

William Crookes

Odkryty przez francuskiego chemika André-Louisa Debierne

Aktyn

Odkryty został w 1802 r. przez Andersa Ekeberga

Tantal

Został odkryty i sklasyfikowany w 1751 roku przez Axela Fredericka Cronsedta

Nikiel

Odkrywca bromu

Antoine-Jérôme Balard

Mineralog austriacki przełomu XVIII i XIX wieku, odkrywca telluru (1782) (niezależnie od Pála Kitaibela)

Franz Muller von Reichenstein

Został otrzymany w 1937 roku przez Emilio Gino Segrè i Carlo Perriera, a w 1947 otrzymał swoją nazwę

Technet

Miara wydajności i łatwości spalania benzyny, izooktan - 100, heptan- 0

Liczba oktanowa

Proces, w którym substancja aktywna chemicznie w danym środowisku wytwarza na swojej powierzchni powłokę pasywną, utworzoną w wyniku reakcji chemicznej tej substancji z otoczeniem

Pasywacja

Pierwiastek ten jest szczątkową składową szkliwa zębów, przyswajanym z wody pitnej w okresie dziecięcym i pozostającym w uzębieniu już do śmierci.

Stront

Mapowanie strontu, 87Sr do 86Sr umiżliwia?

Ocenę migracji ludzi

Nazwa tego związku pochodzi od skrótu nazwisk członków zespołu Schradera: Schrader, Ambros, Rüdiger i van der Linde

Sarin

Podgrupa paralityczno-drgawkowych bojowych środków trujących, inhibitory acetylocholinoesterazy. Do grupy tej należą m.in. tabun (GA), sarin (GB), chlorosarin (GC), soman (GD), etylosarin (GE) i cyklosarin (GF)

Związki szeregu G

Z czego wykonuje się rozszerzoną końcówkę stalówki wiecznego pióra (tzw. ziarno)?

Z irydu lub rutenu

Silnie absorbuje gazowy wodór, w stosunku objętościowym 1:850. Z tego względu jest stosowany jako tzw. gąbka wodorowa.

Pallad

materiał narzędziowy uzyskany metodami metalurgii proszkowej z węglików metali, na przykład wolframu, tytanu, rzadziej tantalu[1], niobu, cyrkonu lub chromu.

Węglik spiekany albo widia

Jednostka pomiaru warstwy ozonu w atmosferze Ziemi, w szczególności w stratosferze.

Jednostka Dobsona

Po jakim czasie sie rozpadają perły?

100-150 lat (rozpad konchioliny)

Niewielka probka tego pierwiastku powoduje ciągłe dostarczanie neutronów, leczy różne postaci nowotworów, stosuje się go w wykrywaczach metalu

Kaliforn

Kto odkrył kortyzon i aldosteron?

Tadeusz Reichstein, ur. we Włocławku

Urodzony w Nysie noblista z fizjologii za odkrycia związane z syntezą cholesterolu inprzwmianami kwasów tłusCzowych

Konrad Bloch

Trucizna na bazie arszeniku z dodatkiem chlorku rtęci(II) oraz atropiny (owoce pokrzyku wilcza jagoda) lub w innej wersji kantarydyny (preparat „hiszpańska mucha”).

Aqua Tofana

Lasy sosnowe to ważny producent

Ozonu

ozon znajdujący się w troposferze, najniższej warstwie atmosfery ziemskiej

Ozon troposferyczny czyli dmog fotochemiczny

Roztwór porównawczy do oceny liczby oktanowej

Jest nim mieszanina izooktanu (liczba oktanowa 100) i n-heptanu (liczba oktanowa 0).

Głównym jego zastosowaniem w przemyśle spożywczym jest proces utwardzania (uwodornienia) wielonienasyconych tłuszczów roślinnych, w wyniku którego powstaje margaryna

Wodór

Napisał „Krôtką historię chemii”

Isaac Asimov

Polski chemik. Był wielokrotnie nominowany do nagrody Nobla w dziedzinie chemii (1936, 1950, 1957, 1958, 1960 i 1962)

Wojciech Świętosławski

Dostał Nobla 1915 za badania nad chlorofilem

Richard Wilstatter

Co to za fulleren?

Buckminsterfulleren (Buckyball)

W termodynamice nierównowagowej jest to zwyczajowe określenie tzw. relacji wzajemności Onsagera, które stwierdzają symetrię związków między tzw. uogólnionymi siłami termodynamicznymi a wywołanymi przez nie przepływami

Czwarta zasada termodynamiki

Amerykański biochemik i lekarz pochodzenia polskiego, laureat Nagrody Nobla

Andrew Shally, za odkrycie roli podwzgórza w wydzielaniu hormonów