kolokwium 1 krew

funkcje krwi

transport, reakcje ochronne, homeostaza

krew - rodzaje transportu

zaopatrujący, oczyszczający, termoregulacyjny, scalający

krew - reakcje obronne

odporność komórkowa, odporność humoralna, krzepnięcie

krew - homeostaza

pH, środowisko jonowe, temperatura

jaką część masy ciała stanowi krew?

6-8%

skład krwi

elementy morfotyczne (35-45%) i osocze (55-65%)

elementy morfotyczne krwi

krwinki czerwone (erytrocyty i retikulocyty), krwinki białe (limfocyty 20-45%, granulocyty 47-76%, monocyty 4-8%), płytki krwi

ile krwinek czerwonych ma człowiek?

4,4-5,1 mln/mm3

ile krwinek białych ma człowiek?

4-10 tys/mm3

ile płytek krwi ma człowiek?

150-300 tys/mm3

skład osocza

białka, związki organiczne, jony, woda (90-92%)

białka osocza

albuminy, globuliny, fibrynogen, immunoglobuliny, hormony, cytokiny

związki organiczne osocza

glukoza, kwas mlekowy, cholesterol, mocznik, kwas moczowy, związki azotowe niebiałkowe, kwasy tłuszczowe, etanol 0,03-0,05%

jony osocza

Na, K, Ca, Mg, Fe, Cu, Zn, Cl, siarczany, fosforany, wodorowęglany

wskaźnik hematokrytowy

procentowa zawartość składników morfotycznych

wzrost wskaźnika hematokrytowego - przyczyny

zwiększona liczba krwinek czerwonych przy niezmienionej lub obniżonej całkowitej ilości osocza (nadmierna utrata wody); zwiększenie objętości poszczególnych krwinek czerwonych

obniżenie wskaźnika hematokrytowego - przyczyny

utrata krwi (osocze regeneruje się szybciej niż krwinki); obniżenie tempa produkcji krwinek czerwonych w szpiku; szybsze niszczenie krwinek; gwałtowne zwiększenie objętości osocza (u osesków po napojeniu siarą, zwiększone wchłanianie białek)

hemopoeza

proces powstawania i dojrzewania krwinek

tkanka krwiotwórcza w okresie zarodkowym

komórki mezenchymy, woreczka żółtkowego i komórki śródbłonka naczyniowego; z czasem ich funkcje przejmuje szpik kostny

tkanka krwiotwórcza w życiu pozapłodowym

szpik kostny, śledziona, węzły, grudki i płytki chłonne (narządy układu chłonnego), układ siateczkowo-śródbłonkowy

szpik kostny - procesy

erytropoeza, granulopoeza, trombopoeza

śledziona, węzły, grudki i płytki chłonne (narządy układu chłonnego) - proces

limfopoeza

układ siateczkowo-śródbłonkowy - jakie komórki powstają

monocyty o właściwościach żernych

jaką część masy ciała stanowi czynny szpik kostny?

około 4%

gdzie znajduje się szpik?

istota gąbczasta mostka, miednicy, kręgów, żeber i nasad kości długich

Komórki macierzyste zdolne do tworzenia kolonii w śledzionie - nazwa angielska

Colony Forming Unit Spleen CFU-s lub Colony Forming Cells - CFC

Komórki macierzyste zdolne do tworzenia kolonii w śledzionie

najbardziej prymitywne, nie zróżnicowane morfologicznie komórki; tworzą pulę utrzymywaną na stałym poziomie

Komórki macierzyste zdolne do tworzenia kolonii w śledzionie - zdolności

samoodnowa, proliferacja, różnicowanie do morfologicznie nie zróżnicowanych komórek potomnych wrażliwych na działanie czynników humoralnych (np. erytropoetyna)

komórki ukierunkowane - komórkom macierzystym jakich układów krwinek dają początek?

krwinek czerwonych, granulocytów, płytek krwi, limfocytom, komórkom siateczkowym

krwinki czerwone - komórka macierzysta

proerytroblast

granulocyty - komórka macierzysta

mieloblast

płytki krwi - komórka macierzysta

megakarioblast

limfocyty - komórka macierzysta

limfoblast

komórki siateczkowate - komórka macierzysta

monoblast

czas trwania erytropoezy

100h

czynnik humoralny erytropoezy

erytropoetyna

ukierunkowana komórka macierzysta erytropoezy

CFU-E

rozpoznawalne morfologicznie komórki macierzyste erytropoezy

proerytroblasty

jaki procent wszystkich komórek szpiku stanowią proerytroblasty?

0,2-0,5% wszystkich komórek szpiku

erytropoeza - schemat

CFU-s --> CFU-E --> proerytroblast --> erytroblast zasadochłonny - bazofilny --> erytroblast wielobarwliwy - polichromatyczny --> erytroblast kwasochłonny - ortochromatyczny --> retikulocyt --> erytrocyt

gdzie odbywa się niszczenie krwinek czerwonych

w narządach krwiogubnych w układzie siateczkowo-śródbłonkowym śledziony i wątroby

zmiany metaboliczne i morfologiczne podczas starzenia się erytrocytów

obniżenie się aktywności enzymów przemian glukozy i pentoz, wzrost aktywności enzymów proteolitycznych

do czego prowadzi obniżenie aktywności enzymów przemian glukozy i pentoz?

spadek zawartości ATP, spadek aktywności esterazy cholinowej i reduktazy methemoglobiny, a tym samym naruszenie równowagi pomiędzy utlenianiem Hb a redukcją MetHb

do czego prowadzi wzrost aktywności enzymów proteolitycznych?

zmniejszenie oporności osmotycznej krwinek, fragmentyzacja, hemoliza krwinek

czynniki regulujące erytropoezę

czynniki stymulujące lub hamujące różnicowanie się komórek macierzystych; czynniki budulcowe: żelazo niezbędne do produkcji Hb; swoisty czynnik humoralny - erytropoetyna - glikoproteina osocza, jej poziom wzrasta po utracie krwi; inhibitory erytropoezy

funkcje czerwonych krwinek

transport tlenu, transport dwutlenku węgla, buforowanie krwi, udział w procesach odpornościowych

transport tlenu - schemat

naczynia włosowate pęcherzyków płucnych --> naczynia włosowate tkanek --> ściana śródbłonka --> płyn międzykomórkowy --> komórki

transport dwutlenku węgla - schemat

tkanki --> płuca

na czym polega funkcja buforowa krwinek czerwonych?

razem z osoczem utrzymują stałe pH krwi

na czym polega udział w procesach odpornościowych erytrocytów?

dzięki receptorom dla dopełniacza na powierzchni wiążą kompleksy immunologiczne i usuwają je

hemoglobina - skład

globina - białko (96%), hem - barwnik krwi (4%)

budowa hemoglobiny

4 łańcuchy peptydowe (ok. 150AA) 2 α, 2 β; 1 cząsteczka hemu w każdym łańcuchu; 1 cząsteczka hemoglobiuny przyłącza zawsze 4 cząsteczki hemu; żelazo Fe2+

rodzaje hemoglobiny

O2: oksyhemoglobina; CO2: karbohemoglobina; CO: karboksyhemoglobina; utleniona Fe3+: methemoglobina

gdzie odbywa się proces przyłączenia tlenu do hemoglobiny?

w płucach

ile cząsteczek tlenu wiąże hemoglobina?

każda cząsteczka hemu ma zdolność wiązania 1 cząsteczki tlenu, więc 1 cząsteczka hemoglobiny może wiązać 4 cząsteczki tlenu

przez co głównie powodowane są zmiany powinowactwa hemoglobiny do tlenu?

temperatura, stężenie CO2, stężenie jonów wodorowych

jak temperatura wpływa na powinowactwo hemoglobiny do tlenu?

spadek ułatwia wiązanie tlenu z Hb, wzrost zwiększa dysocjację oxyHb

od czego uzależnione są dysocjacja oksyhemoglobiny i uwalnianie tlenu do tkanek?

różnic prężności tlenu w danym środowisku; zwiększone uwalnianie jonów wodorowych do krwi (wzrost procesów metabolicznych)

jak różnica prężności tlenu w danym środowisku wpływa na dysocjację oksyhemoglobiny i uwalnianie tlenu do tkanek?

wysoka prężność dwutlenku węgla w tkankach przesuwa krzywą dysocjacji w prawo, a więc zwiększa rozpad oksyhemoglobiny

jak zwiększone uwalnianie jonów wodorowych do krwi wpływa na dysocjację oksyhemoglobiny i uwalnianie tlenu do tkanek?

powoduje przesunięcie krzywej dysocjacji w prawo i ułatwia przekazanie tlenu tkankom

transport CO2 - przez co się odbywa

osocze (70%), krwinki czerwone (30%)

kiedy krwinka odbiera dwutlenek węgla?

natychmiast po oddaniu tlenu (bardzo duża prężność dwutlenku węgla)

powstawanie kwasu węglowego w krwince

CO2 pod wpływem anhydrazy węglanowej łączy się z wodą zawartą w krwince, tworząc kwas węglowy

na co dysocjuje kwas węglowy?

na H+ i HCO3-

gdzie szybciej powstaje kwas węglowy: w osoczu czy w krwinkach?

w krwinkach (300x szybciej niż w osoczu) ze względu na obecność anhydrazy

co dzieje się z niewielką częścią CO2 wnikającego do krwinek?

Niewielka część CO2 wnika do krwinki i tworzy połączenie karbaminowe - łączy się z globiną (10%)

kiedy potrzebna jest znajomość grup krwi?

kiedy konieczne jest wykonanie transfuzji

pod jaką postacią klinicznie obserwowana jest niezgodność grup krwi?

reakcje poprzetoczeniowe (np. wstrząs) lub hemoliza (niszczenie krwinek czerwonych) np. u noworodków

na czym opiera się podział na grupy krwi?

na występowaniu w otoczkach erytrocytów specyficznych białek należących do glikoproteidów mających właściwości antygenowe

antygeny powierzchniowe erytrocytów

aglutynogeny

osoczowe przeciwciała skierowane przeciwko antygenom powierzchniowym erytrocytów

aglutyniny

jaki jest skutek zetknięcia się aglutynogenu z aglutyniną obcej krwi?

sklejanie się erytrocytów (aglutynacja) i ich pękanie (hemoliza)

kiedy powstają osoczowe przeciwciała przeciwko antygenowi D?

po uczuleniu

z czym związany jest czynnik Rh?

z obecnością Rh(+) lub brakiem Rh(-) na powierzchni erytrocytów układu złożonego z 13 antygenów, z których najsilniejszy jest antygen D

ile antygenów stwierdzono na na erytrocytach psa?

ponad 20 różnych antygenów na erytrocytach psa, ale szczegółowo opisanych zostało 8 (Dog Erythrocyte Antigen - DEA 1.1, 1.2, 3, 4, 5, 6, 7, 8)

które antygeny psa są najważniejsze?

antygeny 1.1 i 1.2, ponieważ przeciwciała anty DEA 1.1 uzyskują najwyższe miano

u jakich raz z reguły występują antygeny 1.1 lub 1.2?

Golden Retriever, Labrador Retriever, Rottweiler

u jakich ras psów z reguły nie występują antygeny 1.1 lub 1.2?

Greyhound, German Shephard Dog

który antygen większość psów ma na erytrocytach?

DEA 4

obecność których przeciwciał zwykle nie wywołuje silnej hemolizy u psów?

anty-DEA 3, anty-DEA-5, anty-DEA-7

jakie grupy krwi występują u kotów?

A, B, AB

która grupa krwi jest najpowszechniejsza u kotów?

A, występuje u około 90% kotów europejskich

u jakich ras kotów najczęściej występuje grupa krwi B?

występuje u około 60% kotów brytyjskich, egzotycznych i devonów

jakie układy grupowe krwi wyróżnia się u konia?

8 głównych układów grupowych krwi, które oznacza się dużymi literami A, C, D, K, P, Q, U oraz T (która nie została do końca poznana)

ile czynników dodatkowo występujących (alloantygenów) występuje u konia?

ponad 30 różnych, co w sumie daje 400 tys. możliwych kombinacji fenotypowych erytrocytów

które grupy krwi u konia cechują się największą immunogennością (czyli wywołują ostre reakcje immunologiczne)?

Aa oraz Qa, są one odpowiedzialne za 90% przypadków hemolizy u noworodków

u jakich ras koni najczęściej występują grupy krwi Aa i Qa?

u ras lekkich (pełna krew angielska, czysta krew arabska)