jautājums |
atbilde |
sākt mācīties
|
|
całokształt materialnego i duchowego dorobku ludności, wzbogacany i przekazywany z pokolenia na pokolenie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
całokształt społeczno-kulturowego rozwoju danego społeczeństwa lub grupy społeczeństw.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
jest: (wg Władysława Tatarkiewicza) - odtwarzaniem rzeczy - bądź konstruowaniem formy - bądź wyrażaniem przeżyć jeżeli wytwór tego odtwarzania, konstruowania i wyrażania jest zdolny: - zachwycać - bądź wzruszać - bądź wstrząsać WARUNEK
|
|
|
sākt mācīties
|
|
jest: - odtwarzaniem rzeczy - bądź konstrukcją formy - bądź wyrażaniem przeżyć jednakże tylko takim odtworzeniem, taką konstrukcją i takim wyrazem, które zdolne, są: - zachwycać - bądź wzruszać - bądź wstrząsać
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nauka zajmująca się rozpoznaniem, opisem i klasyfikacją zjawisk w sztuce.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
coś, co się podoba człowiekowi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zespół cech (formalnych) wspólnych dziełom opartym na tych samych zasadach kształtowania (występuje w większości dziedzin np. architektura, rzeźba i malarstwo) w określonym czasie historycznym (np. gotyk).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zespół cech wyróżniający dzieła w określonym czasie historycznym, ma węższy zakres niż styl, nie obejmuje wszystkich dziedzin (np. impresjonizm).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wyróżnienie dzieł pod kątem konkretnej cechy lub zespołu cech na przestrzeni dziejów tzn. nie ograniczony czasowo (np. nurt ekspresyjny od prehistorii do współczesności).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wzór, reguła tworzenia sztuki np. w danym okresie w odniesieniu do wszelkich form artystycznych na określonym obszarze.
|
|
|
Camp, czyli konwencja stylistyczna przypisująca rzeczom wartość, tylko dlatego, że są w złym guście). sākt mācīties
|
|
bezwartościowy wytwór sztuki (zamierzony kicz
|
|
|
14. **Sztuki plastyczne** sākt mācīties
|
|
sztuki odbierane za pomocą zmysłu wzroku.
|
|
|
15. **Architektura sakralna** sākt mācīties
|
|
budowle służące do celów kultowych, religijnych (architektura kościelna, cerkiewna, klasztorna).
|
|
|
16. **Architektura sepulkralna** sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
trwałe oznaczenie miejsca pochówku ciała lub prochów.
|
|
|
18. **Budowle użyteczności publicznej** sākt mācīties
|
|
służące do użytku publicznego.
|
|
|
19. **Architektura rezydencjonalna** sākt mācīties
|
|
siedziba o charakterze reprezentacyjnym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
reprezentacyjna budowla mieszkalna pozbawiona cech obronnych, rezydencja władcy.
|
|
|
21. **Skrzydło pałacowe** sākt mācīties
|
|
boczna, w stosunku do głównego budynku jego część.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zespół elementów warownych i mieszkalnych, mających razem cechy obronne.
|
|
|
23. **Architektura prywatna / mieszkalna** sākt mācīties
|
|
architektura służąca do mieszkania.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pionowa podpora architektoniczna o kolistym przekroju.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
główna pionowa część kolumny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
inaczej głowica, najwyższa, wieńcząca część kolumny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kolumna wystająca z powierzchni muru połową swej grubości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pionowa podpora architektoniczna o kwadratowym przekroju.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
filar wystający z powierzchni muru połową swej grubości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
płaski filar, nieznacznie wystający ze ściany, posiada strukturę filara (baza, głowica).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
płaski, pionowy występ w murze zewnętrznym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element budowlany służący jako podstawa, na którym umieszczane są rzeźby lub inne dzieła sztuki.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rzeźba opracowana ze wszystkich stron.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rzeźba opracowana z kilku stron (nie ze wszystkich).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rzeźba opracowana od przodu o różnym stopniu głębokości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj płaskorzeźby opracowany na jednym poziomie tylko od przodu (w zależności od sposobu opracowania wyróżnia się: relief płaski, wypukły, wklęsły).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sztuka rzeźbienia w drewnie, często o charakterze rzemiosła artystycznego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sztuka rzeźbienia w kamieniach szlachetnych i półszlachetnych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
skała metamorficzna często stosowana do wykonywania rzeźb.
|
|
|
40. **Forma rzeźbiarska** sākt mācīties
|
|
forma służąca do kształtowania lub powielania przedmiotu, (rozróżnia się formy jednorazowe i trwałe, jedno i kilkuczęściowe, odlewnicze, „na wosk tracony”).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedmiot wykonany za pomocą formy odlewniczej przez odtworzenie w twardym materiale, najczęściej metalu (jego płynnej konsystencji przed wystudzeniem), wcześniejszego modelu wykonanego za pomocą nietrwałej masy np. gliny, wosku.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
stop miedzi z innymi metalami (nie licząc cynku, który z miedzią tworzy mosiądz).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
półszlachetny metal, kowalny, ciągliwy, ceniony za swoje właściwości w obróbce.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
materiał zdobniczy w postaci tynku szlachetnego, będący mieszaniną gipsu, wapienia i drobnego piasku lub pyłu marmurowego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
materiał budowlany w kształcie prostopadłościanu, uformowany z gliny, wapna, piasku i cementu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
spoiwo hydrauliczne (twardniejące w kontakcie z wodą), otrzymywane z surowców mineralnych.
|
|
|
47. **Żelbet / Żelazobeton** sākt mācīties
|
|
połączenie betonu (sztucznego kamienia będącego mieszaniną żwiru, piasku i cementu) z wkładami stalowymi, np. prętami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
metal znany od czasów starożytnych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
warstwa malarska rzeźby i budynku, obecnie tą nazwą określa się też malarstwo monumentalne na ścianie.
|
|
|
50. **Malarstwo monumentalne** sākt mācīties
|
|
malarstwo związane z architekturą, ze ścianą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj malarstwa monumentalnego wykonanego z kawałków kolorowego szkła, osadzonych w ołowiane ramki.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj malarstwa monumentalnego wykonanego z kolorowych kamieni, ceramiki i fragmentów szkła na ścianie. Pełni funkcje dekoracyjną i użytkową.
|
|
|
53. **Fresk / alfresco / buonfresco** sākt mācīties
|
|
rodzaj malarstwa monumentalnego wykonywanego na ścianie, polegający na malowaniu na mokrym tynku.
|
|
|
54. **Malarstwo sztalugowe** sākt mācīties
|
|
rodzaj malarstwa tzw. ruchomego czyli możliwego do przeniesienia, malarstwo wykonywane na różnych podobraziach ustawionych na sztaludze.
|
|
|
55. **Podobrazie / podłoże malarskie** sākt mācīties
|
|
rodzaj podłoża w malarstwie sztalugowym, po którym malarz maluje. Występują podobrazia: drewniane, płócienne, metalowe i papierowe.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
malarstwo wykonywane z wykorzystaniem farb olejnych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wstępna, często uproszczona wersja obrazu olejnego, lub temperowego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przeźroczysta lub półprzeźroczysta warstwa farby, zmieniająca ton lub barwę niższych warstw obrazu.
|
|
|
59. **Malarstwo akwarelowe** sākt mācīties
|
|
technika malarstwa wodnego i jednocześnie nazwa obrazów wykonywanych tą techniką.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
farba wodna z domieszką kredy lub bieli, oraz gumy arabskiej będącej spoiwem.
|
|
|
61. **Malarstwo pastelowe** sākt mācīties
|
|
technika malarska i rysunkowa oraz nazwa kolorowych sztyftów, będących nośnikiem barwnika.
|
|
|
62. **Malarstwo akrylowe** sākt mācīties
|
|
technika malarska, łącząca pigment ze spoiwem z żywic syntetycznych i wodą, umożliwiająca malowanie zbliżone do techniki olejnej lub akwarelowe.
|
|
|
63. **Malarstwo temperowe** sākt mācīties
|
|
określenie farby, ale także i techniki malarskiej, której spoiwem są emulsje np. żółtka jaj z białym winem (tempera jajeczna).
|
|
|
64. **Malarstwo tablicowe** sākt mācīties
|
|
malarstwo wykonywane na desce (tzw. tablicy).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
charakterystyczna siatka spękań tworząca się na powierzchni obrazu olejnego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj malarstwa wykonywanego na kartach ksiąg (malarstwo iluminacyjne).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dzieło iluminatorstwa, nazwa pochodzi czerwonego barwnika mini, współcześnie tą nazwą określa się też dzieło małych rozmiarów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj sztuk plastycznych wykonywany za pomocą linii na płaszczyźnie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wstępna realizacja koncepcji artystycznej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
twórczość na świeżym powietrzu, w bezpośrednim kontakcie z naturą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rozumiana jest jako współgranie poszczególnych części w całości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
tendencja w malarstwie lub grafice, polegająca na akcentowaniu kształtów za pomocą konturu i linii.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
jeden z działów sztuk plastycznych obejmujący techniki pozwalające na powielanie rysunku na papierze lub tkaninie z uprzednio przygotowanej formy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj druku polegający na żłobieniu w matrycy linii i płaszczyzn, które mają pozostać niewydrukowane.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj druku polegający na żłobieniu w matrycy linii i płaszczyzn, które mają odbić się na papierze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj druku polegający na spreparowaniu matrycy tak, aby część mająca pozostać niewydrukowana była odporna na przyjmowanie farby drukarskiej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika graficzna należąca do druku wypukłego. W technice tej używana jest deska, na którą nanosi się rysunek i wycina się tło, które na odbitce pozostanie białe.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika graficzna należąca do druku wypukłego. Linoryt, jest podobny do drzeworytu, z tym, że zamiast drewna tutaj do wykonania matrycy używa się linoleum.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika graficzna druku wypukłego, w której matryca wykonana jest z gipsu. Proces technologiczny jest podobny jak w drzeworycie i linorycie.
|
|
|
80. **Miedzioryt / sucha igła** sākt mācīties
|
|
technika graficzna wklęsła. Rysunek wykonywany jest rylcem na miedzianej płytce następnie pokrywanej farbą. Przed odbiciem w prasie należy usunąć nadmiar farby szmatką.
|
|
|
81. **Akwaforta / kwasoryt** sākt mācīties
|
|
technika graficzna wklęsła. Miedzianą lub cynową płytkę pokrywa się nierozpuszczalnym w kwasie werniksem akwafortowym, a następnie zdrapuje się go z miejsc, gdzie ma być rysunek.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika druku wklęsłego, zbliżona do akwaforty. Zamiast werniksu w tej technice używa się kalafonii (miękkiej żywicy naturalnej).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika druku płaskiego, gdzie rysunek przeznaczony do powielenia wykonuje się na kamieniu litograficznym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika rysunkowa uważana za graficzną, wyróżniająca się tym, że pozwala na uzyskanie tylko jednej odbitki. „Matrycę” wykonuje się na płycie metalowej lub szklanej od razu farbą, która ma się odbić na papierze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
grafika strukturalna, w której na matrycy przykleja się różne fakturalne materiały (nazwa ma podkreślać podobieństwo do kolażu).
|
|
|
86. **Sitodruk / serigrafia** sākt mācīties
|
|
technika druku, w której formą drukową jest szablon nałożony na drobną, tkaną siatkę. Wykonanie odbitki polega na przetłoczeniu farby przez matrycę.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pojęcie, które narodziło się we Francji, określające ramkę kartonową z wycięciem, o powierzchni trochę mniejszej od powierzchni pracy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
89. **Fotografia artystyczna** sākt mācīties
|
|
fotografia o walorach artystycznych, rozumiana jako samodzielne dzieło sztuki
|
|
|
90. **Rzemiosło artystyczne** sākt mācīties
|
|
przedmioty codziennego użytku o wartości artystycznej.
|
|
|
91. **Wzornictwo przemysłowe** sākt mācīties
|
|
wzornictwo to działalność twórcza mająca na celu uzyskanie określonych cech przedmiotów, nadająca formę ideom tak, by stały się praktycznymi i atrakcyjnymi. Wzornictwo obejmuje projektowanie wzorów wyrobów przeznaczonych do masowej produkcji.
|
|
|
92. **Architektura wnętrz** sākt mācīties
|
|
dziedzina twórczości artystycznej obejmująca kształtowanie wnętrz architektonicznych zarówno funkcjonalnych, jak i estetycznych, projektowanie wystroju i wyposażenia ruchomego z uwzględnieniem funkcji pomieszczenia.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wyroby otrzymywane w wyniku wypalenia uformowanej gliny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
glina wypalona, nieszkliwiona.
|
|
|
95. **Szkliwo / glazura** sākt mācīties
|
|
polewa, którą nakłada się na wyroby ceramiczne, po wypaleniu zastygająca w postaci cienkiej powłoki. W zależności od składu szkliwo może przybierać różne barwy. Nadaje wodoodporność wyrobom z gliny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj ceramiki wykonanej z białej masy o wysokiej jakości, wynalezionej w Chinach w VII w.
|
|
|
97. **Tkanina artystyczna / dekoracyjna** sākt mācīties
|
|
wyrob włókienniczy z włókien naturalnych, sztucznych lub syntetycznych powstający w procesie tkania przez wprowadzenie między nici osnowy nici wątku wg określonego spłotu, tkanina art. posiada wartości artystyczne i dekoracyjne.
|
|
|
98. **Gobelin / tapiseria** sākt mācīties
|
|
tkanina dekoracyjna jednostronna o różnorodnej dekoracji.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
tkanina dwustronna o charakterze użytkowym, wykonana na krośnie.
|
|
|
100. **Tkanina nicielnicowa** sākt mācīties
|
|
tkanina użytkowa wykonana na krośnie z nici.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
drewniana rama do tkania lub rozpięcia podobrazia malarskiego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
motyw lub zespół motywów zdobniczych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kryjąca substancja barwiąca, drobno zmielona i nierozpuszczalna w spoiwie, nieprzeźroczysta. Zazwyczaj są to rozdrobnione minerały.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nauka zajmująca się rozpoznaniem i klasyfikacją tematów w sztuce.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zbiór tematów i ich sklasyfikowanie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedstawienie postaci nago.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
artystyczny wizerunek konkretnej osoby lub grupy osób.
|
|
|
108. **Portret psychologiczny** sākt mācīties
|
|
portret kładący nacisk na oddanie charakteru postaci.
|
|
|
109. **Portret reprezentacyjny** sākt mācīties
|
|
portret godny: w oficjalnym stroju, pozie i otoczeniu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedstawienie modelu w ujęciu do ramion.
|
|
|
112. **En face / frontalnie** sākt mācīties
|
|
- sposób ukazania postaci na wprost widza.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sposób ukazania wizerunku postaci widzianej z boku.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedstawienie osoby, które cechuje się przesadą w oddaniu charakterystycznych elementów, właściwości i cech.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedstawienie krajobrazu, widok natury lub miejskiego otoczenia.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
postacie ludzkie, zwierzęta lub inne elementy ożywiające kompozycję, jednak nieodciągające uwagi odbiorcy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
krajobraz miejski przedstawiający ogólny widok miasta lub jego fragment.
|
|
|
118. **Marina / pejzaż marynistyczny** sākt mācīties
|
|
krajobraz morski, np. widok portu, wybrzeża itd.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
obraz przedstawiający scenę nocną.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedstawienie nieożywionych przedmiotów.
|
|
|
121. **Scena animalistyczna** sākt mācīties
|
|
- przedstawienie zwierząt lub scen ze zwierzętami (animalistyka).
|
|
|
122. **Scena batalistyczna** sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedstawienie sceny z życia codziennego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedstawienie postaci boskich, scen z Biblii, postaci świętych i błogosławionych, scen z ich życia, przedstawienie dostojników kościelnych i wydarzeń z życia kościoła.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
126. **Układ przestrzenny** sākt mācīties
|
|
podział wnętrza budowli, układ pomieszczeń i ich wzajemne relacje, komunikacja, oświetlenie i przykrycie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wygląd budynku z zewnątrz (kształt, usytuowanie, kondygnacje, przykrycie, dekoracja), także określenie rzeźby pełnej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sposób ukształtowania powierzchni dzieła (malarskiego, graficznego, rzeźbiarskiego, rzemiosła artystycznego, muru) zależny od charakteru tworzywa, techniki, narzędzi oraz stylu. Faktura może być: szorstka, gładka, impastowa itd.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
(composito -złożenie) - sposób powiązania elementów formalnych dzieła tak, by tworzyły całość.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ozdoba, elementy tworzące ozdobę.
|
|
|
131. **Schemat kompozycyjny** sākt mācīties
|
|
stały układ poszczególnych elementów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
umiejętność przedstawiania trójwymiarowej rzeczywistości na dwuwymiarowej płaszczyźnie.
|
|
|
133. **Perspektywa linearna /zbieżna / geometryczna** sākt mācīties
|
|
- rodzaj perspektywy, w którym im przedmioty dalej od widza, tym wydają się być mniejsze. Są różne rodzaje tej perspektywy w zależności od ujęcia np. perspektywa z lotu ptaka (z góry), perspektywa żabia (z dołu), perspektywa boczna i ukośna.
|
|
|
134. **Perspektywa powietrzna** sākt mācīties
|
|
rodzaj perspektywy, w której im przedmioty dalej od widza, tym wydają się być bardziej niebieskie.
|
|
|
135. **Perspektywa walorowa** sākt mācīties
|
|
rodzaj perspektywy w której im przedmioty dalej od widza, tym wydają się być jaśniejsze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
gra światła i cienia w celu wydobycia efektu trójwymiarowości.
|
|
|
137. **Modelunek / modelowanie** sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
grube, wypukłe nałożenie farby.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
- to doznanie zmysłu wzroku odbierającego kolory.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
barwa właściwa przedmiotom, postaciom nie zmieniona przez otoczenie.
|
|
|
141. **Relatywizm barwny** sākt mācīties
|
|
zmiana barwy pod wpływem światła i barw sąsiadujących.
|
|
|
142. **Dominanta kolorystyczna** sākt mācīties
|
|
plama barwna, od której w kompozycji zależą inne.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zespół barw w obrazie. Rozróżnia się wąską i szeroką gamę barwną.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
145. **Monochromatyzm / Gama monochromatyczna** sākt mācīties
|
|
kompozycja oparta wyłącznie na różnych odcieniach jednej barwy (i jej rodzaje to: en grisaille, camaïeu).
|
|
|
146. **Realistyczny / przedstawienie realistyczne** sākt mācīties
|
|
wierne odtworzenie natury.
|
|
|
147. **Naturalistyczny / przedstawienie naturalistyczne** sākt mācīties
|
|
realistyczne przedstawienie skupiające się na naturze biologicznej człowieka.
|
|
|
148. **Weryzm / przedstawienie werystyczne / weryzm** sākt mācīties
|
|
realistyczne przedstawienie o mocnym wyostrzeniu mankamentów wyglądu, ukazywanie ludzkiej brzydoty.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
- zmiana kształtu czegoś, niepożądana lub celowo zastosowana w dziele sztuki.
|
|
|
150. **Syntetyzm / przedstawienie syntetyczne** sākt mācīties
|
|
przedstawienie upraszczające.
|
|
|
151. **Abstrakcyjny / przedstawienie abstrakcyjne** sākt mācīties
|
|
przedstawienie oderwane od rzeczywistości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wyrażanie i wywoływanie uczuć.
|
|
|
153. **Ekspresyjny / przedstawienie ekspresyjne** sākt mācīties
|
|
przedstawienie z naciskiem na emocje.
|
|
|
154. **Symboliczny / przedstawienie symboliczne** sākt mācīties
|
|
przedstawienie z użyciem symboli, alegorii.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
obrazowe przedstawienie abstrakcyjnego pojęcia.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w sztukach plastycznych przedstawienie w postaci ludzkiej zaopatrzonej w atrybuty abstrakcyjnych pojęć.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
159. **Funkcja kompensacyjna** sākt mācīties
|
|
funkcja rekompensująca jakiś brak.
|
|
|
160. **Funkcja memoryatywna** sākt mācīties
|
|
|
|
|
161. **Funkcja dydaktyczna** sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przeznaczenie do kultu, oddawania czci.
|
|
|
163. **Funkcja sakralna** sākt mācīties
|
|
przeznaczenie do modlitwy, kultu religijnego.
|
|
|
164. **Funkcja sepulkralna** sākt mācīties
|
|
|
|
|
165. **Funkcja dekoracyjna** sākt mācīties
|
|
|
|
|
166. **Funkcja estetyczna** sākt mācīties
|
|
|
|
|
167. **Funkcja ekspresywna** sākt mācīties
|
|
funkcja wyrażania i wzbudzania uczuć.
|
|
|
168. **Funkcja użytkowa** sākt mācīties
|
|
określa przeznaczenie do użytku.
|
|
|
169. **Funkcja mieszkalna** sākt mācīties
|
|
przeznaczenie do mieszkania.
|
|
|
170. **Funkcja rezydencjonalna** sākt mācīties
|
|
reprezentacyjne mieszkanie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
funkcja służąca do obrony.
|
|
|
172. **Funkcja propagandowa** sākt mācīties
|
|
funkcja służąca przekazywaniu jakiś idei, tez, poglądów.
|
|
|
173. **Funkcja reprezentacyjna** sākt mācīties
|
|
- związana z reprezentowaniem kogoś lub czegoś w sposób „okazały”.
|
|
|
174. **Funkcja magiczna** sākt mācīties
|
|
funkcja wyróżniona w kontekście sztuki prehistorycznej, polegająca na wierze w sprawczą moc wyobrażeń („podobne wywołuje podobne”).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dobro kultury posiadające wartość nie tylko artystyczną, ale i historyczną, lub naukową.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
uzupełnienie ubytków lub odtworzenie zniszczonej rzeczy do stanu sprzed zniszczenia.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
odświeżenie, odnowienie (dziś synonim konserwacji).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
powtórzenie wykonania dzieła sztuki.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kopia oryginału wykonana w dowolnej skali metodą drukarską lub fotograficzną.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dzieło plastyczne świadomie naśladujące inne dzieło, inspirujące się nim, ale nie kopiujące go, często jest to dzieło uznane „przerobione” w indywidualnym stylu innego artysty.
|
|
|
181. **Narodowe instytucje kultury** sākt mācīties
|
|
instytucje, których zadaniem jest, obok podstawowej działalności, dokumentowanie historii danej instytucji, przechowywanie i udostępnianie np. Filharmonia Narodowa.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
to instytucja, której zadaniem jest naukowa analiza materialnych świadectw cywilizacji człowieka i jego otoczenia, ich pozyskiwanie, przechowywanie, konserwowanie i udostępnianie, celem badań, nauczania i rozrywki.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
większa kolekcja dzieł sztuki, zwykle malarstwa i rzeźby, istniejąca jako samodzielna instytucja lub osobny dział w muzeum. Współcześnie tą nazwą obejmuje się też pomieszczenia wystawowe połączone ze sprzedażą dzieł sztuki.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
185. **BWA / Biuro Wystaw Artystycznych** sākt mācīties
|
|
- to galeria sztuki współczesnej, która zajmuje się organizowaniem wystaw, kolekcjonowaniem sztuki współczesnej i sprzedażą dzieł artystów zrzeszonych w ZPAP (Związek Polskich Artystów Plastyków).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
uroczyste otwarcie wystawy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
uroczyste zakończenie wystawy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
to opieka nad nauką i sztuką sprawowana przez państwo, instytucje bądź jednostkę.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
osoba sprawująca mecenat.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sztuka tworzona najczęściej przez niewykształconych profesjonalnie artystów ludowych, której formy przekazywane są z pokolenia na pokolenie, zachowując rodzime tradycje.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
muzeum na wolnym powietrzu, gromadzące zabytki kultury ludowej.
|
|
|
193. **Sztuka prymitywna / Naïwna** sākt mācīties
|
|
sztuka tworzona przez niewykształconych artystów, którzy jednak dążą do artystycznego wyrazu swoich wizji.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
najdawniejszy okres w dziejach ludzkości, do wynalezienia pisma.
|
|
|
195. **Sztuka prehistoryczna** sākt mācīties
|
|
najwcześniejsze objawy działalności artystycznej człowieka - sztuka powstała w prehistorii.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nauka zajmująca się badaniem dziejów ludzkości na podstawie śladów materialnych.
|
|
|
197. **Perspektywa skręcona** sākt mācīties
|
|
przedstawienie zwierzęcia w dwóch różnych ujęciach: tułów z profilu, a rogi ¾, charakterystyczne dla sztuki prehistorycznej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
duże, nieobrobione kamienie stanowiące samodzielną budowlę lub element większej budowli.
|
|
|
199. **Architektura megalityczna** sākt mācīties
|
|
konstrukcje architektoniczne z megalitów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
konstrukcja z dwóch pionowo ustawionych menhirów przykrytych od góry trzecim, węższym, prawdopodobnie o funkcji grobowca.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
konstrukcja z dwóch pionowo ustawionych menhirów przykrytych od góry menhirem o takiej samej grubości jak podpory.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Międzyrzecze, starożytna kraina na Bliskim Wschodzie leżąca w dorzeczu rzek Tygrys i Eufrat.
|
|
|
206. **Sztuka Sumeryjska** sākt mācīties
|
|
sztuka tworzona przez Sumerów, jeden z ludów Starożytnej Mezopotamii (4-2 tys. p.n.e.).
|
|
|
207. **Sztuka Asyryjska** sākt mācīties
|
|
sztuka tworzona przez Asyryjczyków, jeden z ludów Starożytnej Mezopotamii tzw. północna Mezopotamia (2 tys. p.n. e 6 w. p.n.e.).
|
|
|
208. **Sztuka Babilońska** sākt mācīties
|
|
sztuka tworzona przez Babilończyków, jeden z ludów Starożytnej Mezopotamii - na południu Mezopotamii (2 tyś. p.n.e. 6 w. p.n.e.).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pismo powstałe w starożytnej Mezopotamii posługujące się symbolami, tworzonymi klinem.
|
|
|
211. **Ziggurat / Zikkurat** sākt mācīties
|
|
monumentalna budowla sakralna w Starożytnej Mezopotamii na planie kwadratu w kształcie kilkukondygnacyjnej wieży, na której szczycie znajdowała się świątynia.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj pomnika nagrobnego najczęściej w kształcie pionowo ustawionej płyty.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
asyryjski demon opiekuńczy przedstawiany jako skrzydlaty byk lub lew o ludzkiej głowie.
|
|
|
214. **lapis lazuli / lazuryt** sākt mācīties
|
|
minerał w postaci zbitej, nieprzejrzysty, szklisty o niebieskiej barwie, sproszkowany służy do wyrobu farby ultramaryny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedstawienie stojącej frontalnie postaci modlącej się ze wzniesionymi ku górze rękami i rozwartymi dłońmi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
- technika dekorowania przedmiotów z drewna innymi materiałami, np. masą perłową, tapicerką.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pismo obrazkowe Starożytnego Egiptu (święte znaki).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zwłoki, które w sposób naturalny lub wskutek odpowiednich zabiegów nie uległy rozkładowi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
„opakowanie mumii” - trumna zawierająca mumii, najczęściej człekokształtna.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ozdobna skrzynia mieszcząca trumnę lub same zwłoki.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w Starożytnym Egipcie jedna z pierwszych form architektury sepulkralnej w kształcie trapezoidalnego nadziemnego nasypu obudowanego cegłami z podziemną komorą grobową.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
- w starożytnym Egipcie sala sarkofagowa, komora „odrodzenia”, miejsce wiecznego pobytu zmarłego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
monumentalna budowla w kształcie czworobocznego ostrosłupa o podstawie kwadratowej, w Starożytnym Egipcie pełniły funkcję grobowców.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj monumentalnych wież, najczęściej zwężających się ku górze, osłaniających wejście do świątyni egipskiej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nie przykryta wydzielona przestrzeń w obrębie budynku spełniająca różne funkcje. W Starożytnym Egipcie jedna z części kanonu świątyni.
|
|
|
227. **Hypostyl / Sala hypostylowa** sākt mācīties
|
|
w architekturze Starożytnego Egiptu wielka sala wsparta na równomiernie rozstawionych kolumnach w świątyni.
|
|
|
228. **Przedsionek / Pronaos** sākt mācīties
|
|
pomieszczenie przejściowe, w Starożytnym Egipcie jedna z części kanonu świątyni.
|
|
|
229. **Sanktuarium / Cella / Naos** sākt mācīties
|
|
główna część starożytnej świątyni mieszcząca posąg bóstwa.
|
|
|
230. **Kolumna hatorycka** sākt mācīties
|
|
kolumna z głową bogini Hator.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kolumna w architekturze Starożytnego Egiptu w kształcie pnia palmy z kapitelem w formie rozłożonych liści palmy.
|
|
|
232. **Kolumna papirusowa** sākt mācīties
|
|
- kolumna w architekturze Starożytnego Egiptu zwężająca się ku górze z głowicą w kształcie kwiatu papirusu (pąku lub kielicha), często cała pokryta dekoracją.
|
|
|
233. **Kolumna lotosowa** sākt mācīties
|
|
- kolumna w architekturze Starożytnego Egiptu z głowicą w kształcie kwiatu lotosu, najczęściej bez płaskiej podstawy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wysoki słup, przeważnie czworoboczny zwężający się ku górze, ścięty na szczycie, o charakterze upamiętniającym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w sztuce Starożytnego Egiptu wyobrażenie leżącego lwa z ludzką twarzą, będący symbolem władcy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
chusta wiązana, charakterystyczna dla Starożytnego Egiptu, najczęściej w przedstawieniach faraona.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl rzeźby wykonanej z jednego bloku skalnego, charakterystyczny dla sztuki Starożytnego Egiptu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
cecha rzeźby opracowanej i przeznaczonej do oglądania z przodu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
tendencja do uwypuklania w dziele sztuki dostojeństwa postaci.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
figurki w kształcie mumii, które symbolizowały służących faraona w jego grobowcu.
|
|
|
241. **Perspektywa rzędowa** sākt mācīties
|
|
rodzaj perspektywy w Starożytnym Egipcie, w której im coś jest dalej w rzeczywistości, tym jest wyżej na malowidle.
|
|
|
242. **Perspektywa kulisowa** sākt mācīties
|
|
rodzaj perspektywy w Starożytnej Mezopotamii, w której coś, co jest bliżej, zasłania to, co jest dalej.
|
|
|
243. **Perspektywa odrzutowana** sākt mācīties
|
|
rodzaj perspektywy w Starożytnej Mezopotamii będący rzutem przedmiotu z kilku punktów, w skrócie wygląda jak płaski przekrój. Stosowana do przedstawiania przedmiotów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika malowania na suchym tynku (w przeciwieństwie do fresku, w którym farbę kładzie się na wilgotny tynk).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sala audiencyjna w centralnej części pałacu w kulturze Morza Egejskiego, na planie prostokąta z czterema kolumnami pośrodku podtrzymującymi strop i okrągłym paleniskiem między nimi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
figurka kultowa o uproszczonym kształcie, najczęściej kobiety, charakterystyczna dla kultury Morza Egejskiego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wzgórze w Atenach, gdzie znajduje się największy kompleks świątyń ze Starożytnej Grecji.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w starożytności odpowiednio zabudowana przestrzeń, później specjalny budynek przeznaczony do wystawiania widowisk. W Starożytnej Grecji teatr składał się z wykutej w zboczu wzgórza widowni i okrągłej sceny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
okrągła scena w teatrze w Starożytnej Grecji.
|
|
|
250. **Porządki architektoniczne** sākt mācīties
|
|
systemy konstrukcyjno-kompozycyjne kolumn.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dolna część, podstawa kolumny.
|
|
|
252. **Kanelury / Kanele** sākt mācīties
|
|
płytkie, wklęsłe, pionowe wyżłobienia rozciągające się na całej długości trzonu kolumny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dolna część głowicy doryckiej i toskańskiej w kształcie spłaszczonej poduszki.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
najwyższa część głowicy w kształcie prostokątnej płyty.
|
|
|
255. **Woluty / Ślimacznice** sākt mācīties
|
|
element architektoniczny i dekoracyjny w formie zwoju, występuje w porządku jońskim.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element konstrukcyjny, poziomy, wsparty na podporach (kolumnadzie), złożony z trzech części: architraw, fryz, gzyms.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element architektoniczny w postaci poziomej, zwykle profilowanej listwy wystającej znad powierzchni fryzu, ściany. Chroni elewacje budynku przed ściekającą wodą deszczową.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
środkowy, poziomy człon belkowania z reguły leżący między architrawem (poniżej), a gzymsem (powyżej).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
najniższy człon belkowania antycznego spoczywający na kolumnach.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element dzielący fryz w porządku doryckim w postaci trzech pionowych żłobień, występuje na krawędzi, na osi kolumn i pomiędzy kolumnami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pole na dekorację rzeźbiarską we fryzie w porządku doryckim.
|
|
|
262. **Fronton / Przyczółek** sākt mācīties
|
|
trójkątny szczyt w architekturze klasycznej, górna część świątyni antycznej z wewnętrznym polem przeznaczonym na dekorację tympanonem.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pole wewnętrzne frontonu przeznaczone na dekorację.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
najwyższy stopień schodów, czyli tzw. krepid
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj świątyni z antami, w której dodatkowe kolumny są umieszczone od frontu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj świątyni z antami, w której dodatkowe kolumny są umieszczone od frontu i od tyłu.
|
|
|
273. **Tolos / Monopteros / Monopter** sākt mācīties
|
|
świątynia na planie koła otoczona kolumnadą.
|
|
|
274. **Kariatyda / Kanefora** sākt mācīties
|
|
posąg kobiecy stanowiący podporę architektoniczną, kanefora ma dodatkowo na głowie kosz.
|
|
|
tytana dźwigającego z rozkazu Zeusa sklepienie nieba). sākt mācīties
|
|
posąg mężczyzny służący za podporę architektoniczną, wspierający głową, barkami lub rękami konstrukcję (nazwa od mitycznego Atlanta
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element architektoniczny w formie czworokątnego słupa zwężającego się ku dołowi, zwieńczony głową lub popiersiem, w starożytności o charakterze pomnikowym, a w czasach późniejszych jako element architektoniczny przyścienny dekoracyjny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kompozycja statyczna, którą wprowadził Poliklet, oddająca naturalny układ ciała. Ciężar ciała opiera się na jednej z nóg, a dla równowagi optycznej obciążona jest ręka po przekątnej (np. uniesiona).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dekoracyjna technika rzeźbiarska polegająca na stosowaniu złota i kości słoniowej jako okładziny posągów drewnianych.
|
|
|
279. **Marmury Elgina** - sākt mācīties
|
|
- starożytne marmury partenońskie, wywiezione z Aten do Londynu przez lorda Elgina (Thomasa Bruce'a).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wzniosłość, stosowanie środków formalnych w celu przekazania wzniosłych treści, wzbudzenia podniosłego nastroju.
|
|
|
281. **Układy piramidalne** sākt mācīties
|
|
kompozycja spiętrzona do góry, którą można wpisać w trójkąt.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ornament inspirowany grecką rzeką, w kształcie linii załamujących się pod kątem prostym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ornament z elementem dekoracyjnym w kształcie czaszki byka.
|
|
|
284. **Ornament palmetowy** sākt mācīties
|
|
ornament inspirowany liśćmi ułożonymi ciągle i symetrycznie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ornament ciągły w formie pasa z „perełek” ułożonych na zmianę pionowo i poziomo, inaczej jajownik lub perełkowanie; występuje też między trzonem kolumny a głowicą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ornament joński, ciągły, gdzie występują liście pionowe i gałązki między nimi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element dekoracyjny w porządku doryckim w kształcie „kropel” jako przedłużenie tryglifu poniżej krawędzi fryzu.
|
|
|
pół koń (głowa i tułów do pasa ludzkie, od pasa w dół końskie). sākt mācīties
|
|
mityczna istota pół człowiek
|
|
|
sākt mācīties
|
|
potwór, który ma ciało lwa, głowę kozy na grzbiecie i węża zamiast ogona. Z czasem pojęcie to ewoluowało i w XIX wieku tym pojęciem określano stwory zwierzęce o torsie kobiety.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
to w mitologii człowiek lub pół-bóg, odznaczający się zaletami duszy lub ciała, ale śmiertelny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
greckie imitacja, podobieństwo - to zasada twórczego naśladowania.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
waza do mieszania wina z wodą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
naczynie do przechowywania płynów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
materiał angobowy do utrwalenia dekoracji, będący swego rodzaju „lakierem bezbarwnym”, umożliwiał utrzymanie wody w naczyniu oraz zachowanie naturalnego koloru gliny w wazie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
starożytny lud zamieszkujący Półwysep Apeniński między IX a I w. p.n.e., współtworzący kulturę starożytnego Rzymu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kopiec o stożkowej formie, naturalny lub sztuczny, przykryty fałszywą kopułą, o charakterze sepulkralnym.
|
|
|
299. **Akroterion / Naszczytnik** sākt mācīties
|
|
to element architektoniczny o charakterze dekoracyjnym, mający na celu optyczne obciążenie dachu. Charakterystyczny dla Starożytnych Etrusków.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
starożytna technika odlewania brązu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nieoczyszczona glina zmieszana z piaskiem do formowania naczyń.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ceramika etruska o czarnym kolorze, wypalana z impasto w wysokiej temperaturze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nauka zajmująca się badaniem, zakładaniem i rozwijaniem miast.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
mieszanina różnego rodzaju spoiw z piaskiem i wodą, tworząca masę do spajania materiałów budowlanych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
starożytny rzymski obóz wojskowy, stały lub przejściowy, najczęściej z ulicami przecinającymi się pod kątem prostym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w Starożytnym Rzymie kilkukondygnacyjna budowla służąca do wystawiania walk.
|
|
|
309. **Circus / Cyrk Rzymski** sākt mācīties
|
|
budowla w Starożytnym Rzymie przeznaczona na wyścigi wozów dwukołowych (rydwanów) w kształcie wydłużonego prostokąta o jednym boku zamkniętym półkoliście.
|
|
|
310. **Kwadryga / Rydwan** sākt mācīties
|
|
dwukołowiec zaprzężony 4 końmi w szeregu przeznaczony do triumfalnych przejazdów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
publiczne łaźnie, spełniające funkcje spotkań towarzyskich.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wodociąg, w Starożytnym Rzymie monumentalna konstrukcja kilkukondygnacyjna na arkadach, służąca do transportowania wody.
|
|
|
313. **Bazylika starorzymska** sākt mācīties
|
|
budynek prostokątny o charakterze użyteczności publicznej, w którym odbywał się handel i miał swoje miejsce urząd sędziego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
świątynia wszystkich bogów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sklepienie oparte na łuku półkolistym w kształcie czaszy, służące do przykrycia pomieszczeń na planie koła albo wielobocznym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wieloboczne, najczęściej kwadratowe zagłębienia w stropie, sklepieniu bądź kopule (w późniejszej sztuce także płyty) o charakterze dekoracyjnym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
okrągły otwór w ścianie lub sklepieniu, najczęściej w szczycie kopuły doświetlający wnętrze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element architektoniczny i dekoracyjny, zakrzywiony i podparty, oparty na wycinku koła.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zewnętrzna część budynku z jednym lub kilkoma rzędami kolumn, osłaniająca najczęściej główne wejście, zwieńczona trójkątnym frontonem.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
prostokątne lub półkoliste wgłębienie w ścianie o charakterze dekoracyjnym, często przeznaczone do ustawienia rzeźb.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wgłębienie w grubości muru, proste lub ujęte w dekoracyjne ramy - nisza.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element architektoniczny składający się z dwóch podpór (filarów bądź kolumn) zwieńczonych u góry ze sobą łukiem.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
(od peristylumotoczony kolumnami) - wewnętrzny dziedziniec lub ogród otoczony portykiem, występujący w świątyniach egipskich oraz w domach patrycjuszy rzymskich.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
prostokątne, centralne i reprezentacyjne pomieszczenie w starożytnym rzymskim domu, z compluvium i impluvium.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zbiornik w kształcie basenu pośrodku atrium, zbierający deszczówkę.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
otwór w środku dachu atrium, przez który wpadało światło i deszcz.
|
|
|
327. **Kolumna toskańska** sākt mācīties
|
|
kolumna powstała w Starożytnym Rzymie, będąca odmianą porządku doryckiego: z bazą i gładkim trzonem.
|
|
|
328. **Kolumna kompozytowa** sākt mācīties
|
|
kolumna powstała w Starożytnym Rzymie o głowicy łączącej woluty jońskie z liśćmi akantu z porządku korynckiego.
|
|
|
329. **Styl kontynuacyjnej narracji** sākt mācīties
|
|
styl dekoracji „opowiadający” historię bez przerw i podziałów kompozycji na odrębne sceny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
podpory występujące oddzielnie dla każdej kondygnacji, w obrębie jednej kondygnacji.
|
|
|
331. **Spiętrzenie porządków** sākt mācīties
|
|
każda kondygnacja posiada podpory w innym porządku, zwykle wzwyż od doryckiego do korynckiego.
|
|
|
332. **Pomnik / Monument** sākt mācīties
|
|
dzieło sztuki o charakterze upamiętniającym, najczęściej rzeźbiarskie lub architektoniczno-rzeźbiarskie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
monumentalny pomnik w formie wolnostojącej bramy, najczęściej dla uczczenia zwycięstwa. Przejście pod łukiem bramy było punktem kulminacyjnym pochodu triumfalnego.
|
|
|
334. **Postument / Piedestał** sākt mācīties
|
|
podstawa służąca do umieszczenia rzeźby.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
figura rzeźbiarska przedstawiona w todze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
długa, udrapowana biała szata.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
figura rzeźbiarska przedstawiona w zbroi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dzieło gliptyki, wyrób rzeźbiarski wykonany w kamieniu szlachetnym lub półszlachetnym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
gemma o wklęsłej dekoracji.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
gemma o wypukłej dekoracji.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element dekoracyjny w formie podwieszonego po bokach i przewiązanego wstęgami półwieńca z liści, kwiatów i owoców.
|
|
|
342. **Malarstwo pompejańskie** sākt mācīties
|
|
rzymskie malowidła ścienne odkryte w miastach Imperium Romanum (np. Herculanum, Pompeje i Stabiae), zasypane przez wybuch Wezuwiusza w 79 r. n.e.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
antyczna technika malarska, której spoiwem był wosk pszczeli, a pigmenty wymieszane z ciepłym woskiem nakładano pędzlami lub ogrzewanymi szpachlami.
|
|
|
344. **Sztuka wczesnochrześcijańska** sākt mācīties
|
|
sztuka jaką tworzyli i otaczali się pierwsi chrześcijanie żyjący w Basenie Morza Śródziemnego w okresie od II/III wVI w.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
podziemne cmentarze w formie korytarzy z wydrążonymi w skale grobowcami.
|
|
|
346. **Symbol / Emblemat** sākt mācīties
|
|
w sztukach plastycznych, znak umowny będący ekwiwalentem, czyli odpowiednikiem określonej treści pojęciowej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zasób symboli w danej epoce.
|
|
|
348. **Bazylika konstantyńska / chrześcijańska** sākt mācīties
|
|
kościół przeznaczony do odprawiania liturgii. Powstał na bazie bazyliki rzymskiej, ale został zmodyfikowany do nowej funkcji. Typowa bazylika wczesnochrześcijańska jest na planie krzyża łacińskiego a nawa główna jest wyższa od naw bocznych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
miejsce składania ofiar kultowych, w religii chrześcijańskiej ołtarz jest miejscem modlitwy kapłana i ofiary mszy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ kościoła, w którym nawa główna jest wyższa od naw bocznych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
symbol chrześcijan, rodzaj planu kościoła, ma pionową belkę dłuższą od poziomej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
odmian krzyża i plan centralny budowli, jest to krzyż równoramienny.
|
|
|
353. **Plan centralny / Budowla centralna** sākt mācīties
|
|
budowla oparta na zasadzie symetrii, w rzucie poziomym względem dwu przecinających się osi. Są to plany koła, kwadratu, krzyża greckiego oraz plany wieloboczne oparte na kole bądź kwadracie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
budynek upamiętniający postać bądź wydarzenie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
budynek upamiętniający osobę zmarłą, monumentalny grobowiec.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
budynek upamiętniający męczeńską śmierć.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
budowla przeznaczona do obrzędu chrztu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
część kościoła przeznaczona dla wiernych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
część kościoła z nawami, poniżej transeptu o ile on występuje, jeśli go nie ma, to jest to część nawowa poniżej prezbiterium.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
jest to nawa poprzeczna, między prezbiterium a korpusem nawowym, nadająca planowi kształt krzyża.
|
|
|
361. **Prezbiterium / Chór** sākt mācīties
|
|
miejsce przeznaczone na ołtarz w kościele i miejsce dla duchowieństwa.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
mała zamykana szafka w kościele katolickim przeznaczona do przechowywania hostii i komunikantów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ściana zamykająca prezbiterium, bądź kaplice i nawy, będąca najczęściej półkolista lub wieloboczna.
|
|
|
364. **Zakrystia / Pastoforia** sākt mācīties
|
|
boczne pomieszczenie sakralne występujące w świątyniach chrześcijańskich, służące do przechowywania naczyń i szat liturgicznych. Pastoforia to dwudzielna zakrystia złożona z dwóch pomieszczeń po obu bokach apsydy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zabudowany przedsionek w kościołach wczesnochrześcijańskich, bizantyńskich i wczesnośredniowiecznych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
367. **Kolory liturgiczne** sākt mācīties
|
|
to 5 kolorów symbolicznych stosowanych w szatach kościelnych na odpowiednie uroczystości: biały, czerwony, zielony, fioletowy i czarny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wierzchnia szata liturgiczna, przeznaczona do mszy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element stroju liturgicznego, wełniana biała taśma noszona na ramionach ozdobiona wyhaftowanymi 6 czarnymi krzyżykami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
szeroka wstęga, lekko rozszerzana na końcach zakładana na szyję.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
długa, zdobiona laska zakończona spiralą zwaną krzywaśnią lub łac. kurwaturą, pierwotnie służąca do podpierania się. Atrybut biskupów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
uroczyste nakrycie głowy wyższego duchowieństwa, w obrządku wschodnim w kształcie korony zwieńczonej krzyżem, w kościele rzymskokatolickim inaczej infuła w kształcie dwóch trójkątów połączonych opaską z dwiema wiszącymi z tyłu taśmami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
uroczyste nakrycie głowy papieża ozdobione trzema koronami symbolizującymi potrójną władzę (arcykapłana, króla, proroka).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Wschodnie Cesarstwo Rzymskie założone po podziale Imperium Romanum na dwa cesarstwa w 395 r., najświetniejszy okres rozwoju przypada na okres panowania cesarza Justyniana (527-565), historię Bizancjum kończy podbój przez Turków w 1453 r.
|
|
|
375. **Sztuka bizantyńska** sākt mācīties
|
|
sztuka powstająca w ramach Cesarstwa Bizantyńskiego, chrześcijańska, kontynuująca tradycje sztuki antycznej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
półkolista nisza/wnęka przypominająca apsydę.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
druga kondygnacja naw bocznych, ew. obejścia.
|
|
|
378. **Pendentywy / Żagielki** sākt mācīties
|
|
narożne sferyczne wycinki sklepienia umożliwiające oparcie kopuły na planie czworoboku.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
narożne wysklepki o kształcie wycinka stożka, składające się z jednego lub kilku łuków konstrukcyjnych zmniejszających się ku dołowi. Trompy umożliwiają przejście z wielobocznego planu do kopuły.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
obraz kultowy, przeznaczony do modlitwy, wyobrażający osoby święte, sceny biblijne i religijno-symboliczne.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
okres w historii Bizancjum, w którym dążono do zniesienia kultu świętych obrazów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zasada kompozycji wielofigurowej, którą cechuje ustawienie głów na tej samej wysokości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
świątynia obrządku wschodniego prawosławnego i grekokatolickiego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
główna cerkiew miasta, kościół katedralny - biskupi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w cerkwi przegroda oddzielająca prezbiterium od nawy głównej, z zawieszonymi lub namalowanymi ikonami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wewnętrzna ściana apsydy.
|
|
|
387. **Mistyczny materializm** sākt mācīties
|
|
nurt filozoficzno-religijny, który wierzy w to, że kontemplacja piękna ziemskiego prowadzi duszę do Boga.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ ikonograficzny przedstawienia Jezusa Chrystusa jako władcy siedzącego na tronie z uniesioną prawą ręką w geście błogosławieństwa i Księgą Ewangelii.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedstawienie Chrystusa jako boskiego władcy, tronującego na kuli świata bądź tęczy, w mandorli.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
świetlisty otok wokół postaci, lub samej głowy, symbolizujący boskość postaci.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
(od mandorle -migdał) - rodzaj aureoli otaczającej postać tronujących Jezusa lub Maryi w kształcie owalu o ostrych zakończeniach.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
scena ukazująca Zmartwychwstanie Jezusa.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
obraz z przedstawieniem twarzy Chrystusa, uważany za powstały w sposób nadnaturalny, najbardziej popularny to tzw. Mandylion czyli twarz odbita na chuście św. Weroniki, o długich włosach z brodą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w sztuce przedstawienie Boga równocześnie w trzech postaciach: Bóg Ojciec, Syn Boży i Duch Święty w postaci gołębicy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
(Umilenie; MB Czuła) typ ikonograficzny przedstawienia Matki Boskiej z Dzieciątkiem ukazujący czułość między Matką a Synem przytulającym policzek do Jej twarzy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ ikonograficzny przedstawienia Matki Boskiej, w którym Matka Boska wskazuje na Chrystusa trzymanego na lewym ramieniu, w sztuce bizantyńskiej czasem trzyma, prezentuje Dzieciątko przed sobą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ ikonograficzny przedstawienia Chrystusa w środku a po Jego bokach Maryję oraz Jana Chrzciciela.
|
|
|
398. **Sacra Conversazione** sākt mācīties
|
|
(Święta Rozmowa) typ ikonograficzny w którym Matka Boska zajmuje centralne miejsce, a po jej bokach symetrycznie ustawieni są święci.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zbiór psalmów używany jako modlitewnik bądź śpiewnik.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
najmłodsza z religii monoteistycznych wyznająca wiarę w jednego Boga, która rozwineła się wśród mieszkańców Półwyspu Arabskiego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
święta księga Islamu, która składa się ze 114 sur, czyli rozdziałów. Porusza sprawy wielkie i międzyludzkie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wyznawca Islamu, „uległy” wobec Boga.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
miejsce modlitwy, gdzie pada się na twarz. Sala modłów jest głównym pomieszczeniem, nie ma ołtarza i nie wolno używać pojęcia „kościół”.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
smukła wieża przy meczecie, z której wierni przez muezzina wzywani są 5 razy dziennie do modlitwy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nisza w ścianie w sali modłów w meczecie, zwieńczona łukiem, zwrócona w kierunku Mekki, symbolizująca drzwi do Raju.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
łuk typowy dla islamu, przypominający kształtem grecką Ω.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl w hiszpańskiej architekturze i sztuce, połączenia elementów islamskich i chrześcijańskich, rozwijający się między VIII a XVII w. Charakteryzuje go bogactwo dekoracji ornamentalnej wywodzącej się ze sztuki Islamu, połączone ze swobodą kompozycji
|
|
|
sākt mācīties
|
|
motyw konstrukcyjno-dekoracyjny charakterystyczny dla architektury muzułmańskiej, złożony ze spiętrzonych elementów komórkowych, przypominających razem naturalne stalaktyty. Spełniają zwykle rolę tromp lub pendentywów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ornament roślinny ze stylizowanej wici roślinnej, zakomponowany symetrycznie o geometrycznej ścisłości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ornament roślinny w formie wijącej się lub spiralnie skręcanej łodygi z liśćmi, czasami z kwiatami.
|
|
|
412. **Maureska / Moreska** sākt mācīties
|
|
symetryczny ornament stworzony z mocno przestylizowanej wici roślinnej, która wypełnia całą płaszczyznę.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dosłownie “lęk przed pustką”, to cecha określająca nadmierną de
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dosłownie „umiłowanie pustki”, to cecha określająca oszczędną dekorację, z dużymi pustymi powierzchniami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
okres w historii w kręgu kultury eu obejmujący czasy między upadkiem cesarstwa rzymskiego a przemianami zachodzącymi w Eu w dobie Odrodzenia (V w. XV w.). Nazwa miała podkreślać „pustkę” między Starożytnością a jej „odrodzeniem” w renesansie.
|
|
|
416. **Sztuka przedromańska** sākt mācīties
|
|
sztuka rozwijająca się we wczesnym średniowieczu od przełomu VIII i IX w.
|
|
|
417. **Sztuka karolińska** sākt mācīties
|
|
1 okres sztuki przedromańskiej w okresie panowania cesarza Karola Wielkiego (771-814) w obrębie tzw. w renesansu karolińskiego.
|
|
|
418. **Renesans karoliński** sākt mācīties
|
|
pierwszy okres rozwoju sztuki po upadku Imperium Romanum za panowania Karola Wielkiego, który chciał odrodzić wielkość Cesarstwa, także za pomocą sztuki.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
2 okres sztuki przedromańskiej rozwijający się za panowania cesarzy z dynastii Ottonów (X w.).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
świątynia chrześcijańska do sprawowania publicznego kultu religijnego.
|
|
|
421. **Kościół orientowany** sākt mācīties
|
|
kościół, którego prezbiterium jest umieszczone na wschodzie i wierni modlący się są zwróceni na wschódw stronę miejsc związanych z dziejami Chrystusa (Betlejem, Jerozolima), oraz symbolicznie w stronę wschodu słońcaświatła (Bóg = światło).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kościół przy którym jest zakon.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
główny kościół biskupa diecezjalnego, arcybiskupa bądź patriarchy.
|
|
|
424. **Kościół Bazylika** sākt mācīties
|
|
status kościoła o specjalnych przywilejach papieskich, w tym wyróżnia się Bazylikę Mniejszą i Bazylikę Większą (z ołtarzem papieskim).
|
|
|
425. **Kościół parafialny** sākt mācīties
|
|
główny kościół gminy kościelnej.
|
|
|
426. **Kościół farny / Fara** - dawna nazwa głównego kościoła miejskiego pod opieką cechu. sākt mācīties
|
|
- dawna nazwa głównego kościoła miejskiego pod opieką cechu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
mała budowla kultowa wolnostojąca lub połączona z kościołem.
|
|
|
428. **Charakter addycyjny** sākt mācīties
|
|
cecha architektury romańskiej określająca prostotę budowli złożonej z podstawowych brył geometrycznych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
obejście wokół prezbiterium, powstałe z przedłużenia naw bocznych, charakterystyczne zwłaszcza dla kościołów pielgrzymkowych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rozbudowana zachodnia część bazyliki, charakterystyczna dla architektury przedromańskiej, zawierająca empory.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
układ elementów dekoracyjnych, bądź architektonicznych, występujących na przemian.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kościół jednonawowy, w którym prezbiterium i nawa mają tę samą szerokość, wysokość i przykrycie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zamknięty zespół budynków, lub pomieszczeń, zamieszkania zakonników lub zakonnic.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sala w klasztorze przeznaczona do zebrań zakonników, przeważnie o charakterze reprezentacyjnym, miejsce narad.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pracownia mnichów przepisujących i dekorujących księgi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kwadratowy lub prostokątny ogród umieszczony wewnątrz murów klasztornych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zewnętrzny ciąg komunikacyjny wzdłuż ściany budynku, najczęściej od strony dziedzińca, ogrodu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sala sypialna zakonników w klasztorze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
umywalnia zakonników w klasztorze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
- zewnętrzne oznaki władzy, godności, stanu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
insygnia władzy królewskiej: korona, berło, jabłko.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ozdobna księga liturgiczna zawierająca teksty 4 Ewangelii.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ciągły ornament złożony z linii, pasów, taśm, listew, wici roślinnych itd.
|
|
|
445. **Ornament zoomorficzny** sākt mācīties
|
|
ornament oparty na motywach zaczerpniętych z realnego bądź fantastycznego świata zwierząt.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl w sztukach plastycznych rozwijający się od XI do XIII w. w epoce średniowiecza; nazwa podkreśla inspiracje sztuką antyczną, w tym starożytną rzymską.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
„Bóg w centrum” - prąd umysłowy skupiony na Bogu i podporządkowujący Mu życie człowieka.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ruch zakonny, rozwój życia zakonnego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
konstrukcja budowlana o przekroju krzywoliniowym, służąca do przykrycia odpowiedniej przestrzeni budynku.
|
|
|
450. **Sklepienie kolebkowe** sākt mācīties
|
|
sklepienie oparte na łuku półkolistym, w kształcie połowy leżącego walca.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wewnętrzne łuki wzmacniające sklepienie.
|
|
|
452. **Sklepienie krzyżowe** sākt mācīties
|
|
sklepienie powstałe z dwóch krzyżujących się kolebek.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
drewniany szkielet, konstrukcja dachu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
powtarzający się element konstrukcyjny, zawarty pomiędzy sąsiadującymi podporami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
system kompozycyjny i konstrukcyjny sklepienia krzyżowego, w którym jednemu przęsłu nawy głównej odpowiadają dwa przęsła nawy bocznych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dwudzielne arkadowe okno o charakterze dekoracyjnym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
trójdzielne arkadowe okno o charakterze dekoracyjnym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dekoracyjny pas złożony z arkadek przy gzymsie wieńczącym lub dzielącym ściany, typowy dla architektury przedromańskiej i romańskiej
|
|
|
sākt mācīties
|
|
budowla centralna o czterech absydach (plan „czwórliscia).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
„ślepy otwór” - płytka wnęka w murze o charakterze dekoracyjnym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
podziemne ciemne pomieszczenie w kościołach pod prezbiterium, mieszczące relikwie lub grób świętego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedsionek kościelny poprzedzający główne wejście.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
mała wieżyczka kościelna z niewielkim dzwonem.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
tympanon z przedstawieniem fundatora z modelem budowli.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
naczynie liturgiczne w kształcie płaskiego talerza służące podczas komunii, aby Hostia nie upadła.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
naczynie do picia składające się z czary, trzonu i stopy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na stopieniu sproszkowanego szkła i nałożeniu na podłoże metalowe.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na wypełnieniu dekoracji rytej w metalu ciemną pastą, złożoną z siarczków srebra, miedzi i ołowiu, a następnie wypolerowaniu powierzchni.
|
|
|
482. Repusowanie / Trybowanie sākt mācīties
|
|
technika kształtowania wyrobów z blachy polegająca na kuciu, bez użycia modelu, blachy na zimno, puncami lub młotkami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika złotnicza wykańczania przedmiotów metalowych w celu uzyskania wyrazistości dekoracji.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ostateczne wykończenie powierzchni przedmiotu metalowego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na wykonaniu ornamentu lub całego elementu z bardzo cienkich drucików w połączeniu z granulacją.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika zdobnicza w złotnictwie polegająca na wykonywaniu ornamentu z drobnych metalowych kuleczek.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
naczynie liturgiczne służące do kultowego ukazywania i przenoszenia Hostii, składa się ze stopy trzonu (często z nodusem wydatnym zgrubieniem) i glorii ze szklaną puszką w środku zawierającą tzw. melchizedech -metalowy półksiężyc podtrzymujące hostię
|
|
|
sākt mācīties
|
|
metalowe uchwyty do drzwi spełniające funkcje klamki, z obręczą za którą ciągnie się drzwi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedmiot służący do stukania w drzwi, bramę, najczęściej metalowy przyczepiony do muru, o jednej części ruchomej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl epoki średniowiecza, który rozwijał się między XII a XV wiekiem. Giorgio Vasariego, który określił tę sztukę jako gocką czyli barbarzyńską, złą. Główne cechy stylu: łuk ostry sklepienie krzyżowo-żebrowe system przyporowy wertykalizm, ekspresja.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
prąd umysłowy dążący do bezpośredniego kontaktu z Bogiem.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
łuk złożony z dwóch odcinków prostej stykających się pod ostrym kątem, typowy dla konstrukcji stylu gotyckiego.
|
|
|
493. Sklepienie krzyżowo-żebrowe sākt mācīties
|
|
charakterystyczne dla stylu gotyckiego sklepienie oparte na łuku ostrym, składające się z dwóch skrzyżowanych łuków ostrych i od wewnątrz wzmocnione na linach przecinania się kolebek dodatkowymi żebrami.
|
|
|
494. Sklepienie gwiaździste sākt mācīties
|
|
odmiana sklepienia krzyżowo-żebrowego o dodatkowych podziałach tworzących układ gwiazdy.
|
|
|
495. Sklepienie wachlarzowe sākt mācīties
|
|
zbudowane jest na żebrach promieniście rozchodzących się z przyściennych punktów podparcia, tworzących układ przypominający wachlarze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj sklepienia popularnego pod koniec gotyku, najczęściej kolebkowego, w którym wprowadzono krzyżujące się żebra tworzące siatkę rombów, co nadaje mu kształt sieci.
|
|
|
497. Sklepienie kryształowe sākt mācīties
|
|
sklepienie stosowane w późnym gotyku, w którym zrezygnowano z żeber, a wysklepki sklepienne mają ostre krawędzie. Uzyskiwano w ten sposób powierzchnie złożone z licznych, małych wysklepek, uwypuklanych grą światłocieniową.
|
|
|
498. Sklepienie piastowskie - odmiana sklepienia krzyżowo-żebrowego, w której zastosowano dodatkowy punkt podparcia na jednym z boków sākt mācīties
|
|
wyprowadzane z niego żebra dzielą sklepienie na trzy duże pola, z których każde dodatkowo podzielone jest jeszcze na trzy części, co w efekcie tworzy układ dziewięciu trójkątów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pionowe cienkie elementy kamienne o przekroju wałka zespolone z filarem, przenoszące na niego ciężar sklepienia.
|
|
|
500. Zwornik / klucz sklepienia sākt mācīties
|
|
środkowy szczytowy kliniec łuku lub sklepienia, wyróżniający się kształtem i dekoracyjnym charakterem.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element architektoniczny mający na celu podtrzymanie np. sklepienia, osadzony w ścianie i wysunięty przed jej lico, często dekorowany.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zasada kompozycji polegająca na podkreśleniu i wydobyciu pionowych osi dzieła, kierunków pionowych (przeciwieństwo horyzontalizmu).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
profilowane elementy pionowe podkreślające wertykalizm.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pionowy element konstrukcyjny, architektoniczny w formie prostego filara przyściennego, wzmacniający konstrukcję, np. przenosi ciężar sklepienia na fundament.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element gotyckiego systemu konstrukcyjnego mający za zadanie przerzucanie ciężaru sklepienia nad nawami bocznymi na zewnętrzne przypory.
|
|
|
506. System szkieletowy / przyporowy sākt mācīties
|
|
system konstrukcyjny char. dla stylu gotyckiego, um. przesklepienie dużych wysokich przestrzeni, w którym ciężar sklepienia krzyżowo-żebrowego jest przenoszony cz. za pośrednictwem służek na filary, cz. przez zewnętrzne łuki przyporowe na przypory.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
duże okrągłe okno wypełnione kamienną dekoracją o charakterze stylizowanej róży, mieszczące witraż.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dekoracja architektoniczna stylizowana na kształt koniczyny, najczęściej wypełniająca szczyt łuku ostrego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj zwieńczenia w formie małej wieżyczki, np. na zakończeniu przypory.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
mały pionowy element wieńczący np. pinakiel, mały obelisk.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
charakterystyczne dla stylu gotyckiego zwieńczenie w formie trójkąta, np. nad łukiem ostrym okien, portalu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ozdobne zakończenie rynny dachowej odprowadzającej wodę z dala od lica muru.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
motyw dekoracyjny w formie stylizowanej i zdeformowanej głowy ludzkiej lub zwierzęcej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
architektoniczny element dekoracyjny w formie pęku kwiatów występujący jako zwieńczenie np. pinakli.
|
|
|
517. Flamboyant / Gotyk płomienisty sākt mācīties
|
|
ostatnia faza sztuki późnego gotyku we Francji o bogatej dekoracji i ornamentach zbliżonych kształtem do płomienia lub rybiego pęcherza.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ ikonograficzny dogmatyczny będący przedstawieniem opłakującej Matki Boskiej trzymającej ciało zdjętego z krzyża Chrystusa.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
krzyż z przedstawieniem Chrystusa.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
narzędzia męki Chrystusa ukazywane jako symbole Jego cierpienia np. korona cierniowa, gwoździe.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
szata okrywająca łono Jezusa.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
tkanina ułożona w dekoracyjne fałdy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ ikonograficzny będący przedstawieniem siedzącego Chrystusa, zamyślonego z podpartą na dłoni głową.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nurt koncentrujący się na Męce Chrystusa, narzędziach Męki i przedstawieniu cierpienia Chrystusa i Maryi Mater Dolora czyli Matka Cierpiąca.
|
|
|
527. Vir Dolorum / Mąż Boleści / Chrystus Boleściwy sākt mācīties
|
|
przedstawienie Chrystusa z atrybutami męki i pokazującego rany.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
„nowa pobożność” - nurt pobożności rozwijający się w XIV i XV w. w Niderlandach i Nadrenii propagujący ubóstwo i pobożność.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
prywatna modlitwa, kontemplacja i pobudzanie wewnętrznych religijnych przeżyć.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wieloskrzydłowy ołtarz szafiasty charakterystyczny dla gotyku.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
poliptyk składający się z trzech części: środkowej nieruchomej i dwóch ruchomych skrzydeł po bokach.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
poliptyk składający się z pięciu części: dwóch skrzydeł nieruchomych i dwóch ruchomych, zamykających część środkową.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
najniższa część poliptyku, jego podstawa spoczywająca na mensie (dawniej kapłan stał tyłem do wiernych a przodem do ołtarza).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
motyw ikonograficzny przedstawiający rodowód Chrystusa.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
stół ołtarzowy, na którym sprawowana jest ofiara mszy.
|
|
|
536. Retabulum / Nastawa ołtarzowa sākt mācīties
|
|
główna środkowa część ołtarza szafiastego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zasadnicza część nagrobków gotyckich i renesansowych o kształcie skrzyni zamkniętej od góry płytą z rzeźbioną postacią zmarłego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ozdobna tablica upamiętniająca zmarłego wmurowywana w ściany kościoła (różni się od zwykłej tablicy nagrobnej, która jest pozbawiona ozdób).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
żywoty świętych będące inspiracją do przedstawiania świętych z nimbami i atrybutami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedmiot lub symbol pozwalający zidentyfikować przedstawioną postać, dodany jako jej znak rozpoznawczy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sprzęt kultowy służący do przechowywania relikwii, przybierający różne kształty.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
księgi i fragmenty ksiąg, w tym pisma żydowskie lub wczesnochrześcijańskie, które nie zostały uznane przez Kościół za kanoniczne i nie zostały włączone do kanonu Biblii.
|
|
|
544. Styl międzynarodowy w średniowieczu sākt mācīties
|
|
późna faza stylu gotyckiego (1390-1430/50) rozróżniana w nastrojowym malarstwie i rzeźbie, cechująca się liryzmem i pewną wytwornością.
|
|
|
545. Szkoła artystyczna - sākt mācīties
|
|
- krąg artystów tworzących w podobnym stylu w danym miejscu i czasie np. małopolska szkoła malarstwa tablicowego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ kościoła, w którym wszystkie nawy są tej samej wysokości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dzieło obronne wysunięte przed linię murów, najczęściej w formie baszty cylindrycznej z bramą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wieża warowna fortyfikacji średniowiecznych częściowo wysunięta przed lico murów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element umocnień obronnych w postaci wysuniętych narożników w kształcie pięcioboku.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ząbkowanie/zęby wieńczące mur obronny w średniowieczu z regularnymi prześwitami umożliwiającymi strzelanie przez łuczników.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
główny wielofunkcyjny plac miasta przeznaczony na handel i siedzibę władz.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
siedziba władz miejskich.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zrzeszenie rzemieślników jednego zawodu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
znak kamieniarski jako sygnatura czyli podpis strzechy, cechu, mistrza.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zbiór rysunków, najczęściej sztychowanych (czyli powielonych w druku wklęsłym), zawierający wzory elementów architektonicznych, ornamentów, kształtów przedmiotów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
średniowieczne zrzeszenie architektów i kamieniarzy dla zrealizowania wielkich przedsięwzięć budowlanych.
|
|
|
557. System filarowo-skarpowy sākt mācīties
|
|
odmiana gotyckiego systemu konstrukcyjnego, występująca w kościołach krakowskich, w którym konstrukcję wspierają skarpy (przypory) dobudowane do filarów międzynawowych, od strony nawy bocznej.
|
|
|
558. En grisaille / Grisaille sākt mācīties
|
|
malowidło monochromatyczne naśladujące płaskorzeźbę lub rzeźbę wykonane kolorem szarym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
okres w sztuce późnego średniowiecza na terenie Włoch, Niemiec, Niderlandów i południowej Francji będący zapowiedzią renesansu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
(łac. poprzednik) - artysta wprowadzający nowe elementy w swojej twórczości, wpływający bezpośrednio na rozwój kolejnego zjawiska.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedstawienie Matki Boskiej na tronie w otoczeniu aniołów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
epoka w historii wyróżniona po średniowieczu, symbolicznie datowana od XV w. (1453 upadek Konstantynopola, 1492 odkrycie Ameryki), do XVIII w. i rozwoju oświecenia (niektórzy historycy datują nowożytność do początku XIX w.).
|
|
|
564. Renesans / Odrodzenie sākt mācīties
|
|
styl w sztuce początku XV w rozwijający się do końca XVI w, którego gł. cechą była insp. k. antyczną. Gł. cechy to insp. formami szt.st., ład i harmonia dążenie do idealnego piękna w malarstwie doskonały rysunek studium perspektywy i proporcji ciała
|
|
|
sākt mācīties
|
|
termin używany na oznaczenie sztuki włoskiej XV w., dosłownie „czternaście setek” czyli 1400.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
termin używany na oznaczenie sztuki włoskiej XVI w., dosłownie „piętnaście setek” czyli 1500.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
„człowiek w centrum” - prąd umysłowy uważający człowieka za centrum wszechświata i skoncentrowany na człowieku i sprawach ludzkich.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
prąd filozoficzny czerpiący z dorobku Platona, rozwinął się w starożytności, odrodzony w okresie renesansu tzw. platonizm/neoplatonizm renesansowy, łączący idee starożytne z chrześcijańskimi, przyznawał człowiekowi wolność w tworzeniu dobra i zła.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
prąd umysłowy i kulturowy epoki odrodzenia zainteresowany człowiekiem i jego otoczeniem (antropocentryzm), w znaczeniu szerszym jest to postawa zakładająca, że człowiek jest najwyższą wartością i źródłem innych wartości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
osoba posiadająca rozległą wiedzę i umiejętności (talent) w różnych dziedzinach.
|
|
|
571. Złoty podział / Złote cięcie sākt mācīties
|
|
podział odcinka na takie dwie części, iż cały odcinek ma się tak do części większej, jak część większa do części mniejszej. Ze złotym podziałem w renesansie łączono własności estetyczne i stosowano np. w architekturze do podziału planu, elewacji.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wywodzące się ze starożytnego Castrum Romanum, zaprojektowane na planie centralnym, symetryczne, z budowlami nawiązującymi do antyku.
|
|
|
573. Tambur / Bęben kopuły sākt mācīties
|
|
podstawa kopuły na planie koła, elipsy lub wieloboku.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w architekturze nadbudówka w formie małej wieżyczki nad dachem, kopułą zwieńczenie kopuły, hełmu wieży, z oknami, zwieńczona własnym hełmem, oświetlająca wnętrze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zwieńczenie wieży, często o ozdobnym kształcie, wykonane z drewna, kamienia, cegły i pokryte blachą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pomieszczenie otwarte na zewnątrz usytuowane w elewacji budynku, nie mające funkcji komunikacyjnej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ogólna nazwa dekoracyjnego opracowania lica muru kamiennego, oraz nazwa jednej z odmian polegającej na imitacji w tynku płyt kamiennych o ściętych krawędziach.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
jeden z rodzajów boniowania (czyli dekoracyjnego opracowania muru), polegająca na obróbce lica ciosów kamiennych na wzór łomu kamiennego otoczonego gładką krawędzią lub sfazowaną czyli ściętą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika dekoracyjna malarstwa ściennego polegająca na pokryciu muru kilkoma, najczęściej dwoma, warstwami barwnego tynku i na częściowym zeskrobywaniu wilgotnych warstw odsłaniając inne kolory, tworząc wielobarwny ornament.
|
|
|
580. Wielki porządek (kolosalny) sākt mācīties
|
|
podpory (kolumny, pilastry) przechodzą przez więcej niż jedną kondygnację.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
elewacja budynku zawierająca przeważnie wejście, wyróżniona dekoracyjnym opracowaniem, wieżami. W średniowieczu była to ściana zachodnia, w sztuce nowożytnej dodatkowa dekoracyjna ściana dobudowana do bryły budynku.
|
|
|
582. Splywy wolutowe / Woluty sākt mācīties
|
|
element arch. w formie esownicy czyli cienkiej ścianki ukształtowanej esowato wypełniającej przestrzeń narożną między wysoką i węższą kondygnacją wyższą - nawą główną
|
|
|
sākt mācīties
|
|
odcinek sklepienia, głównie kolebkowego, poprzeczny do głównego sklepienia, mieszczący przeważnie okno w zamykającej lunetę ściance pionowej.
|
|
|
584. Sklepienie z lunetami sākt mācīties
|
|
sklepienie kolebkowe z dodatkowymi wciętymi po bokach odcinkami mniejszych kolebek, często mieszczących okna.
|
|
|
585. Palazzo (in forteca) sākt mācīties
|
|
„pałac w fortecy” - typ pałacu otoczonego fortyfikacjami, we Włoszech typ pałacu na planie prostokąta z wewnętrznym dziedzińcem.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kondygnacja, najczęściej pierwsze piętro budynku, mieszcząca pomieszczenia reprezentacyjne, do przyjmowania gości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
gzyms dzielący ścianę np. na kondygnacje.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
gzyms zwieńczający ścianę budowli.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
inaczej okno weneckie, określane czasami jako palladiański motyw, element architektoniczny w postaci zwieńczonego łukiem otworu okiennego oflankowanego dwoma mniejszymi prostokątnymi otworami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
mała świątynia na planie koła.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
„figura wężowa” - układ postaci charakteryzujący się silnym skręceniem ciała.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika umyślnego nie wykańczania rzeźby w całości lub we fragmentach, u Michała Anioła wynikała z filozofii, u innych artystów głównie liczył się efekt artystyczny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
- włoska nazwa używana na określenie siły wyrazu w dziełach Michała Anioła.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
obraz, lub płaskorzeźba w kole.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
duże pole dekoracyjne w centrum sklepienia, sufitu, oraz malowidło w tym miejscu wykonane technikami malarstwa ściennego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w malarstwie i rzeźbie dążenie do możliwie wiernego oddania złudzenia rzeczywistości
|
|
|
598. Malarstwo iluzjonistyczne sākt mācīties
|
|
monumentalne malarstwo ścienne, które przez mistrzowskie opracowanie różnych rodzajów perspektywy i skrótów stara się powierzchnię ściany i sklepienia przedstawić jako przestrzeń otwartą w głąb.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dosłownie „z dołu do góry”, ukazanie na sklepienie postaci w skrócie perspektywicznym, widzianych z dołu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
(od gr. przekształcenie) celowa deformacja obrazu, który poprawnie widoczny jest np. w odbiciu w wypukłym lustrze, poprzez ciągnięcie lub rozciągnięcie przedstawienia lub oglądany pod odpowiednim kątem.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
motyw dekoracyjny przedstawiający małego nagiego chłopca ze skrzydłami, będący zarówno przedstawieniem antycznego amorka, jak i postaci aniołków w sztuce religijnej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
strona przednia, termin stosowany głównie do medali i monet, używa się także do dwustronnych przedmiotów liturgicznych oraz wewnętrznej strony dwustronnie dekorowanych skrzydeł ołtarzowych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
miękki modelunek malarsko-światłocieniowy zacierający kontury, po raz pierwszy zastosowany przez Leonarda da Vinci.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
reprezentacyjne apartamenty papieskie w północnym skrzydle Pałacu Watykańskiego, dekorowane freskami przez Rafaela Santi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dosłownie piękny styl, określenie twórczości Rafaela Santi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
- tendencja w malarstwie polegająca na akcentowaniu znaczenia koloru w obrazie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
malarze przełomu XV i XVI w Wenecji, którzy studiowali kolor, skupiając się na wartościach kolorystycznych w swoich kompozycjach.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w sztukach plastycznych sposób tworzenia, indywidualny styl.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zjawisko w sztuce rozwijające się ok. 15201600 r., wraz z późnym renesansem, charakteryzujące się kunsztem, wyrafinowaniem i świadomą sztucznością form. Artyści dążyli do zaskakiwania widza.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
reprezentujący manieryzm, w znaczeniu ogólnym sztuczny, przesadzony.
|
|
|
613. Szkoła Fontainebleau sākt mācīties
|
|
termin używany na określenie manierystycznej twórczości artystów skupionych wokół zamku w Fontainbleau w XVI w.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ściana imitująca skrzydło pałacu/zamku, będąca płaską ścianą nie mieszczącą pomieszczeń.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ścianka wieńcząca budowlę zasłaniająca dach, o charakterze dekoracyjnym. W Polsce wykształciła się attyka rozbudowana, czasem dwukondygnacyjna, która oprócz charakteru dekoracyjnego miała także zastosowanie przeciwpożarowe.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ornament składający się z wici roślinnej, w którą wplecione są motywy figuralne (ludzie i zwierzęta), owoce, kwiaty, panoplia, fragmenty architektury (groteskowy
|
|
|
sākt mācīties
|
|
motyw dekoracyjny w postaci wiązki krzyżujących się elementów uzbrojenia, także sztandarów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ozdobne obramienie tarczy herbowej, tablicy. Od 2 poł. XVI w. typowy kartusz ma kształt zbliżony do prostokąta z charakterystyczną dekoracją zwijaną i ornamentem okuciowym na krawędziach.
|
|
|
619. Ornament kartuszowy / Rollwerk / Ornament zwijany sākt mācīties
|
|
ornament zbudowany z taśmy, jakby wyciętej z blachy o zakończeniach zwijających się, który rozwinął się w manieryzmie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ornament składający się z motywów naśladujących płaskie żelazne okucia i listwy z imitacją gwoździ, rozwinął się w manieryzmie.
|
|
|
621. Ornament chrząstkowo-małżowinowy sākt mācīties
|
|
- opiera się na motywie miękkiej chrząstki „porastającej” brzegi dekorowanego elementu, składa się elementów przypominających małżowinę uszną i chrząstki.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
odmiana polskiego renesansu na terenie województwa lubelskiego, charakteryzująca się dekoracją stiukową na sklepieniu tzw. sklepieniem piernikowym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dekoracja wykonana ze stiuku.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
budynek lub zespół budynków do wytwórzania i przechowywania broni i sprzętu wojennego (zbrojownia).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
poza char. dla rzeźby sepulkralnej, przedstawiająca zmarłego leżącego na boku z głową podpartą na dłoni i ugiętą nogą w kolanie. Nazwa wywodzi się od włoskiego rzeźbiarza Sansovino, który pierwszy wprowadził takie przedstawienie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
książka złożona ze „składek” połączonych ze sobą grzbietem, tym pojęciem najczęściej określa się zabytkowe książki. Współcześnie tą nazwą określa się zbiór praw, zasad.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
tkaniny dekoracyjne wykonane techniką gobelinową, nazwa wywodzi się od francuskiego miasta Arras, które w XIV-XV w. było ośrodkiem wykonywania tego typu tkanin.
|
|
|
tylko Chrystus. sākt mācīties
|
|
ruch religijno-kościelny zainicjowany przez Marcina Lutra, który 31 października 1517 r. ogłosił 95 tez wzywających do reformy kościoła, mając na celu odnowę chrześcijaństwa. Podstawą reformy zwolenników Lutra były trzy zasady: tylko Pismo, tylko wiara, tylko łaska, osadzone na podstawie
|
|
|
sākt mācīties
|
|
odpowiedź kościoła katolickiego na Reformację Lutra, polegająca na wprowadzeniu reform w kościele po Soborze Trydenckim, mających na celu „przyciąganie” wiernych do kościoła katolickiego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl w sztuce rozwijający się od końca XVI w. przez cały wiek XVII, rozwinięty pod wpływem Kontrreformacji i absolutyzmu monarszego, char. się bogatą dekoracją, przepychem, dynamiką form i silną ekspresją.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sztuka barokowa realizująca założenia Soboru Trydenckiego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kazalnica, rodzaj trybuny, balkonu służącej do odczytywania tekstów liturgicznych i wygłaszania kazań, przeważnie przy pierwszym od prezbiterium lub środkowym lewym filarze nawy głównej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
chór śpiewaczy- pomieszczenie, miejsce w kościele na ins. muzyczne i dla chóru, najczęściej na podwyższeniu w formie empory w nawie gł. nad wejściem. W ren. rozpowszechniona też była tzw czantoria czyli balkon dla śpiewających w ścianie prezbiterium.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
frontowa część organów, często bogato dekorowana.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
charakterystyczna dla baroku fasada o linii wklęsło-wypukłej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przedsionek grobu męczennika znajdującego się pod ołtarzem do którego prowadzą schody.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w kościele chrześcijańskim osłona przedmiotów i miejsc kultu, przenośna lub stała np. nad ołtarzem, wsparta na 4 podporach.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
element dekoracyjny w formie pasa tkaniny wyciętego w zęby zdobionego np. frędzlami, oraz ornament w tym kształcie zwany ornamentem lambrekinowym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
miejsce zasiadania osoby posiadającej władzę w czasie oficjalnych ceremonii.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj aureoli ze światłem rozproszonym w formie odchodzących promieni, częsta w monstrancjach.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
studium światła w malarstwie i sposób kształtowania obrazu za pomocą światłocienia, ze szczególnym naciskiem na studiowanie efektów świetlnych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
malarstwo światłocieniowe.
|
|
|
644. Tenebryzm / Maniera tenebrosa sākt mācīties
|
|
sposób ujęcia obrazu polegający na użyciu ciemnej tonacji barwnej i wydobyciu przedmiotów i postaci za pomocą światła z ciemnego tła.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pogłębiony tenebryzm polegający na ostrym kontraście między częściami oświetlonymi a ciemnymi, bez łagodnego przejścia, wywodzący się z twórczości włoskiego malarza Caravaggia i reprezentowany przez jego naśladowców.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zeświecczenie sztuki religijnej, polegające na rodzajowym, bardziej świeckim, bez należnej czci, ujęciu scen religijnych.
|
|
|
647. Kompozycja diagonalna sākt mācīties
|
|
- kompozycja po przekątnej, skośna.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
franc. nazwa malarstwa iluzjonistycznego, używana zwłaszcza do określenia iluzjonistycznie namalowanych małych przedmiotów i martwych natur.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
hiszpańska odmiana baroku charakteryzująca się obfitą i dynamiczną dekoracją architektoniczną, bogatą ornamentyką i przepychem form rzeźbiarskich, nazwa pochodzi od rodziny architektów stosujących taką dekorację.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Niepokalana - typ ikonograficzny wizerunku Matki Boskiej ukazujący młodzieńczą Marię bez Dzieciątka z księżycem u stóp, otoczoną przez wieniec z gwiazd jako Niewiasty Apokaliptycznej, opisanej przez św. Jana.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ martwej natury przedstawiającej naczynia i żywność, często będące elementem sceny figuralnej, malowane z mistrzostwem, sensualistycznie i przyciągające wzrok.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
prąd filozoficzny opierający wszelką wiedzę na poznaniu zmysłowym, w sztukach plastycznych to oddanie wrażenia odczuć zmysłowych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sztuka francuskiego baroku za panowania króla Ludwika XIV króla słońce, termin używany w kontekście rzemiosła artystycznego, zwłaszcza mebli o char. linii wklęsło-wypukłej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
odmiana stylu barokowego, w której występuje połączenie czytelnych, prostych, harmonijnych form z barokowym nagromadzeniem, jest to odmiana baroku występująca we Francji, na północy Europy i w Polsce.
|
|
|
655. Entre cour et jardin sākt mācīties
|
|
dosłownie „między dziedzińcem a ogrodem”, typ pałacu francuskiego usytuowanego na osi między dziedzińcem honorowym a ogrodem, znajdującym się na tyłach pałacu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ ogrodu ukształtowany we Francji, charakteryzujący się geometryczną kompozycją podporządkowaną głównej osi, z rozległymi tarasami i kanałami wodnymi na osi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ ogrodu ukształtowany w Anglii, nawiązujący do układu naturalnego krajobrazu, zarzucający linię prostą i regularność.
|
|
|
mitycznej krainy szczęśliwości, inspirowany rzeczywistymi miejscami i budowlami, ale zestawionymi dowolnie przez twórcę. sākt mācīties
|
|
pejzaż skomponowany przez artystę jako ucieleśnienie Arkadii
|
|
|
sākt mācīties
|
|
portret grupowy, kilkupostaciowy przedstawiający krąg osób np. rodzinę, lub członków jednego cechu, grupy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zespolenie różnych sztuk tworzących jednolite stylistycznie dzieło, barokowa synteza sztuk, dzieło totalne, inaczej: „barokowe kompleksowe dzieło sztuki”.
|
|
|
czaszka, nazwa wzgórza pod Jerozolimą). sākt mācīties
|
|
nazwa miejsca poświęconego kultowi Męki Pańskiej, najczęściej z kaplicami będącymi stacjami pasyjnymi (od. łac. calvaria czaszka, nazwa wzgórza pod Jerozolimą).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
grynszpan szlachetny, śniedź cienka warstwa najczęściej niebiesko-zielona pokrywająca powierzchnię wyrobów z miedzi i jej stopów, powstająca pod wpływem wilgotnego powietrza, chroniąca głębsze warstwy metalu przed korozją; dziś uzyskiwana też sztucznie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dekoracyjna tablica umieszczona nad drzwiami (Supraporta nad drzwiami).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
gatunek malarstwa portretowego charakterystyczny dla sztuki polskiego baroku przedstawiający szlachcica/szlachciankę w całej postaci w stroju reprezentacyjnym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
długa suknia męska z obszernymi rękawami, zapinana od szyi do pasa, a od pasa w dół rozpięta luźno, element polskiego stroju szlacheckiego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wierzchni strój męski noszony na żupanie, rozcięty z przodu na całej długości z rozciętymi rękawami tzw. wylotami, zarzucanymi na plecy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
długi pas od 3 do 4,5 m, szeroki na 40 cm, wykonany z jedwabiu będący ozdobą kontusza, dekorowany dwustronnie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
fałda powstała z dwóch założonych obok siebie fałd, zwróconych do siebie kantami.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
duża chusta płócienna, najczęściej biała, zasłaniająca szyję i boki twarzy kobiety, noszona pod drugą chustą lub czepcem przez kobiety zamężne.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
występujący wyłącznie w szt pl char. dla kultury sarmackiej był to portret malowany farbami olejnymi na blasze o kształcie wieloboku owalu i umieszczany w trakcie pogrzebu na wezgłowiu trumny przedstawiający postać zmarłego w popiersiu w ujęcie ¾.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
- motyw w sztukach pla. podkreślający przemijanie i bliskość śmierci: czaszki, klepsydry, zegary, zepsuta gnijąca żywność, mające przypominać o tymczasowości doczesnego życia i zadbania o życie przyszłe wieczne; motyw wywodzi się z Księgi Koheleta.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
– alegoryczny taniec przedstawiający ludzi różnych stanów z kościotrupem/kościotrupami, pokazujący równość wszystkich ludzi w obliczu śmierci
|
|
|
sypialniami na poddaszu. Stał się inspiracją dla tzw. stylu dworkowego w architekturze. sākt mācīties
|
|
niewielka rezydencja ziemiańska, szlachecka. Był to budynek zbudowany osiowo, często z sienią otwartą na obie strony, z zaakcentowanym wejściem przez kolumnowy ganek, ze spadzistym dachem, najczęściej jednokondygnacyjny lub z alkierzami
|
|
|
sākt mācīties
|
|
okno, okienko w połaci dachowej, często owalne, okrągłe.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pomieszczenie mieszkalne na strychu/poddaszu, którego okna ujęte są we własne odrębne ścianki (okno jest pionowo ustawione) i nakryte własnym daszkiem (także dach mansardowy).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nadwieszony na zewnętrznej ścianie budowli wielokątny lub czworokątny występ w kształcie dobudówki z dużymi oknami, przykryty osobnym dachem, poszerzający wnętrze, do którego przylega.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
występująca z lica elewacji część budynku tworząca z nim organiczną całość, najczęściej równej wysokości co budynek. W zależności od umiejscowienia rozróżnia się ryzality: środkowy, boczny, narożny.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
z. w sztuce, odrębnym sty. od równoległych f. p. baroku i klasycyzmu. Char. tematami malarstwa rozrywek na tle natury. Gł cechy rokoka to występowanie orn. rocaille, orn. wiatowego, asymetria, dekoracyjność, jasne pastelowe kolory.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nazwa francuskiego rokoka stosowana w kontekście rzemiosła art., zwłaszcza mebli o linii wklęsło-wypukłej z kwiatową tapicerką, o bogatej dekoracji wykonanej w różnych technikach.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
franc. muszla, - ornament charakterystyczny dla rokoka o asymetrycznej nieregularnej formie i strzępiastych konturach, przypominających kształty małżowiny muszli.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ornament samodzielny lub występujący w połączeniu z rocaillem, lub jako element ramy, inspirowany kształtem grzebienia koguta o falującej asymetrycznej linii połączonej z półkolistą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dekoracyjna prostokątna płycina ścienna ujęta w ramy, czasem wypełniona malowidłem lub płaskorzeźbą, mająca za zadanie „odmaterializować”, rozczłonkować ścianę.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dekoracyjne obicie ściany wykonane z papieru.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dekoracyjne obicie ściany i mebli wykonane z wielobarwnej tkaniny z przedstawieniami figuralnymi, pejzażowymi bądź kwiatowymi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
dekoracyjne obicie ściany wykonane z garbowanej i barwionej skóry.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
prywatny pokój kobiecy między salonem a sypialnią, wytwornie umeblowany.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika dekorowania przedmiotów z drewna innymi gatunkami drewna (inaczej z franc. marqueterie, hiszp. taracea).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ przedstawienia popularnego w rokoku ukazującego wytworne towarzystwo na tle przyrody, w czasie zabaw parkowych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
typ przedstawienia popularnego w rokoku ukazującego sielankowe sceny z życia pasterzy i pasterek.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
motywy chińskie, lub z Dalekiego Wschodu, szczególnie w sztuce rokoka, występujące w rzemiośle art. Najczęściej naśladowano pagody, ptaki, smoki i krajobrazy, popularne były wyroby z porcelany i wyroby dekorowane laką.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
– prąd filozoficzny zakładający dotarcie do prawdy za pomocą rozumu
|
|
|
sākt mācīties
|
|
czyli starożytny, także nazwa jednego z okresów sztuki greckiej, w znaczeniu szerszym powszechnie uznany, doskonały, wzorcowy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zbiór czegoś powszechnie uznanego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl w sztuce rozwijający się w 2 poł. XVIII w. i do pocz. XIX w., w obrębie epoki oświecenia, ukształtowany pod wpływem klasycznej kultury grecko-rzymskiej, dążący do osiągnięcia podobnej jak w antyku harmonii i piękna.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
jeden z tzw. neostylów XIX-wiecznego historyzmu, będący bezpośrednią kontynuacją klasycyzmu w XIX w.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sztuka klasycyzmu francuskiego za panowania króla Ludwika XVI w., sama nazwa stosowana najczęściej do rzemiosła art., zwłaszcza mebli o prostych kształtach.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
- okres klasycyzmu francuskiego za czasów panowania Napoleona I Bonaparte (1800-1815), inspirujący się starożytnym Cesarstwem Rzymskim poprzez monumentalizm i stosowanie symboli władzy w dekoracjach.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pionowy człon w balustradzie złożony z jednego lub dwóch gruszkowatych elementów na bazie, dźwigający poręcz.
|
|
|
702. Architektura mówiąca / Architecture parlante sākt mācīties
|
|
odmiana architektury klasycyzmu we Francji, której forma miała eksponować funkcję budynku.
|
|
|
703. Architektura rewolucyjna sākt mācīties
|
|
kontynuacja architektury mówiącej w czasach Rewolucji.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl w arch. insp. się tw. renesansowego archi. Palladio. W palladianiźmie char jest nawiązywanie do bryły Willi Rotonda, stosowanie wielkiego porządku, tzw. mostków palladiańskich - zadaszonych przejść, galerii, łączących gł bryłę z odsuniętymi cz.
|
|
|
705. Portret mitologiczny sākt mācīties
|
|
przedstawienie postaci jako postaci z mitologii, w „kostiumie” mitologicznym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl w obrębie klasycyzmu w polskiej sztuce za czasów panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego (1760-1795), wielkiego mecenasa sztuki, inspirującego się francuskim klasycyzmem.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
po polsku ciemnia optyczna - skrzynka z otworkiem w przedniej ścianie i z matową szybą w tylnej, na której powstaje odwrócony obraz ustawionego przed otworem przedmiotu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nurt i kierunek w sztuce w latach 1820-1860, najpełniej przejawiający się w literaturze, muzyce, malarstwie i rzeźbie, będący op. wobec racjonalizmu i klasycyzmu. dążenie do indywidualizmu, duchowości i kult uczuć.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
reprezentujący romantyzm, w znaczeniu szerszym nastawiony na uczucia, pobudzający do marzeń, fantazji, tajemniczy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
cudzoziemski, z dalekiego obcego kraju, niezwykły.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
biała niewolnica w haremie, egzotyczna kochanka.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl mieszczański w sztuce niemieckiej 1 poł. XIX w. dotyczący rzemiosła art., charakteryzujący się prostotą i solidnością mebli, dekoracyjnością wnętrz, inspirujący się formami sztuki klasycyzmu.
|
|
|
713. Nazareńczycy / Bractwo św. Łukasza sākt mācīties
|
|
- stowarzyszenie niemieckich artystów na pocz. XIX w. (1808-1818), którzy sprzeciwiali się akademizmowi i dążyli do odnowienia sztuki religijnej przez inspirowanie się renesansowym malarstwem włoskim z XV w.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
ogólnie nawiązywanie do przeszłości, w XIX w. silny zwrot do przeszłości: w malarstwie przez podejmowane tematy i dbałość o szczegóły historyczne, w architekturze przez nawiązywanie do stylów epok minionych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
style nawiązujące do stylów historycznych w obrębie XIX-wiecznego historyzmu w architekturze.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl historyczny w XIX w. powracający do form średniowiecznego stylu gotyckiego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl historyczny w XIX w. inspirujący się formami architektury renesansowej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl historyczny w XIX w. naśladujący formy sztuki barokowej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
połączenie elementów różnych stylów w jednym dziele, szczególnie popularne w obrębie architektury XIX-wiecznego historyzmu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rozwój nowoczesnych technologii w architekturze, z wykorzystaniem konstrukcji żelaznej i żelbetonowej, zmieniający sposób projektowania i budowania budowli.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kierunek w sztuce XIX w., głównie 1 poł., w kręgu oddziaływania oficjalnych instytucji: akademii sztuk pięknych, wystawowych salonów i urzędowego mecenatu, oparty na akademickiej teorii dotyczącej hierarchii tematów i warsztatu.
|
|
|
galeria, gdzie odbywały się wystawy i sprzedaż dzieł sztuki. sākt mācīties
|
|
czasowa wystawa artystyczna będąca przeglądem ówczesnej twórczości, także miejsce
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pracownia, studio artystyczne, służące do wykonywania prac artystycznych.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nazwa powstała w XVIII-wiecznym klasycyzmie ujmującym piękno w racjonalne kategorie i nadającym główny cel sztuce - tworzenie piękna; sztuki tworzące piękno.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przeźroczysta substancja, najczęściej żywiczna, używana w malarstwie i grafice jako ostatnia warstwa służąca do zabezpieczania powierzchni obrazu przed szkodliwym działaniem powietrza i nadająca połysk.
|
|
|
727. Szkoła monachijska / Monachijczycy sākt mācīties
|
|
środowisko malarzy studiujących lub przebywających w Monachium w 2 poł. XIX w., dla których wspólny był realistyczny warsztat, obserwacja natury i tzw. niemiecki stimmung czyli oddanie melancholijnego nastroju.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pogardliwe określenie na ciemne głównie brązowe i szare barwy, używane przez malarzy szkoły monachijskiej w 2 poł. XIX w.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
stowarzyszenie artystyczne założone w 1848 r. przez studentów Królewskiej Akademii Sztuki w Londynie, którzy choć w f reprezentowali akademizm, sprzeciwiali się akademickim zasadom dążąc do moralnego odnowienia sztuki i insp się szt wcz. renesansu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kierunek w sztuce rozwijający się ok. poł. XIX w., charakteryzujący się wiernym odtwarzaniem rzeczywistości. W znaczeniu szerszym tendencja różnych epok polegająca na odtwarzaniu rzeczywistości zgodnie z naturą.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pogłębiony realizm skupiający się na biologicznej sferze natury, w literaturze kładzenie akcentu na problemy społeczne i prostotę języka.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
odmiana realizmu zaangażowanego w sytuacje społeczno-polityczne poprzez podejmowanie określonych tematów.
|
|
|
733. Barbizończycy / Szkoła z Barbizon sākt mācīties
|
|
grupa francuskich malarzy realistów malująca pejzaże w oparciu o studia rysunkowe z plenerów w okolicy wsi Barbizon.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Towarzystwo Objazdowych Wystaw Artystycznych założone przez absolwentów Akademii w Petersburgu sprzeciwiających się zasadom akademickiej sztuki, pragnących przybliżenia sztuki ludziom i możliwości swobodnego wyboru tematów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
malowidło przedstawiające krajobraz, scenę batalistyczną, ułożone koliście w specjalnie zaprojektowanym wnętrzu, dające złudzenie dużej głębi przestrzennej.
|
|
|
736. Nowoczesność / Modernizm okresu postępu technicznego, zmian obyczajowych i dynamicznych zmian w sztuce. sākt mācīties
|
|
nazwa epoki kulturowej rozwijającej się od lat 60 XIX w. do początku XX w.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kierunek w sztuce gł w mal rozwijający się we Fr w latach 70 i 80 XIX w obrazu Moneta „Impresja wschód słońca” gł. cechę kierunku, obok takich jak: studium światła i relatywizmu barwnego szkicowość malowanie w plenerze chęć uchwycenia chwili ruchu
|
|
|
sākt mācīties
|
|
określenie różnorodnych zjawisk w sztuce francuskiej będących następstwem impresjonizmu, bazujących na jego doświadczeniach, ale wprowadzających do sztuki coś nowego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nowy impresjonizm kierunek w sztuce w obrębie postimpresjonizmu, dążący do uściślenia zasad malarstwa impresjonistycznego poprzez oparcie twórczości na metodzie dywizjonizmu i wynikającej z niego techniki pointylizmu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
metoda malarska wykorzystująca odkrycia optyki polegająca na rozbiciu plamy koloru na jej podstawowe składniki, czyli barwy widma słonecznego.
|
|
|
742. Kontrast dopełnieniowy sākt mācīties
|
|
kontrastowe zestawienie barw dopełniających się.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
punktowanie - tech. mal. rozwinięta z metody dywizjonizmu polegająca na równomiernym pokrywaniu pow obrazu drobnymi regularnymi punktami czystej farby; odległość z jakiej plamki mają się zlać w oku widza.
|
|
|
744. Synteza geometryczna sākt mācīties
|
|
cecha twórczości Paula Cezanne’a polegająca na upraszczaniu kształtów do brył geometrycznych, zgodnie z twierdzeniem malarza, że „wszystko da się przedstawić za pomocą kuli, sześcianu, walca i stożka”.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
cecha twórczości Paula Cezanne’a polegająca na komponowaniu obrazu na podstawie patrzenia z różnych punktów i perspektyw.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
cecha twórczości Paula Gauguina, który nadawał każdej barwie symboliczne znaczenie i umieszczał je celowo na obrazie.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
cecha twórczości Paula Gauguina i naśladujących go malarzy polegająca na malowaniu płaską plamą barwną obwiedzioną wyraźnym konturem.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
nazwa twórczości malarzy skupionych wokół Gauguina w miejscowości Pont-Aven w Bretanii, stosujących cloisonizm i syntezę malarską.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rodzaj grafiki użytkowej o charakterze informacyjnym (sam tekst).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
artystyczny gatunek grafiki użytkowej o charakterze informacyjnym, propagandowym, reklamowym, łączący tekst z ilustracją.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kierunek w sztuce lat 80 i 90 XIX w., występujący głównie w literaturze i malarstwie. W znaczeniu ogólnym jest to tendencja w sztuce różnych epok dążąca do przekazania ukrytych treści, wykraczających poza samo odtwarzanie rzeczywistości.
|
|
|
752. Manifest artystyczny ujawniać, obwieszczać - ogłoszenie w formie tekstu założeń „nowej” sztuki, postawy artystycznej, ich publiczna deklaracja przez artystę lub grupę artystów. sākt mācīties
|
|
|
|
|
prorok. Nabiści sprzeciwiali się estetyce impresjonizmu i postimpresjonizmu, ich malarstwo cechuje synteza, kontur, tajemniczy nastrój i dekoracyjność. sākt mācīties
|
|
grupa artystów powstała we Francji w 1890 r., którzy uważali się za „proroków współczesnego malarstwa”, stąd nazwa od hebrajskiego nabi
|
|
|
754. Ruch Arts and Crafts / Art and Crafts Movement sākt mācīties
|
|
ruch odrodzenia szt i rzemiosła zapoczątkowany w Anglii w poł. 19 w. przez teorie Ruskina i działalność art. Morrisa. Ruch propagował odrodzeni sztuki rzemiosła art rękodzieła w opozycji do produkcji fabrycznej było to prek w stosunku do secesji.
|
|
|
sztuce wolność”. Główne cechy stylu to: płynna miękka linia, asymetria, zamiłowanie do kształtów wydłużonych, inspiracja motywami roślinnymi i zwierzęcymi, płaszczyznowość (np. w malarstwie płaska plama barwna), dekoracyjność. Nazwa od łac. seccesio sākt mācīties
|
|
styl w sztuce rozwijający się w na przełomie XIX i XX w. (ścisłe lata to 1892-1902), głoszący zerwanie ze sztuką epok minionych i dążenie do tworzenia sztuki aktualnej: „Każdej epoce jej sztuka
|
|
|
określenie secesji we Francji i Anglii. sākt mācīties
|
|
|
|
|
określenie secesji w Belgii, stosowane też w Anglii. sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
określenie secesji w Niemczech. sākt mācīties
|
|
|
|
|
760. Stile floreale, Stile Liberty określenia secesji we Włoszech. sākt mācīties
|
|
Styl kwiatowy, Styl Wolności
|
|
|
zmarnienie, fr. decadence sākt mācīties
|
|
nurt światopoglądowy i artystyczny przełomu wieków przesycony pesymizmem, niewiarą w nadchodzący nowy wiek, doszukujący się w sztuce i w życiu objawów schyłku i chylenia się ku upadkowi (łac. decadentia chylenie się ku upadkowi).
|
|
|
francuskie określenie czasu przełomu XIX i XX w., nacechowane dekadenckimi tendencjami w kulturze i życiu. sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
szkło mieniące się tęczowymi barwami, połyskujące, opalizujące, dzięki pokryciu wyrobu substancją (solą metalu) o większym współczynniku załamywania światła.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
trójwymiarowy szkic rzeźbiarski, powstający zazwyczaj na bazie projektu rysunkowego, wykonywany w małej skali z wykorzystaniem miękkich i nietrwałych materiałów.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wspólnota, synteza sztuk sformułowana w pismach przez romantycznego kompozytora Ryszarda Wagnera, określająca drogę do idealnego wyrazu przez współdziałanie różnych sztuk w jednym celu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
styl architektoniczny opisany przez Stanisława Witkiewicza i wytypowany przez niego do kategorii stylu narodowego, wzorujący się na formie, konstrukcji i dekoracji chat górali tatrzańskich.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
, w sztuce to zjawiska, twórczość wyprzedzająca aktualne tendencje, wprowadzająca coś całkowicie nowego i tym samym wskazująca nowe drogi rozwoju sztuki. W znaczeniu historycznym jest to sztuka europejska pierwszych 20 lat XX w.
|
|
|
odnosząc się do rzeźby, że jest otoczona przez dzikie bestie sākt mācīties
|
|
awangardowy kierunek w malarstwie fr początku XX w. o charakterze ekspresyjnym, cechujący się stosowaniem ostrych kontrastowych barw, szkicowej plamy barwnej i celowej deformacji. tak agresywne wydały mu się obrazy.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kolor nierzeczywisty, oderwany od rzeczywistości.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
awang. kier. rozwijający się w 1 ćwierci XX w kładący szcz nacisk na wzbudzanie silnych emocji za pomocą poruszanej tematyki i formy prac, często cel prymitywizowanej Znaczeniu ogólnym jest to tend nieograniczona czasowo kładąca nacisk na uczucia
|
|
|
sākt mācīties
|
|
monumentalna malowidła ekspresjonistów meksykańskich podejmujące tematy społeczne, polityczne i narodowe.
|
|
|
773. École de Paris / Szkoła Paryska sākt mācīties
|
|
tym pojęciem obejmuje się twórczość artystów w Paryżu na początku XX w., reprezentujących szeroko pojęty ekspresjonizm, dla których wspólny był klimat nostalgii i melancholii, tęsknoty za krajem rodzinnym.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kostki, sześciany, formy zgeometryzowane, od le cube – kostka, sześcian.
|
|
|
P. Picassa i G. Braque’a, geometryzacja (faza prekubistyczna, cezannowska 1906-1908), rozbicie przedmiotu (faza analityczna 1909 sākt mācīties
|
|
awang., ukształtowany pod wpł. tw. i tez P. Cezanne’a. Główną cechą kubizmu jest poszukiwanie nowego sposobu oddania rzeczywistości, a zwłaszcza przestrzeni. - synteza form - geometryzacja 1911/1912) i synteza form (faza syntetyczna 1912-1914).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pierwsza faza kubizmu, zwana też prekubistyczną, w latach 1906-1908, w której artyści inspirując się malarstwem Cezanne’a poddają rzeczywistość silnej geometryzacji i uproszczeniu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
druga faza kubizmu rozwijająca się w latach 1908-1911/1912, w której formy zostają rozbite na coraz mniejsze składniki i zestawione ze sobą, jak gdyby widziane z różnych stron, na różnych płaszczyznach („widok w rozbitym lustrze).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
trzecia faza kubizmu (1912-1914) polegająca na syntezie przedmiotu do znaku, który go reprezentuje, („przedmiot oglądany zostaje zastąpiony przez przedmiot myślany”).
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika artystyczna polegająca na dołączaniu do powierzchni dzieła wycinków różnych materiałów, poprzez doklejanie i inne metody montażu.
|
|
|
780. Orfizm / Kubizm orficzny sākt mācīties
|
|
termin obejmujący twórczość niektórych artystów działających w obrębie kubizmu, którzy większą wagę przykładali do koloru. Nazwę stworzył poeta Apollinaire, któremu ich malarstwo skojarzyło się z harmonią poezji Orfeusza.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
geometryzujący, naśladujący kubizm, ale tylko w warstwie estetycznej, stosujący geometryzację jako cel, a nie środek do zgłębiania rzeczywistości.
|
|
|
przyszły) i ukazania ruchu jako procesu „dziejącego” się, a nie uchwyconej „stop-klatki”, co próbowano osiągnąć poprzez symultanizm. sākt mācīties
|
|
awangardowy kierunek rozwijający się w latach 1909-1914, zapoczątkowany jako ruch programowy we Włoszech, który dążył do oddania piękna nowoczesności (futurum
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zasada przedstawiania w obrębie jednej kompozycji różnych faz ruchu, co prowadzi do zwielokrotnienia fragmentów postaci i jej deformacji. W znaczeniu szerszym jest to przedstawianie w jednej kompozycji kilku wydarzeń.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
inaczej drugi futuryzm, rozwijający się po I Wojnie Św., którego przedstawiciele łączyli chęć ukazania nowoczesności i ruchu, pokazując ujęcia widziane z samolotu, oraz angażując się w propagowanie aktualnego systemu politycznego i władzy.
|
|
|
Abstrakcja / Sztuka abstrakcyjna sākt mācīties
|
|
ogólna nazwa sztuki nie przedstawiającej rzeczywistości, oderwanej od rzeczywistości, nawet jeśli rzeczywistość była inspiracją dla artysty. Wyróżnia się dwa rodzaje sztuki abstrakcyjnej: abstrakcja geometryczna i niegeometryczną
|
|
|
786. Abstrakcja geometryczna / Sztuka Konkretna sākt mācīties
|
|
rodzaj sztuki abstrakcyjnej operującej formami geometrycznymi, prostymi liniami.
|
|
|
NOWY SŁOWNIK POJĘĆ DO NAUCZANIA HISTORII SZTUKI W PAŃSTWOWYM LICEUM SZTUK SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. J. SZERMENTOWSKIEGO W KIELCACH sākt mācīties
|
|
NOWY SŁOWNIK POJĘĆ DO NAUCZANIA HISTORII SZTUKI W PAŃSTWOWYM LICEUM SZTUK SZKÓŁ PLASTYCZNYCH IM. J. SZERMENTOWSKIEGO W KIELCACH
|
|
|
787. Abstrakcja niegeometryczna / liryczna sākt mācīties
|
|
rodzaj sztuki abstrakcyjnej operującej formami swobodnymi, organicznymi, ekspresyjnymi.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
tym pojęciem określa się awangardowe kierunki reprezentujące abstrakcję w 1 poł. XX w. W znaczeniu szerszym używa się tego pojęcia do określenia każdej sztuki abstrakcyjnej.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
awangardowy kierunek w sztuce rosyjskiej 1 poł. XX w. reprezentujący abstrakcję geometryczną, będącą umysłową konstrukcją. Był to kierunek, którego część przedstawicieli była mocno zaangażowana w wspieranie nowego ustroju.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
autorski kierunek Kazimierza Malewicza, który dążył do supremacji czyli wywyższenia, oddzielenia czystego odczucia z przedmiotowości i ekspresji, przez ograniczenie środków wyrazu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
awang. kier. sztuce holenderskiej 1 poł. XX w. reprezentujący abst. geo., oparty na ścisłych zasadach ograniczających środki do linii poziomej i pionowej oraz do trzech kolorów podstawowych i trzech tzw. nie-kolorów czyli szarego czarnego i białego
|
|
|
dadaizmu, oznaczające zabawkę dziecięcą, konika. sākt mācīties
|
|
w znaczeniu ogólnym jest to wciąż żywa postawa twórcza dadaistyczna, w znaczeniu węższym jest to słowo, którym zainspirowali się twórcy nazwy nowego kierunku
|
|
|
sākt mācīties
|
|
awang. kier. 1 poł. XX w., będący jednocześnie międzynarodowym ruchem art. Dadaiści świadomie i celowo głosili hasła destrukcji sztuki, antyestetyki i antysztuki, pozbawionej zasad, tworzonej przy pomocy ironii, absurdu, szokujących form.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
gł. przedstawiciela Dadaizmu Marcela Duchampa przedmiotom gotowym, fabrycznym, podniesionym przez niego do rangi dzieła sztuki. Odtąd jest to rodzaj instalacji artystycznej wykorzystującej przedmioty gotowe, którym nowe znaczenie nadaje artysta.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
pojęcie, którym nazywał swoje obrazy działający w Hanowerze artysta Kurt Schwiters reprezentujący dadaizm (zaczerpnął wycinek słowa MERZ z reklamy banku Kommerzbank).
|
|
|
796. Merzbaum - pojęcie, którym nazywał swoje kolaże na ścianie i rozbudowywane w przestrzeń działający w Hanowerze artysta Kurt Schwiters, reprezentujący dadaizm. sākt mācīties
|
|
796. Merzbaum - pojęcie, którym nazywał swoje kolaże na ścianie i rozbudowywane w przestrzeń działający w Hanowerze artysta Kurt Schwiters, reprezentujący dadaizm.
|
|
|
797. Malarstwo metafizyczne / Realizm magiczny sākt mācīties
|
|
kier. w malarstwie włoskim 1 poł. XX w., gł przedstawicielem był Giorgio de Chirico, wprowadzający w swoich obrazach, pozornie naśladujących rzeczywistość, tajemniczy i niepokojący nastrój, element magii, np. poprzez zmianę skali przedmiotów
|
|
|
sākt mācīties
|
|
awang. kierunek 1 poł. XX w. insp św. podświadomości, snów i marzeń sennych, różnymi stanami psych., którego przeds dążyli do swobodnego tworzenia pozbawionego kontroli umysłu. Szt surrealistyczna miała odkryć rzeczywiste, nie hamowane funkcj. myśli
|
|
|
799. Automatyzm psychiczny sākt mācīties
|
|
stan utraty kontroli nad treścią bądź formą swoich przeżyć, zachowań, będący najczęściej objawem zaburzeń psychicznych.
|
|
|
800. Metoda paranoiczno-krytyczna sākt mācīties
|
|
aut. Metoda twórcza Salvadora Daliolegała na świadomym naśladowaniu przez artystę -- za pomocą odpowiednich praktyk i ćwiczeń umysłowych -- wizji ludzi obłąkanych
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika rysunkowa polegająca na pocieraniu grafitem po kartce papieru położonej na fakturalnie ukształtowany materiał, po raz pierwszy użyta przez surrealistycznego artystę Maxa Ernsta (od franc. słowa
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika, którą pierwszy zastosował W. Paalen w latach 30 XX w., wykorzystujący efekty kopcia świecy na papierze, lub płynnej farby rozdmuchiwanej na powierzchni kartonu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika malarska polegająca na zdrapywaniu farby z płótna, wymyślona przez surrealistów Joana Miro i Maxa Ernsta.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
technika malarska polegająca na rozcieraniu rozlanej farby między dwiema warstwami papieru, stosowana przez surrealistów.
|
|
|
805. XX-lecie Międzywojenne sākt mācīties
|
|
W sztuce był to czas rozwoju awangardy w Polsce i recepcji kierunków europejskich, stąd różnorodność polskiej sztuki tego czasu i wielość powstających grup artystycznych, reprezentujących różne kierunki (Formiści Polscy ekspresjonizm, kubizm, futuryzm; Kapiści abstrakcja geometryczna, Grupa Krakowska postimpresjonizm, koloryzm; Blok, a.r. abstrakcja niegeometryczna, surrealizm; Rytm
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kierunek w sztuce polskiej XX-lecia Międzywojennego ukształtowany przez członków grupy Formiści Polscy, kładących nacisk na formę i łączących w swojej twórczości wpływy ekspresjonizmu, kubizmu i futuryzmu.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
autorski kierunek Leona Chwistka, przedstawiciela Formistów, polegający na dzieleniu płaszczyzny obrazu na strefy geometryczne i barwne, tak by każdej strefie w obrazie odpowiadały inne kształty i inny kolor.
|
|
|
Witkacego, wg którego „czysta forma stanowi istotę dzieła sztuki jako jedności składających się na nią wielu rozmaitych elementów jakościowych”. Była to koncepcja sprzeciwiająca się realizmowi i naturalizmowi. sākt mācīties
|
|
koncepcja sztuki Witkacego, wg którego „czysta forma stanowi istotę dzieła sztuki jako jedności składających się na nią wielu rozmaitych elementów jakościowych”. Była to koncepcja sprzeciwiająca się realizmowi i naturalizmowi.
|
|
|