Moja lekcja

Kiedy uchwalono Konstytucję?

2 kwietnia 1997 roku

uroczysty wstęp do konstytucji

preambuła

Rozdział 1

Rzeczpospolita

Czym jest RP?

Dobrem wspólnym wszystkich obywateli (art. 1)

Artykuł 2. rozdział 1.

RP to demokratyczne państwo prawne urzeczywistniające zasady sprawiedliwości społecznej

Jaka jest Polska podziałowo?

Unitarna, jednolita

Do kogo należy władza zwierzchnia?

Do narodu

Jak naród sprawuje władzę?

Przez przedstawicieli lub bezpośrednio

Co strzeże Polska?

Swoich granic, wolności i prawa człowieka i obywatela oraz dziedzictwo narodowe i środowisko naturalne przez zrównoważony rozwój

Rozdział 1, artykuł 6, ustęp 2

Polska pomaga rodakom za granicą

Kto sprawuje jaką władzę?

Ustawodawczą - Sejm i Senta, wykonawczą - Prezydent i Rada Ministrów, sądowniczą - sądy i trybunały (Art. 10)

Rozdział 1, artykuł 11, ustęp 1

RP zapewnia wolność tworzenia partii politycznych

Rozdział 1, artykuł 11, ustęp 2

Finansowanie partii politycznych jest jawne

Jakich partii się zakazuje?

Odwołujących się to totalitarnych praktyk nazizmu, faszyzmu i komunizmu oraz dopuszczających nienawiść rasową i narodowościową, utajnia struktury członkostwa lub popiera przemoc by zdobyć władzę

Rozdział 1, artykuł 14

Polska zapewnia wolność prasy

Polska jest zcentralizowana czy zdecentralizowana?

Wg konstytucji zdecentralizowana

małżeństwo

związek kobiety i mężczyzny i znajdują się pod ochroną RP

Kiedy legalne jest wywłaszczenie?

Gdy dokonywane jest na rzecz celów publicznych i za słusznym odszkodowaniem

Religie równouprawnione?

Kościoły i inne związki wyznaniowe są równouprawnione

Sekularyzm?

Władze zachowują bezstronność w sprawach religijnych, światopoglądowych i filozoficznych i zapewniają swobodę ich wyrażania

Co reguluje stosunki między władzami a kościołem katolickim?

Umowa międzynarodowa ze Stolicą Apostolską oraz ustawy

neutralność armii

Siły Zbrojne zachowują neutralność w sprawach politycznych oraz podlegają cywilnej i demokratycznej kontroli

godło RP

Wizerunek orła białego w koronie w czerwonym polu

Rodział 2

Wolności, obowiązki i prawa człowieka i obywatela

Jak nabiera się obywatelstwa polskiego?

Poprzez rodziców będących obywatelami polskimi

Równość płci?

Równość płci w życiu rodzinnym, zatrudnianie, awanse

Jak można utracić obywatelstwo?

Tylko jak sam się go zrzeknie

Jak RP pomaga mniejszościom etnicznym

Zachowanie swojego języka, obyczajów, tradycji

Rozdział 2, artykuł 36

Podczas przebywania za granicą obywatel ma prawo do opieki ze strony RP

kary cielesne i tortury?

zakazuje się (art. 40)

Prawo nie działa wstecz?

Tak, karze podlega tylko ten, kto dopuścił się czynu zabronionego przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia oprócz czynów będących zbrodnią w myśl prawa międzynarodowego

Jakie czyny zabronione się nie przedawniają?

Zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości

Kiedy wyłączona może być jawność sprawy sądowej?

Przez moralność, bezpieczeństwo państwa i ochronę życia prywatnego stron

Jak rodzice wychowują dzieci?

Mają prawo do robienia tego zgodnie ze swoimi przekonaniami, powinno jednak uwzględniać jednak jego stopień dojrzałości, przekonania i wolność sumienia i wyznania

Kiedy ograniczenie lub pozbawienie praw rodzicielskich?

W zgodzie z ustawą i po prawomocnym wyroku sądu

Rozdział 2, artykuł 50

Zapewnia się nienaruszalność mieszkania, przeszukanie mieszkania, pomieszczenia lub pojazdu tylko w zgodzie z ustawą

rozdział 2, artykuł 52

Każdemu umożliwia się swobodę poruszania się po Polsce i zamieszkania gdzie się chce/ każdy może opuścić Polskę/ można to ograniczyć ustawą

Obywatel może być wydalony?

Nie, nie można mu też zakazać powrotu do kraju

Co jak komuś ustalono pochodzenie polskie?

Może osiedlić się zgodnie z ustawą w Polsce

rozdział 2, artykuł 53

Mamy wolność sumienia i religii, można okazywać swoją przynależność religijną

Czy islam może być nauczany w szkole?

W teorii tak, art. 53., ustęp 4. mówi, że religia kościoła lub związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej może być przedmiotem nauczania w szkole

Czy organy państwowe mogą nas zmusić do ujawniania światopoglądu czy wyznania?

nie

cenzura prewencyjna

zakazana

ekstradycja obywatela?

zakazana, chyba że ratyfikowana umowa międzynarodowa lub umowa wynikająca z organizacji międzynarodowej, której Polska jest członkiem i jeśli przestępstwo było poza Polską i byłoby przestępstwem wg Polski, można też do Hagi za zbrodnie zgodnie z umową

Kto orzeka o ekstradycji?

sąd

Kiedy można ograniczyć prawa i wolności obywatelskie?

Tylko ustawą i gdy jest to konieczne w demokratycznym państwie prawa

azyl w Polsce

art. 56, cudzoziemiec może ubiegać się o azyl na zasadach ustalonych w ustawach i w zgodzie z umowami międzynarodowymi

zgromadzenia

art. 57, każdy może organizować i uczestniczyć w pokojowych zgromadzeniach, ograniczać to może ustawa

informacje o władzach publicznych

art. 61, obywatel ma prawo do uzyskania informacji o działalności władz publicznych i osób pełniących funkcje publiczne

Kto wybiera w wyborach?

art. 62, wybory i referenda od 18 lat w dniu wyborów, nie jak ubezwłasnowolnione przez sąd lub pozbawione praw wyborczych/publicznych

petycje

art. 63, każdy może składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby do organów w związku z ich zadaniami

własność i dziedziczenie

art. 64, każdy ma prawo do własności, majątku i dziedziczenia

art. 65

wolność wyboru zawodu i miejsca pracy, wyjątki określa ustawa, obowiązek pracy nałożony tylko przez ustawę, stałe zatrudnienie dzieci do lat 16 jest zakazane

Zasada legalizmu

Artykuł 7, organy państwowe działają na podstawie i w granicach prawa

artykuł 66

Każdy ma prawo do BHP, obowiązki pracodawcy określa ustawa, pracownik ma prawo do określonych przez ustawę dni wolnych i corocznych płatnych urlopów

artykuł 68

każdy ma prawo do ochrony zdrowia, obywatelom państwo zapewnia równy dostęp do systemu opieki ze środków publicznych

art. 70.

Każdy ma prawo do nauki, nauka do 18. roku życia jest obowiązkowa, nauka w szkołach publicznych jest bezpłatna, można zakładać szkoły niepubliczne, zapewnia się autonomię szkół wyższych

ochrona rodziny i praw dziecka przez państwo?

Tak a nawet matek

kto ma obowiązek chronić środowisko?

władze publiczne

art. 75

władze prowadzą politykę sprzyjającą zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych obywateli i przeciwdziałają bezdomności, mieszkania socjalne i popierają działania obywateli w uzyskaniu własnego mieszkania

art. 76

państwo chroni konsumentów przez nieuczciwymi praktykami itp

Art. 77

Jak niezgodna z prawem szkoda ze strony organów publicznych to prawo do odszkodowania

Art 78

Można zaskarżać pierwszą instancję, ustawa określa wyjątki

Co jak złamane prawa konstytucyjne?

Można się zaskarżyć w Trybunale Konstytucyjnym, nie dotyczy artykułu 56 (o azylu)

Do kogo można się zwrócić jak władze publiczne łamią twoje wolności i prawa?

Do rzecznika praw obywatelskich

Art. 82 (obowiązki)

Obowiązkiem obywatela RP jest wierność Polsce i troska o dobro wspólne

Kto przestrzega praw RP?

Każdy

Kto ponosi ciężary publiczne w tym podatki?

Każdy

Artykuł 85.

Obowiązkiem obywatela polskiego jest obrona ojczyzny, jak religia zabrania bycia w armii to można być w służbie zastępczej wg ustawy

Jak ktoś pogorszy środowisko to co?

To ponosi pełną odpowiedzialność

Rozdział 3

Źródła prawa

Źródłami prawa są:

Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe i rozporządzenia oraz akty prawa miejscowego na obszarach, gdzie zostały ustanowione

Co musi się stać, by prawo weszło w życie?

Należy je ogłosić

Czy wszyscy mogą strajkować?

Nie, grupy wyłączone ustawowo, m.in. wojsko, sędziowie, prokuratorzy nie mogą

Jakie umowy międzynarodowe wymagają zgody ustawy?

Dotyczące pokoju, sojuszy, układów politycznych, lub układów wojskowych/ wolności, praw i obowiązków obywatelskich z konstytucji/ członkostwa RP w organizacji/ znacznego obciążenia finansowego kraju

art. 90

Polska może przekazać organizacji międzynarodowej kompetencje w niektórych sprawach

Jak zgodzić się na ratyfikację umowy międzynarodowej przekazującej część kompetencji organizacji międzynarodowej?

2/3 Sejmu przy co najmniej połowie składu i to samo Senatu

Czy organ mający kompetencje wydawania ustaw może przekazać swoje kompetencje innemu organowi?

Nie

Rozdział 4

Sejm i Senat

Kto kontroluję działalność Rady Ministrów?

Sejm

Jakie są wybory do Sejmu?

powszechne (każdy >=18 i z prawami może), równe (każdy głos taki sam), bezpośrednie (na kandydatów nie elektorów) proporcjonalne i tajne

Jakie są wybory do Senatu?

powszechne, bezpośrednie i tajne (Senat jest bardziej ekspercki, tylko jedna osoba z regionu idzie do Senatu)

Kiedy zaczyna się i kończy kadencja Sejmu?

Zaczyna w dzień pierwszego posiedzenia, kończy w przeddzień pierwszego posiedzenia nowej kadencji

Kto zarządza wybory?

Prezydent nie później niż 90 dni przed koniec kadencji na dzień wolny od pracy nie później niż 30 dni od końca kadencji

Jak Sejm może skrócić swoją kadencję?

2/3 ustawowej liczby posłów (skraca się i Senat)

Prezydent może zarządzić skrócenie kadencji Sejmu?

Po zaciągnięciu opinii marszałka Sejmu i Senatu w przypadkach określonych w konstytucji i wyznacza wybory nie później niż 45 dni od skrócenia

Kto może być posłem?

Obywatel, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat

Kto może być senatorem?

Obywatel, który ma prawo głosu i który w dniu wyborów maks kończy 30 lat

Kto nie może być w parlamencie?

Skazany za czyn umyślny ścigany z oskarżenia publicznego

art. 100

Kandydatów do parlamentu mogą zgłaszać partie oraz wyborcy, nie można jednocześnie kandydować do Sejmu i Senatu

Kto stwierdza ważność wyborów do Sejmu i Senatu?

Sąd Najwyższy, wyborca może składać protesty na zasadach ustalonych w ustawie

art. 102

Nie można być jednocześnie posłem i senatorem

Kto nie może być posłem?

Prezes NBP/NIK, rzecznik praw obywatelskich/dziecka i zastępcy, członek RPP, KRRiT, ambasadora i zatrudnionych w kancelarii Sejmu, Senatu, Prezydenta lub adm. rządowa

Czy członkowie rządu mogą mieć mandat poselski?

tak

Czy sekretarze stanu w administracji rządowej mogą mieć mandat poselski?

tak

Kto jeszcze nie może być posłem?

sędzia, prokurator, urzędnik służby cywilnej, żołnierz, policjant oraz funkcjonariusz SOP

Art. 104

Posłowie są przedstawicielami narodu, nie wiążą ich instrukcje wyborców

art. 105

Poseł nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność wchodzącą w zakres sprawowania mandatu nawet po wygaśnięciu mandatu, odpowiada przed Sejmem i do sądu za zgodą Sejmu

Czy poseł może się zgodzić na postawienie go od odpowiedzialności karnej?

Tak

Kiedy można aresztować posła bez zgody sejmu

Na gorącym uczynku i gdy zatrzymanie jest niezbędne dla prawidłowego toku postępowania, marszałek Sejmu może nakazać jego zwolnić