jautājums |
atbilde |
Zagrożenia dla demokracji: dyktatura większości sākt mācīties
|
|
Większość uważa, że nie ma żadnych ograniczeń w stanowieniu prawa; traci mniejszość; mechanizmy zabezpieczające- konstytucyjne gwarancje, umowy międzynarodowe,
|
|
|
Zagrożenia dla demokracji: nietolerancja sākt mācīties
|
|
źródło napięć społecznych; nie dotyczą tylko grup etnicznych ale też postaw i zachowań społecznych; apartheid- segregacja rasowa; ciężko się przeciwstawić bo negują zasady demokracji(nielajt w drodze większego lajtu)
|
|
|
Zagrożenia dla demokracji: brak szacunku dla prawa i anarchia sākt mācīties
|
|
obowiązkiem konstytucyjnym rp jest przestrzeganie prawa; najlepiej jak moralność społeczna pokrywa się z prawem-rzadkość;
|
|
|
Zagrożenia dla demokracji: stabilność porządku prawnego sākt mācīties
|
|
częste zmiany powodują brak świadomości prawnej; ustawiczne nieprzestrzeganie prawa prowadzi do anarchii, rozpadu państwa; dochodzi do patologii władzy
|
|
|
sākt mācīties
|
|
łapówy; nepotyzm; defraudacja(biorą publiczne pieniądze); klientyzm(silniejsza strona w zamian za ochronę/pomoc domaga się świadczeń); kapitalizm polityczny(wykorzystywanie wpływów politycznych w gospodarce
|
|
|
Zagrożenia dla demokracji: korupcja sākt mācīties
|
|
podstawowe zagrożenie dla demokracji; 2 stanowiska walki z korupcją- 1-tworzenie urzędów kontroli nad politykami, 2- kształtowanie moralności publicznej; skutki korupcji- marnotrawienie i złe wykorzystanie finansów publicznych,
|
|
|
Zagrożenia dla demokracji: autorytaryzm i totalitaryzm sākt mācīties
|
|
*całkowite zaprzeczenie demokracji *łamanie zasad podziału władzy, suwerenności narodu
|
|
|
Zagrożenia dla demokracji: demokracja fasadowa sākt mācīties
|
|
pozorne funkcjonowanie zasadów demokratycznego państwa prawa; rządzą określone grupy wpływów; nominalnym suwerenem pozostaje lud ale decyzje nie zapadają demokratycznie
|
|
|
Zagrożenia dla demokracji: problemy ekonomiczne sākt mācīties
|
|
mogą prowadzić do napięć społecznych; spadek zaufania do demokracji; większa popularność ideologii antydemokratycznych; w okresie międzywojennym to przez nie powstały europejskie reżimy autorytarne i totalitarne
|
|
|
Zagrożenia dla demokracji: programowe lekceważenie nędzy przez rząd sākt mācīties
|
|
prowadzi do radykalizacji zajść społecznych;
|
|
|
Modele ustrojowe państw demokratycznych sākt mācīties
|
|
ustrój polityczny(ogół regulacji prawnych dotyczących organizacji, kompetencji i powiązań organów władzy państwowej nazywany również systemem politycznym);
|
|
|
System parlamentarno-gabinetowy sākt mācīties
|
|
dualizm władzy wykonawczej; głowa państwa+rząd; kompetencje głowy państwa ograniczone; parlament z głową państwa powołuje rząd- władzę wykonawczą; rząd ponosi przed parlamentem odpowiedzialnośc za decyzje polityczne- odpowiedzialność polityczna; parlament może udzielić wotum nieufności;
|
|
|
sākt mācīties
|
|
narodził się usa; monizm władzy wykonawczej; prezydent głowa państwa premier; mianuje ministrów, którzy są wykonawcami jego woli; niezależność i rozdzielność władzy wykonawczej i ustawodawczej; parlament nie może zażądać ustąpienia prezydenta ani jego ministrów i vice versa; przezydent ma prawo veta zawieszającego, parlament może odrzucić takie veto odpowiednią liczbą głosów; odpowiedzialność konstytucyjna prezydenta; kraje afrykańskie, Ameryka Łacińska
|
|
|
System parlamentarno-komitetowy sākt mācīties
|
|
parlament jako reprezentant narodu ma pełnię władzy w państwie; nie może powołać rządu; sprawuje kontrolę nad organami; rząd jest komitetem wykonawczym parlamentu, ma inicjatywę ustawodawczą, nie może rozwiązać parlamentu; głowa państwa nie ma określonych kompetencji, jest powołana przez parlament i przed nim odpowiedzialna. Szwajcaria
|
|
|
sākt mācīties
|
|
System kanclerski(modyfikacja parlamentarno-gabinetowego, umocnienie pozycji kanclerza); System półprezydencki(silna pozycja prezidente, kontroluje rząd i premiera); w obydwu zwiększenie kompetencji władzy wykonawczej
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Republika prezydencka; federacja; 50 stanów(władza ustawodawcza, wykonawcza, sądownicza)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kompetencje organów państwa określa konstytucja (1787+27 poprawek) władza ustawodawcza należy do 2-izbowego kongresu; wykonawcza-prezidente; równowaga między ustawodawczą a wykonawczą w teorii ale prezidente ma przewagę
|
|
|
sākt mācīties
|
|
monarchia dziedziczna parlamentarna; Elżbieta II z dynastii Windsorów; państwo unitarne zdecentralizowane z jednostkami autonomicznymi;
|
|
|
sākt mācīties
|
|
system prlamentarno gabinetowy; władza ustawodawcza należy do parlamentu(Izba Gmin+Izba Lordów); władza wykonawcza do gabinetu; monarcha jest wykonawczy+ustawodawczy; odróżnia się pojęcie rządu i gabinetu(rząd- cały aparat administracji państwowej opłacany ze skarbu państwa; gabinet- premier i ministrowie) ze względu na silną pozycję premiera gabinetowo-parlamentarny;
|
|
|
Źródłami prawa konstytucyjnymi w gb sākt mācīties
|
|
prawo stanowione(np. Wielka Karta Swobód); prawo precedensowe(orzeczenia sądów); konwenanse konstytucyjne(utarte sposoby konstytucyjne) Brak pisemnej konstytucji.
|
|
|
najważniejsze konwenanse gb sākt mācīties
|
|
*skład gabinetu określa premier, nie monarcha *urząd premiera obejmuje lider partii *odpowiedzialność całego rządu przed parlamentem *głowa państwa nie ponosi odpowiedzialności politycznej
|
|
|
sākt mācīties
|
|
republika związkowa; 26 kantonów; znaczny stopień niezależności- własne konstytucje, władze ustawodawcze i wykonawcze w kantonach;
|
|
|
Ustrój polityczny Szwajcaria sākt mācīties
|
|
system parlamentarno-komitetowy; kompetencje organów konstytucja; władza ustawodawcza należy do zgromadzenia związkowego; władza wykonawcza należy do rady związkowej; cechą charakterystyczną jest duża rola demokracji bezpośredniej;
|
|
|
Rodzaje referendów w szwajcarii sākt mācīties
|
|
*obligatoryjne(zmiana konstytucji, przystąpienie do organizacji międzynarodowych) *fakultatywne(weto ludowe, 50 tys, 8 kantonów, w sprawie umów międzynarodowych)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
republika prezydencko - parlamentarna, François Hollande, charakter unitarny i scentralizowany;
|
|
|
Ustrój polityczny francja sākt mācīties
|
|
system pół prezydencki; ustawodawcza władza należy do 2izbowego parlamentu; wykonawcza- rząd+ prezydent; ważne, żeby prezyent miał swoich w rządzie
|
|
|
Forma Państwa niemieckiego sākt mācīties
|
|
Republika federalna; 16 landów; własne parlamenty, rządy, sądy;
|
|
|
sākt mācīties
|
|
system kanclerski; władza ustawodawcza- parlament związkowy i rada związkowa; władza wykonawcza- rząd z kanclerzem
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Obwiązywała z roku 82 i zmieniona w 76
|
|
|
sākt mācīties
|
|
6 luty do 5 kwietnia 89. Porozumienie na temat spraw gospodarczych i ustrojowych w rp zaplanowao nowa konstytucje
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wprowadzenie do konstytucji 2 izbowwego parlamentu iprezydenta.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
1 wybory solidarności zwycestwo
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Zmiany nazwy państwa na rzeczpospolita polska, zmiana konstytucji (zasada demokratycznego państwa prawa, pluralizmu politycznego) ZMIANA GODŁA
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Przyjęcie ustawy o trybie przygotana i i uchwalania konstytucji, miały ją uchwalić sejm i senat połaczone w zgromadzenie narodowe a nast. referendum, nad projektem miała pracowac komisja sejmu i senatu. 17 październiaka mała konstytucja(relacja miedzy organami państwa)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
znowelizowana ustawa o przygotowaniu i ustaleniu konstytucji - prawo do zgłoszenia projektu konstytucji 500 tys obywateli
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Zgromadzenie narodowe uchwaliło konstytucje
|
|
|
sākt mācīties
|
|
referendum konstytucyjne przeszło ledwo -
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
sākt mācīties
|
|
preambuła(odwołanie do tradycji historychnych 1 i 2 RP wartości i Boga
|
|
|
Budowa konstytucji 1 rozdział sākt mācīties
|
|
zasady ustroju politycznego gosp i społecznego określa politykę narodową.
|
|
|
Budowa konstytucji 2 rodfział sākt mācīties
|
|
Katalog obowiązków praw i wolności obywateli a także mechanizmy obronne obywateli
|
|
|
Budowa konstytucji rozdział 3 sākt mācīties
|
|
katalog źródeł prawa, oraz sposób ich wydania.
|
|
|
Budowa konstytucji rodziały 4 do 9 sākt mācīties
|
|
Kompetencje najwyższych organów włądzy, tryb powłania i realcje
|
|
|
Budowa konstytucji rozdział 10 sākt mācīties
|
|
dotyczy finansów publicznych, zasad nakładamoa podatków i procedury nakładania uchalania ustawy budzetowej
|
|
|
Budowa konstytucji rodział 11 sākt mācīties
|
|
zasady postepowania w sytucajach szczególnych zagrożen
|
|
|
Budowa konstytucji rodział 12 sākt mācīties
|
|
porcedury zmian konstyctucji
|
|
|
Budowa konstytucji rodział 13 sākt mācīties
|
|
Przepisy przejsciowe i końcowe
|
|
|
Zasady ustroju Rp w KOnstytucji sākt mācīties
|
|
1. zasada demokrtatycznego państwa prawa, zasada unitarnej formy państwa, zasada zwierzchniej władzy narodu, zasada podziału władzy, zasada pluralizmu politycznego, zasady republikańskiej formy rządów, zasada decentralizacji władzy państwowej i samorządowej.
|
|
|
Historia polskich konstytucji. sākt mācīties
|
|
3 maja 1791, konstytucja księstwa warszawskiego 22 lipca 1807, konstytucja kurestwa polskiego 1815, mała konstytucja 1919, konstytucja RP (marcowa) 17 marca 1921, konstytucja rp kwietniowa 23 kiwetnia 1935, mała konstytucja 19 luty 1947, konstytucja PRL 22 lipca 1952, mała konstytucja 17 października 1992, konstytucja rp 2 kwietnia 1997
|
|
|
Charakterystyka ustroju Rp sākt mācīties
|
|
Parlamentarny zracjonalizowany(wzmocnienie władzy wykonawczej): Z Kancaelarskiego - silna pozycja premiera konstruktywne wotum nieufności i połprezydenckiego - ma przywileje i jest wyb w wborach powszechnych
|
|
|
sākt mācīties
|
|
organy władzy ustawodawczej(Sejm 1 izbą, senat 2), sejm i senat jedynymi organami przedstawicielskimi- maja przywilej bezpośredniego reprezentowania narodu;
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zarządzone przez prezidente nie później niż 90 dni przed upływem kadencji parlamentu; wybierane jednego dnia na 4 lata; posłowie(powszechne, równe, bezpośrednie, proporcjonalne, tajne), senatorowie(tajne, powszechne, bezpośrednie); w podziale mandatów poselskich uczestniczą partie polityczne min 5% głosów(koalicje wyborcze 8%); podział mandatów w systemie D'Hondata; przeprowadza Państwowa Komisja Wyborcza, Okręgowe i Obwodowe Komisje Wyborcze; cisza wyborcza 24h; finansowanie kampanii jest jawne
|
|
|
sākt mācīties
|
|
18 lat; nie pozbawiony praw wyborczych od Trybunału Stanu albo pozbawiony praw publicznych orzeczeniem sądu
|
|
|
sākt mācīties
|
|
co najmniej 21 lat; do senatu 30; kandydatów zgłaszają partie wyborcze, obywatele; przeprowadza
|
|
|
sākt mācīties
|
|
każdy obywatel może wnieść do Sądu Najwyższego proces przeciwko ważności wyborów
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sejm 460, senat 100; mandat parlamentarny- charakter: generalny, nieodwołalny, niezależny;
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przywilej uniemożliwia pociągnięcie do odpowiedzialności karnej, aresztowania bez zgody sejmu, zwalnia z odpowiedzialności za działalność parlamentarną
|
|
|
koła i kluby parlamentarne sākt mācīties
|
|
klub ma 15 posłów, koło 3 parlamentarzystów
|
|
|
sākt mācīties
|
|
|
|
|
organizacja i funkcjonowanie sejmu i senatu sākt mācīties
|
|
obradują na posiedzeniach; 1 prezydent zwołuje, potem marszałkowie; mają charakter jawny ale mogą być utajnione
|
|
|
Organy sejmu, senatu: marszałek sejmu sākt mācīties
|
|
*(przez posłów ze swojego grona na 1 posiedzeniu) 2 osoba w państwie, reprezentuje sejm, ustala harmonogram prac, zastępcy- wicemarszałkoiwe; *prezydium sejmu=marszałek+wizemarszałkowie
|
|
|
Organy sejmu: konwent seniorów sākt mācīties
|
|
członkowie prezydium+przewodniczący klubów i kół parlamentarnych; opiniowanie prac sejmu, porządku poszczególnych posiedzeń
|
|
|
Organy sejmu: komisje sejmowe sākt mācīties
|
|
* rozpatrują sprawy będące przedmiotem obrad sejmu; dzielą się na stałe oraz nadzwyczajne; szczególnym rodzajem jest komisja śledcza dla zbadania określonej sprawy, członkowie mogą przesłuchiwać świadków
|
|
|
rodzaje większości w parlamencie sākt mācīties
|
|
*większość zwykła *bezwzględna(więcej niż suma przeciw i wstrzymujących się) *większość kwalifikowana(np. 2/3)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
w sytuacjach określonych w konstytucji sejm i senat obradują razem. 4 wypadki (1. odebranie przysięgi od nowego prezydenta, uznanie prezydenta za niezdolnego do pełnienia funkcji, prezydent w stanie oskarżenia, orędzie prezydenckie)
|
|
|
Funkcje parlamentu: prawo do zmiany ustroju politycznego sākt mācīties
|
|
przez zmianę konstytucji. procedura zmiany(co najmniej 1/5 posłów, senat, prezydent, zmiana obowiązuje jak sejm i senat się zgodzą, sejm decyduje większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy posłów, senat większością bezwzględną. Jeżeli dotyczy rozdziałów 1, 2 lub 12 to 1/5 posłów, sejm lub prezydent mogą zażądać referendum. Po zakończeniu procedur podpisuje prezidente
|
|
|
Funkcje parlamentu: ustawodawcza sākt mācīties
|
|
tworzenie aktów prawnych rangi ustawowej, etapy prac: w wypadku budżetowej rada ministrów ma wyłączność inicjatywy ustawodawczej, bez odrzucenia przez senat, veta prezydenckiego;
|
|
|
Funkcje parlamentu: kreacyjna sākt mācīties
|
|
powołuje lub odwołuje rząd; wybiera sędziów TK i TS; powołuje na wniosek prezidente prezesa NBP; sejm z senatem powołują członków KRRiT, członków krajowej rady sądownictwa, członków RPP, prezesa NIK, rzecznika praw obywatelskich, dziecka, generalnego inspektora ochrony danych osobowych
|
|
|
Funkcje parlamentu: kontrolna sākt mācīties
|
|
przysługuje sejmowi, który ma prawo kontrolować wszystkie organy
|
|
|
Parlamentarne instrumenty kontroli sākt mācīties
|
|
*absolutorium(zatwierdzenie działalności finansowej rządu, zgodność z ustawą budżetową) *zapytania i interpelacje(sposób zwracania się posłów do członków rządu z prośbą o udzielenie informacji. Zapytanie -pojedyncze, interpelacje- zasadnicze *komisje śledcze *pociągnięcie do odpowiedzialności konstytucyjnej(stawianie przed TS) *wotum zaufania, nieufności(wiąrze się z wyborem nowego premiera(konstruktywne))
|
|
|
Funkcje parlamentu: współtworzenie kierunków polityki państwa sākt mācīties
|
|
podejmwanie decyzji w niektórych dziedzinach polityki wewnętrznej i międzynarodowej: *ustawa o stanie wojennym *napaść lub umowa(sojusz wojskowy) *sejm i senat wyrażają zgodę na ratyfikowanie umów międzynarodowych *sejm ma prawo zarządzić referendum *senat sprawuje opiekę nad polakami i polonią
|
|
|
Rola prezydenta w państwie sākt mācīties
|
|
jednoosobowy orgn wykonawczy państwa, najwyższy przedstawiciel RP, gwarantuje ciągłość władzy państwowej.
|
|
|
Wybór i odwołanie prezidente rp sākt mācīties
|
|
5 laenia kadencja; wybory powszechne tajne równe bezpośrednie większościowe; max 2 kaencje; bierne prawo wyborcze 35lat+ pełnia praw wyborczych. kandydata zgłasza 10 tys obywateli. wiecej niz 50%. jezeli nie to po 14 dniach 2 tura z 2 kandydatów; każdy może wnieść proces przeciw ważności- Sąd Najwyższy rozpatruje; kadencja rozpoczyna się w dniu przysięgi przed zgromadzeniem narodowym. może ulec skróceniu w wypadku śmierci, zrzeczenia się urzędu, nieważności wyborów, uznany przez zgromadzenie nar
|
|
|
prezydenty rp na uchodźstwie sākt mācīties
|
|
*Władysław Raczkiewicz *August Zalewski *Stanisław Ostrowski *Edward Raczyński *Kazimierz Sabbath *Jan Kaczorowski
|
|
|
sākt mācīties
|
|
*zykłe wymagają kontrasygnaty czyli ppodpisu premiera(przejmuje odpowiedzialność politycznań *prerogatywy(nie wymagają zgody premiera- wobec parlamentu, powołanie najwyższych urzędników państwowych i tradycyjne uprwnienia(konstytucja)
|
|
|
Uprawnienia prezidente względem parlamentu sākt mācīties
|
|
zarządzanie wyborów; zwoływanie pierwszego zgromadzenia; inicjatywa ustawodawcza; prawo weta zawieszającego wobec ustaw parlamentu(odrzucenie 3/5 głosów); podpisywanie ustaw i ch zgłaszanie; prawwo skrózenia terminu kadencji w razie niewyłonienia rządu lub ustalenia budżetu; powołanie prezesa NBP na 6 lat za wnioskiem sejmu. prawo zwracania się do TK o zbadanie zgodności ustaw
|
|
|
Uprawnienia prezidente względem Rady Ministrów sākt mācīties
|
|
powoływanie rządu; wykonywanie zmian w rządzie na wniosek premiera; zwoływanie rady gabinetowej(RM pod przewodnictwem prezidente)(nie ma kompetencji); wystąpienia z wnioskiem do sejmu do pociągnięci członka rm przed tk;
|
|
|
Uprawnienia prezidente względem władzy sądowniczej sākt mācīties
|
|
powołanie sędziów na wniosek krajowej rady sądownictwa i prezesów naczelnego sądu administracyjnego, sądu najwyższego, TK, jednego członka krajowej rady sądownictwa
|
|
|
Uprawnienia prezidente w zakresie spraw zagranicznych sākt mācīties
|
|
ratyfikowanie i wypowiadanie umów międzynarodowych, mianowanie i odwoływanie przedstawicieli polski w innych państwach lub organizacjach międzynaodowych, przyjmowanie listów uwierzytelniających oraz odwołujących przedstawicieli innych państw w polsce;
|
|
|
Uprawnienia prezidente zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi i obronnością sākt mācīties
|
|
sprawowanie władzy za pośrednictwem ministra obrony w czasie pokoju; najwyższy zwierzchnik; w sytuacji zagrożenia powszechna mobilizacja; wydawanie decyzji o urzyciu sił zbrojnych dla obrony kraju; wprowadzenie stanu wyjątkowego gdy nie może tego uczynić parlament
|
|
|
Uprawnienia prezidente tradycyjne uprawnienia sākt mācīties
|
|
nadawanie obywatelstwa; nadawanie orderów i odznaczeń; prawo łaski; nadawanie tytułów profesorskich
|
|
|
sākt mācīties
|
|
organ władzy wykonawczej; premier i ministrowie, mają własne kompetencje; polityka wewnętrzna i zewnętrzna państwa; premier kieruje pracą terenowych organów administracji, sprawuje nadzór nad samorządem; minister- naczelny organ administracji państwowej- wypełnia zadania zlecone przez premiera, kieruje określonymi działami administracji państwowej(ministerstwo instytucją)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Tadeusz Mazowiecki, Jan Bielecki, Jan Olszewski, Waldemar Pawlak, Hanna Suchocka, Waldemar Pawlak, Józef Oleksy, Włodzimierz Cimoszewicz, Jerzy Buzek, Leszek Miller, Marek Belka, Kazimierz Marcinkiewicz, Jarek, Tusek
|
|
|
sākt mācīties
|
|
przez prezidente rp; 14 dni musi uzyskać wotum zaufania od parlamentu-jeśli nie to wybiera się rząd bezwzględną większością głosów, prezydent mianuje członków; jeżeli sejm nie zdoła wyłonić rządu robi to prezidente; jeżeli zaproponowany rząd nie uzyska wotum to prezydent skraca kadencję parlamentu; rada ministrów ustępuje w określonych sytuacjach(rezygnacja premiera, brak wotum);
|
|
|
Konstruktywne wotum niwufności sākt mācīties
|
|
co najmniej 46 posłów wniosek, musi być nazwisko nowego premiera
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wykonywanie ustaw, prawa inicjatywy ustawodawczej, wydawanie rozporządzeń, kontrolowanie i koordynowanie prac organów administracji państwowej, ochona interesów skarbu państwa, zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa oraz zewnętrznego i kierowanie obronnością
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rząd i podległe jemu urzędy; na szczeblu lokalnym powoływany przez premiera wojewoda(musi wykonywać zadania zlecone przez rząd, reprezentować rząd wobec samorządów, sprawować nad nimi nadzór)
|
|
|
wojewódzkie organy administracji rządowej sākt mācīties
|
|
*administracja zespolona(organy podlegają wojewodzie) *administracja niezespolona(organy podlegają poszczególnym ministrom)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
urzędnicy, których zadaniem jest wykonywanie zadań administracji rządowej; nadzór nad nimi ma premier, w jego imieniu działa szef służby cywilnej
|
|
|
organy władzy sądowniczej sākt mācīties
|
|
sąd najwyższy; sądy powszechne; sądy szczególne; TK; TS
|
|
|
zasady funkcjonowania sądów i trybunałów sākt mācīties
|
|
sędziowie powoływani przez prezidente na wniosek krajowej rady sądownictwa;
|
|
|
zasady władzy sądowniczej sākt mācīties
|
|
*zasada niezawisłości(podlegają tylko konstytucji i ustawą z wyjątkiem sędziów TK- tylko konstytucja; powoływani są aż do emerytury; immunitet;
|
|
|
sākt mācīties
|
|
zasada jednolitości- wszystkie sądy orzekają na podstawie tego samego prawa; zasada kolegialności- sądy orzekają w zespołach; zasada jawności; zasada instancyjności- sądownictwo ma charakter dwuinstancyjny- można się apelować
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sprawuje nadzór nad dziłalnością sądów powszechnych i wojskowych; składa się z 1 prezesa(prezydent na 6 lat), prezesów i sędziów; 4 izby(cywilna, karna, wojskowa, pracy i ubezpieczeń społecznych)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rozpoznawanie kasacji(odwołania od wyroków sądów 2 instancji, złamane prawo w trakcie postępowania); interpretowanie przepisów prawa; stwierdzanie ważności wyborów i referendów,
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rozstrzygają sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego, prawa pracy; prezesi; sądy okręgowe(zabójstwa i rozwody, odwołania od sądów rejonowych) sądy rejonowe(wszystko oprócz tych dla okręgowych) przy rejonowych są grockie(od wykroczeń) Apelacyjne(odwołania od okręgowych
|
|
|
sākt mācīties
|
|
organ sądu apelacyjnego w Warszawie; sprawdzały zgodność z prawdą oświadczeń lustracyjnych;
|
|
|
sądownictwo administracyjne sākt mācīties
|
|
kontrola działania organów administracji publicznej; rozstrzyganie sporów między jednostkami samorządu oraz między samorządem a jednostkami administracji państwowej; spory między obywatelami a jednostkami administracji;
|
|
|
sądownictwo administracyjne 2instancyjność sākt mācīties
|
|
*wojewódzkie sądy administracyjne(sądy 1 instancji) *naczelny sąd administracyjny(2 instancji; prezes przez prezidente na 6 lat spośród kandydatów zgromadzenia ogólnego sędziów naczelnego sądu administracyjnego)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
rozpatrują przestępstwa żołnierzy w służbie czynnej; 2instancyjne: garnizonowe(1instancja), sądy okręgu wojskowego(2instancja oraz 1 dla żołnierzy z najwyższymi stopniami wojskowymi)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
sĄDZI NAJWYŻSZYCH URZEDASÓW, PRZEWODNICZĄCY(1 prezes) 2 ZASTEPCÓW, 16 członków wybranych przez sejm na czas kadencji,
|
|
|
Trybunał stanu 2 instancyjność sākt mācīties
|
|
1 instancja(orzeka przewodniczoncy i 4 członków) w 2 przewodniczący i 6 członków i nie ma kasacji
|
|
|
sākt mācīties
|
|
* prezydenta z a naruszenie konstytucji, ustaw oraz za pospolite przestępstwa * członków rządu za nrauszenie konstytucji, ustaw oraz za przestepstwa w zwiazku ze stanowiskiem. * prezesów NBP oraz NIK oraz KRRiT za naruszenie konstytucji i ustaw * POsłow i senatorów za naruszenie zakazu preowdzenia dzaiłąlnosci gospodarczej, wiążącej sie z korzysteniem z skarbu państwa lub majątku publicznego.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Składa się z 15 sędziów przez sejm na 9 letnią kadencję, prezesa i wiceprezesów powołuje prezidente, prezesem obecnie jest Andrzej Rzepliński.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Orzeka o zgodności ustaw i umów międzynarodowych z konstytucją Z wnioskiem moga wystąpić prezydent marszałek sejmu, marszałek senatu, premier, 50 posłów lub 30 senatorów, Prezes sadu najwyższego, prezes naczelnego sądu administracyjnego, prokurator generalny, prezes NIK, rzecznik praw obywatelskich
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Orzeka o zgodności ustaw z ratyfikowanymi umowami MIĘDZYNARODOWYMI< ROZPATRUJE SKARGI KONSTYTUCJYJNE, orzeka o zgodności z konstytucja celów i dzłalności partii politycznych. * bada zgodność z konstytucją aktów prawnych wydawanych przez organy centeralne, * rozstrzyga spory kompetencyjne między organami, orzeka o zaistnieniu tymczasowej przeszkody w sprawowaniu urzędu prezydenta.
|
|
|
Warunki wnoszenia spraw di Tk sākt mācīties
|
|
Ma każdy kto uzna ze jego prawa lub wolności zostały naruszone (konstytucja) * moze sporządzi wyłącznie adwokat lub radca prawny * przedmiotem skargi może być tylko akt normatywny, * pod warunkiem wykorzystania wszytkich mozliwości odwoławczych
|
|
|
Krajowa włądza sondownictwa sākt mācīties
|
|
Instytucja stojąca na czele niezależności sędziów i sądów. Skład: pierwszy prezes sadu najwyższego, prezes naczelnego sądu administracyjnego, minister sprawiedliwości, osoba powłana przez prezidente, 15 członków wybranych spośród sędziów, 4 sosby wybrane przez parlament.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Rozpatrywanie kandydatów na sędziów, i wystepownie do preziudente z wnioskiem o powołanie sędziów sądu najwyżeszego, sędziów powszechnych, administracyjnych i wojskowych. * wystepowanie do TK o zbadanie zgodnosci z konstytucją aktów dotcz. niezależności sędziów i sądów. * wystepownie zwnioskiem o postępownie dyscyplinarne dla sędziów.
|
|
|
Organy kontroli państwowej i ochrony prawa: NIK sākt mācīties
|
|
*najwyższy organ kontroli państwowej, podlega bezpośrednio sejmowi, sejmowi przedkłada analizę wykonania budzetu informacje o wynikach kontroli, a także przedstawia sprawozdanie z swojej działalności
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Prezes powołany przez sejm za zgodą senatu na 6 lat, sejm może go odwołać, posiada immunitet, wszystko oprócz gorącego uczynku
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Badanie Legalności, gospodarności rzetelności, i celowości działań organów administracji państwowej i NBP, Badanie gospodarnosci i rzetelności samorządu terytorialnego, badanie legalności i gospodarnosci podmiotów gospodarczych w zakresie wykorz. środkow publ.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
Na wniosesk sejmu i jego organów, prezidenta, premiera i włąsna inicjatywa.
|
|
|
Rzecznik praw obywatelskich sākt mācīties
|
|
Jednoosobowy urząd stoi na straży praw człowieka i obywatela, powołuje go sejm za zgoda senatu na 5 lat
|
|
|
sākt mācīties
|
|
część aparatu państwowego, strzeże praworządności, funkcja oskarzyciela
|
|
|
sākt mācīties
|
|
powołuje prezidente z kandydatow (po jednym z krs i krp); Podlegają mu: prok. powszechne, rejonowe, okręgowe, apelacyjne, wojskowe(garnizonowe, okręgów wojskowych i naczelną prok. wojskową, naczelny prokurator wojskowy jest zastępcą prok. generalnego)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
instytucja stojaca na straży niezalezności prokuratorów; skład: prok. generalny, przedstawiciel prezidente, 4 posłów, 2 senatorów, 16 różnych proków.
|
|
|
krajowa rada prokuratury zadania sākt mācīties
|
|
opiniowanie projektów aktów normatywnych dotyczących prokuratury; wybieranie kandydata na stanowiska prok. gen; rozpatrywanie i opiniowanie kandydatów na proków;
|
|
|
sākt mācīties
|
|
organ konstytucyjny(1992); 5 członków(2 sejm, 1 senat, 2 prezidente na 6 lat); na czele rady stoi przewodniczący, którego rada wybiera ze swojego grona;
|
|
|
sākt mācīties
|
|
powolywanie rad nadzorczych w telewizji i radiofonii publicznej; udzielanie zezwolen na dzialalność komercyjnych stacji; stanie na straży wolności i prawa do informacji; rozdzielanie środków z abonamentu; kontrola dzialalności nadawców w granicach określonych ustawą; opiniowanie aktów prawnych powiązanych
|
|
|
sākt mācīties
|
|
forma organizacji wyodrębnionej grupy społecznej, może decydowac o istotnych dla niej sprawach bezposrednio lub z przedstawicielami
|
|
|
sākt mācīties
|
|
*specjalne(zawodowe i gospodarcze[specyficzny jest samorząd zawodowy ludzi wykonujących wolne zawody- obowiązkowy]); *terytorialne(oparte na wspólnym zamieszkaniu)
|
|
|
zasady funkcjonowania i organizacji samorządu terytorialnego sākt mācīties
|
|
3 stopniowy podzial państwa(2478 gmin, 314 powiatów, 16 województw); charakter przymusowy; mają osobowość praną- prawo do własności, samodzielność podlega ochronie sądowej); w rp nie są zorganizowane hierarchicznie; konstytucja stanowi, ze samorząd wykonuje wszystko co nie jest w zakresie innych władz); rząd nie ingeruje ale nadzoruje- bada czy zgodnie z prawem(premier i wojewodowie); gdy uchwała samorządu jest zła moga ją uchylić, gdy nie realizuje swoich funkcji moze zawiesić i wprowadzić zarz
|
|
|
źródła dochodów sam. teryt. sākt mācīties
|
|
dotacje z budgetu i udział w podatkach, dochody własne
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wspólnota obywateli zamieszkujących pewne terytorium; podstawowa jednostka podzialu teryt.; zagres działalności określaja wladze gminy; w gminach władze sprawują rada gminy i wójt; moga funkcjonować jednostki pomocnicze(sołectwa i dzielnice);
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wlasne(zaspokajnanie poczeb mieszkanców) i zlecone(z zakresu administracji rządowej, np. wybory, zasiłki, dowody osobiste);
|
|
|
sākt mācīties
|
|
organ ustawodawczo- kontrolny; wybory bezpośrednie na 4 lata; od 15 do 45 członków w zalezności od liczby mieszkanców; na czele przewodniczący(wybierany w tajnych wyborach spośród radnych) uprawnienia(uchwalanie budgetu i lokalnych podatków, kontrolowanie wójta, podejmowanie decyzji w sprawach majątkwoych)
|
|
|
wojt(burmistrz prezident) sākt mācīties
|
|
władza wykonawcza w wiejskich (wójt); burmistrz(gminy w ktorych siedzibą jest miasto poniżej 100 tys, prezydent(miasta powyżej 100 tys. lub miały przed wejsciem ustawy prezidente); jest wybierany w wyborach powszechnych; zadania wykonuje z pomoca urzędu gminy; kieruje bierzącymi sprawami gminy, reprezenduje ją, wykonuje uchwally rady i przygotowuje ich projekty, gospodaruje majatkiem gminy, realizuje budget)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wspolnota samorządowa oraz jednostka podziału terytorialnego obejmująca kilka gmin(powiat ziemski) lub teren miasta, które jest gminach na prawach powiatu(powiat grodzki); władzami są rada i zarząd powiatu)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
organ uchwałodawczy i kontrolny; w sklad wchodzi 15-29 radnych wybieranych na 4 lata w bezposrednich; na czele przewodniczący wybierany spośród jej członków.
|
|
|
sākt mācīties
|
|
wybieranie i odwolywanie zarządu, uchwalanie budżetu i podatków, decydowanie o sprawach majątkowych, uchwalanie programów walki z bezrobociem oraz zapewnianie bezpieczeństwa mieszkańcom; w powiecie grodzkim to rada miasta
|
|
|
sākt mācīties
|
|
organ wykonawczy powiatu; 3-5 osób wybranych przez radę; starosta stoi na czele; w grodzkich prezidente
|
|
|
uprawnienie zarządu powiatu sākt mācīties
|
|
przygotowanie i realizacja projektów ustaw rady; gospodarowanie mieniem powiatu; wykonywanie budgeta
|
|
|
sākt mācīties
|
|
kieruje bieżącymi sprawami, reprezentuje powiat; zwierzchnictwo nad powiatowymi służbami i straży(powoływanie i odwoływanie kierowników i kontrola nad nimi)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
jednostka podzialu terytorialnego i samorządu; oprócz samorządu dzialaja tez organy administracji państwowej; organy(sejmik woj. i zarząd woj.)
|
|
|
sākt mācīties
|
|
organ uchwałodawczy i kontrolny; squad wchodzą radni wybierani na 4 letnia kadencję; liczba zalezna od mieszkańców nie mniejsza niż 30; na czele sejmiku przewodniczący wybierany przez członków
|
|
|
uprawnienia sejmiku wojewodzkiego sākt mācīties
|
|
uchwalanie podatków i budgetu; powolywanie i odwolywanie zarządu oraz marszalka; decydowanie o sprawach majątkowych
|
|
|
sākt mācīties
|
|
organ wykonawczy w squad wchodzi 5 osób wybranych przez sejmik w tym marszalek który jest przewodniczacym;
|
|
|
uprawnienia zarząd województwa sākt mācīties
|
|
wykonywanie uchwał sejmiku; realizacja budgeta; gospodarowanie mieniem; przygotowywanie planów rozwoju województwa;
|
|
|
uprawnienia marszałka województwa sākt mācīties
|
|
kierowanie bierzącymi sprawami województwa i pracami zarządu, reprezentowanie województwa,
|
|
|