|
jautājums |
atbilde |
|
Actor sequitur forum rei sākt mācīties
|
|
Powód udaje się do sądu pozwanego
|
|
|
|
Adoptio naturam imitatur sākt mācīties
|
|
Adopcja imituje naturę; poprzez adopcję dziecko powinno nabyć takie same prawa, jak rodzone dziecko adoptujących
|
|
|
|
Ambulatoria enim est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum sākt mācīties
|
|
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do śmierci
|
|
|
|
Audiatur et altera pars sākt mācīties
|
|
Należy wysłuchać także drugiej strony
|
|
|
|
Benignus leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur sākt mācīties
|
|
Ustawy winny być interpretowane dla zachowania ich ducha
|
|
|
|
Bis de eadem re agi non potest sākt mācīties
|
|
Nie można dwa razy procesować się o to samo
|
|
|
|
Cessante ratione legis, cessat lex ipsa sākt mācīties
|
|
Gdy ustaje przyczyna, dla której wydano ustawę, traci moc sama ustawa.
|
|
|
|
Da mihi factum, dabo tibi ius sākt mācīties
|
|
Podaj mi fakty, a podam ci prawo; podstawowe określenie relacji między stroną postępowania sądowego a sądem; por. Facta probantur, iura novit curia
|
|
|
|
Dolo facit, qui petit, quo redditurus est sākt mācīties
|
|
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
|
|
|
|
Dura lex, sed lex sākt mācīties
|
|
Twarde prawo, lecz prawo.
|
|
|
|
Ei incumbit probatio qui dicit, non qui negat sākt mācīties
|
|
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza.
|
|
|
|
Executio iuris non habet iniuriam sākt mācīties
|
|
Egzekwowanie prawa nie jest bezprawiem.
|
|
|
|
Falsa demonstratio non nocet sākt mācīties
|
|
Fałszywe oznaczenie (przedmiotu czynności) nie szkodzi
|
|
|
|
Heredis institutio caput et fundamentum totius testamenti est sākt mācīties
|
|
Za początek i fundament całego testamentu uważa się ustanowienie dziedzica.
|
|
|
|
Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius, quod defunctus habuerit sākt mācīties
|
|
Spadkobranie to nic innego, jak sukcesja w całości prawa, jakie miał zmarły.
|
|
|
|
Hominum causa omne ius constitutum sit sākt mācīties
|
|
Wszelkie prawo ustanawia się ze względu na ludzi.
|
|
|
|
Ignorantia facti non nocet sākt mācīties
|
|
Nieznajomość faktu nie szkodzi
|
|
|
|
Ignorantia iuris nocet sākt mācīties
|
|
Nieznajomość prawa szkodzi
|
|
|
|
Impossibilium nulla obligatio est sākt mācīties
|
|
Zobowiązanie do (świadczenia) niemożliwego jest nieważne
|
|
|
|
In dubiis benigniora sākt mācīties
|
|
W sytuacjach dwuznacznych (należy przyjąć pogląd) bardziej korzystny (dla stron).
|
|
|
|
In dubio pro reo sākt mācīties
|
|
W razie wątpliwości, na korzyść pozwanego
|
|
|
|
Iura novit curia sākt mācīties
|
|
|
|
|
|
Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non leadere, suum cuique tribuere sākt mācīties
|
|
Oto są nakazy (zasady) prawa: żyć uczciwie, drugiego nie krzywdzić, każdemu oddać to, co mu się należy
|
|
|
|
Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia sākt mācīties
|
|
Biegłość w prawie to znajomość rzeczy boskich i ludzkich oraz wiedza o tym, co sprawiedliwe i niesprawiedliwe
|
|
|
|
Ius civile vigilantibus scriptum est sākt mācīties
|
|
Prawo cywilne tworzone jest dla osób starannych
|
|
|
|
Ius est ars boni et aequi sākt mācīties
|
|
Prawo jest sztuką tego, co dobre i sprawiedliwe
|
|
|
|
Ius publicum privatorum pactis mutari non potest sākt mācīties
|
|
Prawo publiczne nie może być zmienione umowami osób prywatnych
|
|
|
|
Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi sākt mācīties
|
|
prawiedliwość jest niezmienną i trwałą wolą przyznawania tego, co się komu należy
|
|
|
|
Iustitias vestras iudicabo sākt mācīties
|
|
Osądzę waszą sprawiedliwość
|
|
|
|
Lex posterior derogat priori sākt mācīties
|
|
Ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą
|
|
|
|
Lex retro non agit sākt mācīties
|
|
|
|
|
|
Male nostro iure uti non debemus sākt mācīties
|
|
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
|
|
|
|
Mater semper certa est, pater vero is est, quem nuptiae demonstrant sākt mācīties
|
|
Matka jest zawsze pewna, ojcem zaś jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
|
|
|
|
Minima non curat praetor sākt mācīties
|
|
Urząd jurysdykcyjny nie troszczy się o drobnostki
|
|
|
|
Melior est conditio possidentis sākt mācīties
|
|
Lepsze jest stanowisko tego, który posiada
|
|
|
|
Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur sākt mācīties
|
|
Dziecko poczęte uważa się za już narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyść
|
|
|
|
Ne bis in ibdem contestetur sākt mācīties
|
|
Ten sam proces nie będzie rozpoczynany dwukrotnie
|
|
|
|
Ne eat iudex ultra petia partium sākt mācīties
|
|
Niech sędzia nie wychodzi poza żądanie stron
|
|
|
|
Nemo audiatur propriam turpitudinem allegans sākt mācīties
|
|
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
|
|
|
|
Nemo est iudex in propria causa sākt mācīties
|
|
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
|
|
|
|
Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest sākt mācīties
|
|
Nikt sam nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
|
|
|
|
Non ex regula ius sumatur, sed ex iure quod est regula fiat sākt mācīties
|
|
Reguły nie tworzą prawa, lecz się z niego wywodzą
|
|
|
|
Non omne quod licet honestum est sākt mācīties
|
|
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
|
|
|
|
Nulla poena sine lege sākt mācīties
|
|
|
|
|
|
Nuptias non concubitus, sed consensus facit sākt mācīties
|
|
Małżeństwo powstaje przez porozumienie, a nie faktyczne pożycie
|
|
|
|
Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti posset sākt mācīties
|
|
Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna, ponieważ rzadko kiedy nie można jej podważyć
|
|
|
|
Optima legum interpres consuetudo sākt mācīties
|
|
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
|
|
|
|
Prior tempore, potior iure sākt mācīties
|
|
Pierwszy w czasie, lepszy w prawie
|
|
|
|
Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere sākt mācīties
|
|
Co od początku jest wadliwe, przez (sam) upływ nie może być uzdrowione
|
|
|
|
Quod non est in actis, non est in mundo sākt mācīties
|
|
Czego nie ma w aktach, nie ma na świecie (jest bez znaczenia dla sędziego)
|
|
|
|
Quod universitati debetur, singulis non debetur sākt mācīties
|
|
Co należy się wspólnocie, nie należy się jej członkom
|
|
|
|
Quot generationes, tot gradus sākt mācīties
|
|
|
|
|
|
Reformatio in peius iudici appellato non licet sākt mācīties
|
|
Sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać (wyroku) na niekorzyść (odwołującego się).
|
|
|
|
Salus populi suprema lex esto sākt mācīties
|
|
Dobro ludu niechaj będzie najwyższym prawem
|
|
|
|
Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem sākt mācīties
|
|
Znać prawa nie znaczy trzymać się słów ustaw, lecz ich treści i mocy działania
|
|
|
|
Semel heres, semper heres sākt mācīties
|
|
Kto raz został spadkobiercą, jest nim na zawsze
|
|
|
|
Singularia non sunt extendenda sākt mācīties
|
|
Nie należy rozszerzać wyjątków
|
|
|
|
Summum ius, summa iniuria sākt mācīties
|
|
Najwyższe prawo, najwyższym bezprawiem
|
|
|
|
Testis unus testis nullus sākt mācīties
|
|
Jeden świadek, żaden świadek
|
|
|
|
Tres faciunt collegium sākt mācīties
|
|
Trzech tworzy stowarzyszenie
|
|
|
|
Ubi ius, ibi remedium sākt mācīties
|
|
Tam gdzie jest uprawnienie, jest środek do jego urzeczywistnienia
|
|
|
|
Ubi lex non distinuit, nec nos distinguere debemus sākt mācīties
|
|
Tam gdzie ustawa nie rozróżnia, nie powinniśmy rozróżniać
|
|
|
|
Vanae voces populi non sunt audiendae sākt mācīties
|
|
Nie należy dawać posłuchu czczym głosom ludu
|
|
|
|
Venire contra factum proprium nemini licet sākt mācīties
|
|
Nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
|
|
|
|
Vim vi repellere licet sākt mācīties
|
|
|
|
|
|
Volenti non fit iniuria sākt mācīties
|
|
Chcącemu nie dzieje się krzywda
|
|
|
