środki stylistyczne

EPITET

to tyle co określenie; określa cechę przedmiotu albo stosunek wypowiadającego do przedmiotu; występuje najczęściej w postaci przymiotników, rzadziej zaś w postaci imiesłowów, np.: „szklana równina” „A dziecko było dziwnie wątłe, blade, chore...”.

PORÓWNANIE

zestawia się ze sobą dwa zjawiska, z których jedno służy określaniu drugiego za pomocą łączników: jak, niby, jakby, niż, np.: „Idzie zmierzch jak tłumy cieni” „Głupi jak but”.

HIPERBOLA

polega na powiększaniu zjawisk, ich potęgowaniu, pokazywaniu jakiegoś zjawiska, przedmiotu w sposób przesadny, np.: „potworna potęga” „drobniutkie okruchy”.

ANAFORA

zespół zdań zaczynających się od tych samych słów, np.: „Jak moje oczy topią się – mdleją, Jak myśli rzucają ze dna, Jak iskry sypią, jak łzami leją, Ty wiesz! – lecz tylko Ty jedna”.

PERYFRAZA (omówienie)

polega na zastąpieniu danego wyrazu przez szereg innych o podobnym znaczeniu, np.: „z chińskich ziół ciągnione treści” – herbata „stambulskie gorycze” – tytoń Rodzaje peryfrazy: eufemizm – jego celem jest złagodzenie znaczenia pewnych wyrazów, zbyt dosadnych, wulgarnych, nieprzyzwoitych, np.: starzec – „człowiek w podeszłym wieku” umrzeć – „rozstać się z tym światem” kłamstwo – „mijanie się z prawdą”

EPIFORA

powtarzalność słów bez zwrotów kończących poszczególne zdania, np.: „I niebo jak biała Niagara, I droga jak biała Niagara, I pamięć jak biała Niagara O Tobie jak biała Niagara.”

POWTÓRZENIE

dany element powraca wielokrotnie, powtórzenie może dotyczyć poszczególnych głosek i ich układów, wyrazów, zwrotów, wersów, zdań, np.: „Kto mówi? – mówi. To kilka chwil. Świat – mówi – jak lalka znika. Ach, to nic – mówi – to tylko tryl ... Kto mówi? Mówi muzyka ...”

ONOMATOPEJA

naśladowanie za pomocą środków językowych, zjawisk dźwiękowych (głosów i odgłosów), z otaczającej rzeczywistości, np.: „A na dębie dwa gołębie na zielonym rajskim dębie.” Gru – gru - gru.

METAFORA

jest ona zespołem słów, w którym znaczenie jednych zostaje niejako przeniesione na znaczenie pozostałych; znaczenie przenośne jest różne od dosłownego, np.: „Noszę w sercu Twój obraz” „Góry jak stada szarych, nieruchomych słoni” „Uroda życia”

ANTYTEZA

polega na kształtowaniu wypowiedzi z elementów znaczeniowo przeciwstawnych, np.: „Ma granicę - nieskończony Wzgardzony – okryty chwałą Śmiertelny – król nad wiekami.”

ZDANIE PARENTETYCZNE

zdania wtrącone w nawias; nie mieszczą się w wypowiedzi zasadniczej, ale mają istotne znaczenie dla jej ogólnego sensu, np.: „Dobrodziejko, ktoś tam puka ... (Doktor księdzu pionka bierze) A niech puka, a niech stuka! Eskulapciu, biorę wierzę!”

PYTANIE RETORYCZNE

pytanie niewymagające odpow., np.: „Któż wytrwa, gdy go ognie niebieskie pochwycą?”

ZDROBNIENIE

wyrazy utworzone za pomocą odpowiedniego przyrostka mające znaczenie w jakimś sensie pomniejszone, np.: rączki, kotek, Martusia...

ZGRUBIENIE

wyrazy utworzone za pomocą odpowiedniego przyrostka, mające w jakimś sensie powiększone, wzmocnione znaczenie, np.: lwisko, cielsko, kocisko, Anka...