zabytki

Karol Kremer

Collegium Maius, nadzór nad pracami przy kościele Mariackim, odnowa Barbakanu, odbudowa kościoła św. Franciszka z Asyżu, zaangażowany w prace przy kościele św. Trójcy

Feliks Radwański

Planty Krakowskie, obronił przed zburzeniem kompleks Bramy Floriańskiej, Barbakanu i przyległych trzech wież, pomysł na kopiec Kościuszki

Tytus Działyński

zamek w Kórniku, tworzył inwentarze zabytków dokumentując architekturę historyczną

Adam Idźkowski

Katedra św. Jana, kościół św. Aleksandra, Plac Saski, Uniwersytet Warszawski, Muzeum Uniwersytetu Warszawskiego, architekt i konserwator królestwa Polskiego, działał w duchu restauracji romantycznej inspirowanej le Duciem

Paweł Popiel

publicysta i działacz konserwatorski, promował ochronę sztuki sakralnej i architektury drewnianej jako dziedzictwa narodowego

Aleksander Lenoir

Musee des Monuments Francais, eksponował rzeźby, sarkofagi i detale architektoniczne w ruinach kościoła jak w romantycznym teatrze narodowej pamięci, stanowił inspiracje dla Czartoryskiej

Izydor Jabłoński Pawłowicz

współtwórca dokumentacji malarstwa ściennego w klasztorach, współpracował z Galicyjską Komisją Konserwatorską, przyjaciel i biograf Jana Matejki; polichromia w kościele oo Misjonarzy w Krakowie, rekonstrukcja polichromii kaplicy Świętokrzyskiej na Wawelu

Teofil Żebrawski

kierował odnawianiem kościoła Dominikanów w Krakowie, ołtarzy przy kościele Mariackim oraz grobów królewskich na Wawelu; dokumentował zabytki Galicji, współtworzył pierwsze katalogi opisowe kościołów i pałaców

Władysław Łuszczkiewicz

udział w komitecie nadzorującym konserwację ołtarza Wita Stwoszw w kościele Mariackim, udział w komitecie restauracji Sukiennic, oraz w komitecie nadzorującym konserwację i powstanie nowej polichromii wnętrz w kościele Mariackim; mentor Matejki

Tomasz Pryliński

architekt sukiennic, dokonał ich restauracji z zachowaniem średniowieczno-renesansowego stylu, zmodernizował ich funkcję społeczną

Adolf Szyszko-Bohusz

konserwator Zamku Królewskiego na Wawelu, odpowiadał za konserwacje Kaplicy Świętokrzyskiej i grobowca Kazimierza Wielkiego, łączył konserwację z ideą stylu narodowego

Jan Zachwatowicz

główny architekt powojennej odbudowy Starego Miasta w Warszawie, twórca polskiego modelu konserwacji opartego na respektowaniu autentyzmu substancji, współautor Karty Weneckiej

Jan Matejko

najwybitniejszy malarz historyczny w dziejach polski, jedna z kluczowych postaci wczesnej ochrony zabytków w Polsce; Hołd Pruski, Bitwa pod Grunwaldem, Skazanie Skargi, Zawieszenie Dzwonu Zygmunta

Eugene Violet le Duc

Francuski architekt i teoretyk, promował restaurację stylistyczną, czyli przywracanie zabytkom idealnej formy epoki, był inspiracją dla Idźkowskiego

John Ruskin

brytyjski konserwator i pisarz, głosił zasadę świętości ruin, zachowanie autentycznego stanu, bez upiększeń, wpłynął na konserwatorstwo polskie (Szyszko-Bohusz, Zachwatowicz)

Mariano Pavoni

ołtarz w Bazylice Dominikanów pod wezwaniem świętej Trójcy w Krakowie; przeor ściągnięty z Włoch do odbudowy klasztoru i kościoła po pożarze

Francesco Placidi

przebudowa kaplicy Lipskich na Wawelu; włoski konserwator w Galicji, prowadził restauracje kościołów i klasztorów, promując metody włoskiej szkoły konserwacji

sentymentalizm

zainicjował emocjonalne podejście do zabytków jako pamiątek duchowych i narodowych, tworzył kolekcje (Puławy), ogrody pamięci (Arkadia)

romantyzm

nadał zabytkom wymiar symboliczny, narodowy, duchowy, promował tworzenie inwentarzy, pierwsze restauracje, powstanie zawodu konserwatora

Helena Radziwiłłówna

ogród sentymentalny Arkadia pod Nieborowem, komponując sztuczne ruiny, świątynie i groty, stworzyła miejsce duchowej zadumy - przykład estetyzowania przeszłości i inspirowania się antykiem i ruiną

Księżna Izabela Czartoryska

Domek Gotycki i Świątynia Sybilli w Puławach - pierwsze polskie muzeum pamięci narodowej; zbierała militaria, portrety i relikwie narodowe, traktując je jako świętości; jej działania stworzyły ideowe podłoże dla kolekcjonerstwa historycznego

Johann Joachim Winckelmann

ojciec nowożytnej historii sztuki i archeologii klasycznej; wpływ na ideę ochrony zabytków; propagował sztukę grecką jako ideał piękna, wpłynął na rozwój klasycyzmu, uczestniczył katalogowaniu rzymskich kolekcji sztuki starożynej

1793

utworzenie Luwru w Paryżu jako muzeum publicznego; początek idei udostępniania zabytków społeczeństwu

1835

Francja; powołano Inspektorat Zabytków Historycznych

1844

Anglia; utworzenie Society for the Protection of Ancien Buildings SPAB

1931

Karta Ateńska; pierwsze międzynarodowe zasady konserwatorskie

1964

Karta Wenecka; dokument definiujący współczesne zasady konserwacji i restauracji

1972

Konwencja UNESCO - wprowadzenie listy światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego

1918

Polska; po odzyskaniu niepodległości powstała Państwowa Rada Ochrony Zabytków

1932

Polska; pierwsza ustawa o opiece nad zabytkami

1945-1989

intensywna odbudowa zabytków zniszczonych po wojnie

1985

Ustawa o szczególnej ochronie miasta Krakowa

Osoby zaangażowane w Ustawę o szczególnej ochronie Krakowa

Janusz Reychman, Andrzej Tomaszewski, Janusz Bogdanowicz, Franciszek Ziejka

1990

Państwowa Służba Ochrony Zabytków: prowadzenie rejestru zabytków, wydawanie pozwoleń konserwatorskich, nadzór nad pracami przy zabytkach, edukacja i promocja dziedzictwa, współpraca z samorządami i organizacjami

23 lipca 2003

Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami

definicja zabytku, formy ochrony, pozwolenia, nadzór, opieka nad zabytkami, finansowanie, program ochrony i odpowiedzialność karna

Znaczenie ustawy z 2003

zapewniła nowoczesne narzędzia prawne do ochrony dziedzictwa; systemowe podejście do współpracy między państwem, samorządami, właścicielami i organizacjami samorządowymi, lepsze wykorzystanie funduszy, umocnienie pozycji Polski w strukturach dziedzictwa

Karta Wenecka

konserwatorska konstytucja, wyznacza kierunek dla nowoczesnej ochrony zabytków oparty na szacunku dla autentyzmu, dokumentacji, umiarze i odpowiedzialności historycznej; zasady są nadal aktualne i stanowią punkt odniesienia dla konserwatorów na świecie

Władysław Łuszczkiewicz

kto był autorem pierwszych podręczników konserwatorskich

John Ruskin

zabytek to przede wszystkim dokument historii, wszystko co dodane musi zostać zachowane

Eugene Violet le Duc

dążenie do jedności stylu, zabytek to dzieło sztuki, nie możemy w nim nic zmieniać

Francesco Placidi

wnętrze kościoła Mariackiego

Paweł popiel i Teofil Żebrawski

kościół Dominikanów

Izydor Jabłoński Pawłowicz

Polichromia z czasów Jagiełly w kaplicy Świętokszyskiej zamalowana na biało i pomalowana na nowo

1869

Naprawa grobowca Kazimierza Wielkiego data

1856 Paweł Popiel

stworzono stanowisko konserwatora zabytków, reaktywacja obiadów czwartkowych, nie reprezentował żadnej doktryny, poszukiwanie tożsamości

Franciszek Maria Lanci

Ruiny zamku w Będzinie

Franciszek Maria Lanci

Kościół w Kórniku, neogotyk angielski, neogotyk włoski

Franciszek Maria Lanci

lata 20, komitet ochrony zabytków zamku na Wawelu

1820

konkurs na kopiec Kościuszki

1821

konkurs na regulację Sukiennic, wpłynęły prace Radwańskiego Juniora w stylu neogotyku angielskiego, druga praca Sebastiana Sierakowskiego w stylu greckim