Łacina paremie (długie bez opisu)

 0    345 speciālā zīme    gogo144
Drukāt spēlēt pārbaudiet sevi
 
jautājums atbilde
Male nostro iure uti non debemus
sākt mācīties
nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
Lex retro non agit
sākt mācīties
prawo/ustawa nie działa wstecz
Pacta sunt servanda
sākt mācīties
umów należy dotrzymywać;
Audiatur et altera pars
sākt mācīties
niech będzie wysłuchana i druga strona
Volenti non fit iniuria pl.
sākt mācīties
Chcącemu nie dzieje się krzywda
Clara non sunt interpretanda
sākt mācīties
nie dokonuje się wykładni tego, co jasne
interpretatio cessat in claris
sākt mācīties
łac. wykładnia kończy się wtedy, gdy osiągamy jasność
Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet
sākt mācīties
nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw niż sam posiada
Ignorantia iuris nocet
sākt mācīties
nieznajomość prawa szkodzi)
1. Fas
sākt mācīties
prawo boskie, też ‘właściwe postępowanie’; historycznie oznaczało wszelkie reguły, które łączono z funkcjonowaniem dawnej religii rzymskiej, w późniejszym okresie (od VI w p.n.e. oznaczało prawo sakralne.
2. Ius
sākt mācīties
prawo świeckie, od VI w p.n.e. oznaczenie prawa świeckiego.
3. Lex
sākt mācīties
ustwa, prawo pozytywne, prawo ustawowe; najwęższe znaczenie pojęcia prawa, pierwszym znaczeniem tego słowa była ustawa, prawo świeckie przyjęte w formie ustawy.
4. Contra ius fasque
sākt mācīties
przeciw prawu boskiemu i ludzkiemu
5. Fas est
sākt mācīties
jest rzeczą godziwą
6. Per fas et nefas
sākt mācīties
wszelkimi środkami godziwymi i niegodziwymi
7. Ius est ars boni et aequi
sākt mācīties
Prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne
8. Ius recipsit aequitatem
sākt mācīties
prawo ma na względzie sprawiedliwość
9. Ius et fraus nonquam cohabitant
sākt mācīties
Prawo i działanie podstępne nigdy nie współistnieją
10. Male iure nostro uti non debemus
sākt mācīties
Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa
11. Summum ius summa iniura
sākt mācīties
szczyt prawa to szczyt bezprawia
12. Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi
sākt mācīties
sprawiedliwość jest stałą i niezmienną wolą przyznania każdemu należnego mu prawa
13. Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, suum cuique tribuere
sākt mācīties
Nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, drugiemu nie szkodzić, każdemu oddać co mu się należy
14. Non omne quod licet honestum est
sākt mācīties
Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe
15. Ius naturale
sākt mācīties
prawo naturalne, reguły odpowiadające rozumowi
16. Ius gentium
sākt mācīties
prawo rodów, reguły prawne, które porządkują relacje między suwerennymi państwami, prawo międzynarodowe, prawo rodów
17. Ius civile
sākt mācīties
prawo obywatelskie, stworzone przez obywateli dla obywateli
18. ius commune
sākt mācīties
prawo powszechne, reguluje wspólne dla różnych krajów europejskich
19. Ius sanguinis
sākt mācīties
właściwe jest prawo kraju pochodzenia, prawo krwi
20. Ius soli
sākt mācīties
właściwym porządkiem prawnym jest porządek kraju, w którym się znajdujemy, prawo ziemi
21. Ius publicum
sākt mācīties
prawo publiczne
22. Ius privatum
sākt mācīties
prawo prywatne
23. Publicum ius est quod ad statum rei romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem
sākt mācīties
Prawem publicznym jest to, które dotyczy spraw państwa rzymskiego, prywatnym zaś to, które ma na względzie korzyść jednostek
24. Ius publicum privatorum pactis mutari non potest
sākt mācīties
Prawo publiczne nie może być zmieniane umowami osób prywatnych
25. Privatorum conventio iuri publico non derogat
sākt mācīties
umowa prywatna nie uchyla prawa publicznego
26. Ius cogens
sākt mācīties
uprawnienia o charakterze bezwzględnym (czynność prywatna go nie zmienia i nie uchyla)
27. Ius dispositivum
sākt mācīties
uprawnienia o charakterze fakultatywnym/względnym (prywatna czynność może go zmienić i uchylić)
28. Ignorantia iuris nocet
sākt mācīties
nieznajomość prawa szkodzi
29. Ius civile vigilantibus scriptum est
sākt mācīties
Prawo cywilne jest tworzone dla osób starannych
31. Nec stultis solere succurri
sākt mācīties
Nie należy przyzwyczajać głupich, że będzie im się zawsze
32. Ius in personam
sākt mācīties
prawo względem osoby (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, jest skuteczne tylko przeciwko jednej, ściśle określonej osobie)
33. Ius in rem
sākt mācīties
prawo względem rzeczy (służy nazwaniu sytuacji, w której określone uprawnienie, w chwili kiedy już powstaje, przysługuje przeciwko nieokreślonemu kręgowi przedmiotów)
34. Ius generale
sākt mācīties
uprawnienia o charakterze ogólnym
35. Ius speciale
sākt mācīties
uprawnienia o charakterze szczególnym
36. Ius apellationis
sākt mācīties
uprawnienia do wniesienia apelacji
37. Ius avocandi
sākt mācīties
prawo odwołania się
38. Ius provocationis
sākt mācīties
możliwość wniesienia zaskarżenia od wyroku karnego
39. Ius cavendi
sākt mācīties
uprawnienia do strzeżenia/chronienia, uprawnienia do podjęcia działań w celu ochrony obywateli i interesów państwa
40. Ius coercendi
sākt mācīties
uprawnienia do karcenia, państwo jest uprawnione do wymierzania kar
41. Ius gladii
sākt mācīties
uprawnienie do użycia siły zbrojnej (prawo miecza)
42. Ius disponendi
sākt mācīties
uprawnienia do rozporządzania
43. Ius possidendi
sākt mācīties
uprawnienia do posiadania/do faktycznego władania/korzystania z rzeczy
44. Ius fruendi
sākt mācīties
uprawnienia do czerpania korzyści
45. Ius acquisitum = Ius quaesitum
sākt mācīties
uprawnienia do nabycia czegoś
46. Dominus
sākt mācīties
właściciel
47. Ius utendi et fruendi
sākt mācīties
prawo do korzystania i pobierania korzyści z obiektu do którego mamy uprawnienia
48. Lex posterior derogat priori
sākt mācīties
ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą
49. Lex posterior generalis non derogat legi priori speciali
sākt mācīties
ogólna ustawa późniejsza nie uchyla wcześniejszej ustawy szczegółowej
50. Lex specialis derogat legi generali
sākt mācīties
ustawa szczególna uchyla ustawę ogólną
51. Lsuperior derogat legi inferiori
sākt mācīties
ustawa wyższa uchyla ustawę niższą
52. Lex retro non agit
sākt mācīties
ustawa patrzy w przyszłość, a nie w przeszłość, prawo nie działa wstecz = lex prospicit, non respicit
53. Cessante ratione legis cessat ipsa lex
sākt mācīties
Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa
54. Lex iniusta non est lex
sākt mācīties
ustawa niesłuszna nie jest ustawą
55. Inter arma silent leges
sākt mācīties
wśród szczęku oręża milczą prawa
56. Nullum crimen sine lege
sākt mācīties
nie ma przestępstwa bez ustawy
57. Nulla poena sine lege
sākt mācīties
nie ma kary bez ustawy (formalna definicja przestępstwa)
58. Nullum crimen sine poena
sākt mācīties
nie ma przestępstwa bez kary (publiczny charakter przestępstwa)
59. Benignius leges interpretandae sunt, quo voluntas earum conservetur
sākt mācīties
ustawy są właściwiej interpretowane, gdy zachowuje się ich ducha
60. Scire leges non hoc est verba larum tenere, sed vim ac potestatem
sākt mācīties
Znać prawa to nie znaczy trzymać się słów ustawy, ale jej treści i mocy działania
61. In legibus magis simplicitas quam difficultas placet
sākt mācīties
W prawie podoba się bardziej prostota niż zawiłość
62. Consuetudo est optima legum interpres
sākt mācīties
Zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa
63. Ubi lex non distinquit, nec nos distinguere debemus = lege non distinguente nec nostrum est distinguere
sākt mācīties
tam, gdzie ustawa nie wprowadza rozróżnień nie powinniśmy my takich rozróżnień wprowadzać
64. Lex imperfecta
sākt mācīties
ustawa niedoskonała (brak sankcji)
65. Lex minus quam perfecta
sākt mācīties
ustawa mniej niż doskonała (opatrzona sankcją ale nie pozbawiająca ważności czynności)
66. Lex perfecta
sākt mācīties
ustawa doskonała (sankcja nieważności)
67. Lex plus quam perfecta
sākt mācīties
ustawa bardziej niż doskonała (sankcja nieważności i kara)
68. Minus quam perfecta lex est, quae vetat aliquid fieri, et si factum sit, non rescindit, sed poenam iniungit ei, qui contra legem fecit
sākt mācīties
Ustawa mądra jest to ustawa, która zakazuje czegoś, ale jeśli zostało dokonane, nie czyni nieważnym ale nakłada karę.
69. Lex causae
sākt mācīties
prawo właściwe w danej sprawie
70. Lex domicilii
sākt mācīties
prawo miejsca zamieszkania
71. Lex fori
sākt mācīties
prawo prawo miejsca siedzibysądu
72. Lex loci actus
sākt mācīties
prawo miejsca dokonania czynności
73. Lex loci celebrationis
sākt mācīties
prawo miejsca dokonania aktu uroczystego (ceremonii)
74. Lex loci contractus
sākt mācīties
prawo miejsca, w którym została zawarta umowa
75. Lex patriae
sākt mācīties
prawo ojczyste
76. Lex rei sitae
sākt mācīties
prawo położenia rzeczy
77. Hereditas
sākt mācīties
spadek
78. Bonum / bona
sākt mācīties
dobra majątkowe (majątek)
79. Res corporales
sākt mācīties
obiekt materialny
80. Res incorporales
sākt mācīties
obiekt niematerialny
81. Possessio
sākt mācīties
posiadanie/władztwo faktyczne
82. Dominium
sākt mācīties
własność
83. Iura in re aliena
sākt mācīties
prawo do rzeczy cudzej/ ograniczone prawa rzeczowe
84. Obligatio / obligationes
sākt mācīties
zobowiąznie
85. (...) hominum causa omne ius constitutum sit
sākt mācīties
Wszelkie prawo winno być stanowione ze względu na człowieka
86. Nasciturus pro iam nato habetur quitiens de commodis eius agitur
sākt mācīties
dziecko poczęte uważa się za już narodzone, o ile chodzi o jego korzyści
87. Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius quaeritur
sākt mācīties
tego, kto ma się urodzić, uznaje się za już urodzonego, ilekroć chodzi o jego korzyści
88. Matrimonium putativum
sākt mācīties
małżeństwo mniemane, nieważne
89. Matrimonium legitimum
sākt mācīties
małżeństwo wywołujące skutki prawne, zgodne z prawem, małżeństwo ważne
90. Matrimonium
sākt mācīties
małżeństwo
Ius quod ad personas pertinet
sākt mācīties
prawo, które dotyczy osób
91. Coniux
sākt mācīties
małżonek (ogólnie)
92. Maritus / vir/ vir + coniux
sākt mācīties
mąż
93. Marita / uxor
sākt mācīties
żona
94. Parentes / genitores
sākt mācīties
rodzice
95. Ascendentes
sākt mācīties
wstępni, ascendenci
96. Descendentes
sākt mācīties
zstępni, descendenci
97. Cognatus
sākt mācīties
pokrewieństwo krwi (spokrewniony rodzeństwo rodziców, kuzynostwo)
98. Affinis
sākt mācīties
powinowactwo (relacja pomiędzy jednym z małżonków, a krewnymi drugiego małżonka)
99. Persona
sākt mācīties
osoba ludzka
100. Mater
sākt mācīties
matka
101. Mater semper certa est
sākt mācīties
matka jest zawsze pewna
102. Pater
sākt mācīties
ojciec
103. Pater est quem nuptiae demonstrat
sākt mācīties
ojcem jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo
104. Quia semper certa est, etiam si volgo conceperit: pater vero is est, quem nuptiae demonstrant. (...)
sākt mācīties
ponieważ ta zawsze jest pewna, nawet jeśli pocznie nie z prawego łoża, ojciec jest zaś to ten, na którego wskazuje małżeństwo
105. Obligatio est vinculum iuris, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iuria
sākt mācīties
zobowiązanie jest węzłem prawnym, który zmusza nas do świadczenia czegoś zgodnie z prawami naszego państwa
106. Creditor
sākt mācīties
wierzyciel
107. Debitor
sākt mācīties
dłużnik
108. Obligatio ex contractu
sākt mācīties
zobowiązanie umowne (dwie strony umówiły się na określone świadczenia)
109. Obligatio ex delicto
sākt mācīties
zobowiązanie z czynu niedozwolonego (zobowiązanie deliktowe)
110. Obligatio quasi ex contractu
sākt mācīties
zobowiązanie jak gdyby z zobowiązania umownego (np. spłata nadwyżkowej raty kredytu, bezpodstawne wzbogacenie)
111. Obligatio quasi ex delicto
sākt mācīties
zobowiązanie jak gdyby z czynu niedozwolonego (np. gdy mój pies pogryzł jakąś osobę)
112. Obligatio ex lege
sākt mācīties
zobowiązanie z mocy samego prawa
114. Obligatio civilis
sākt mācīties
zobowiązanie cywilne (jest to takie zobowiązanie, którego spełnienia można domagać się na drodze sądowej)
115. Obligatio in solidum
sākt mācīties
solidarność niewłaściwa (po stronie zobowiązanej występuje kilku dłużników, z których każdy może spełnić świadczenie co uwalnia pozostałych)
116. Obligatio pro rata
sākt mācīties
zobowiązanie podzielone na części – reguła w prawie rzymskim
117. Causa
sākt mācīties
przyczyna prawna (to cel społecznogospodarczy, od którego istnienia określony porządek prawny uzależnia skuteczność oświadczenia woli)
118. Causa obligandi vel acquirendi
sākt mācīties
celem jest nabycie prawa lub innej korzyści majątkowej przez dokonującego przysporzenia
119. Causa solvendi
sākt mācīties
składający oświadczenie zmierza do rozwiązania węzła obligacyjnego (zwrot pożyczki)
120. Causa donandi
sākt mācīties
składający oświadczenie woli zmierza do bezpłatnego dokonania przysporzenia majątkowego na rzecz kontrahenta (darowizna)
121. Iusta causa traditionis
sākt mācīties
słuszna podstawa przeniesienia posiadania (dotychczasowy posiadacz przekazuje własność nowemu posiadaczowi przeniesienie odbywa się w oparciu o akceptowalną przez prawo podstawę)
122. Iusta causa possidendi
sākt mācīties
słuszna/godziwa przyczyna objęcia w posiadanie (podstawa do wejścia w posiadanie przez zasiedzenie)
123. Causa criminalis
sākt mācīties
sprawa kryminalna
124. Causa civilis
sākt mācīties
sprawa cywilna
125. Culpa
sākt mācīties
wina
126. Culpa in custodiendo
sākt mācīties
wina w nadzorze (możliwość przypisania odpowiedzialności za czyny innych osób
127. Culpa in eligendo
sākt mācīties
wina w wyborze (np. odpowiedzialność za winy podwykonawców)
128. Neglegentia
sākt mācīties
sytuacja w której sprawca, wyraził szkodę, chociaż tej szkody nie chciał wyrządzić; wina nieumyślna
129. Dolus
sākt mācīties
zły zamiar, podstęp (sprawca który chce wyrządzić szkodę wina umyślna)
130. Culpa lata
sākt mācīties
grube niedbalstwo (niezrozumienie tego, co wszyscy rozumieją)
131. Culpa levis
sākt mācīties
lżejsze niedbalstwo
132. Culpa in concreto
sākt mācīties
niedołożenie staranności takiej, jak w swoich własnych sprawach
133. Culpa in abstracto
sākt mācīties
porównanie staranności sprawcy szkody, z jakąś hipotetyczną starannością jakiej należałoby dołożyć
134. Culpa in contrahendo
sākt mācīties
niestaranność w fazie zawierania/negocjowania umowy (np. rozpoczęcie negocjacji bez zamiaru zawarcia umowy)
135. Dolus premeditatus
sākt mācīties
popełnienie czynu w sposób zaplanowany
136. Dolus repentinus
sākt mācīties
popełnienie czynu w sposób raptowny (nie planował, ale uczynił)
137. Dolus subsequens
sākt mācīties
zamiar następczy (podjęcie działania w celu osiągnięcia rezultatu i w czasie jego realizacji dokonanie rzeczy, które nie były planowane
138. Dolus directus
sākt mācīties
zamiar bezpośredni (ktoś podjął działanie, zmierzające bezpośrednio do wywołania określonego nagannego lub przestępnego skutku)
139. Dolus coloratus
sākt mācīties
zły zamiar zabarwiony (używany, żeby wskazać, iż nagannemu działaniu sprawcy towarzyszyło jakieś szczególne zabarwienie emocjonalne)
140. Dolus evetualis
sākt mācīties
zamiar ewentualny (sprawca wie, że jego działanie może wywołać określony skutek i on się z nim godzi podpala dom wiedząc, że są w nim osoby, które nie mogę go samodzielnie opuścić)
141. Volenti non fit iniuria
sākt mācīties
Chcącemu nie dzieje się krzywda
142. Casus
sākt mācīties
przypadek
143. Casus fortuitus
sākt mācīties
przypadek nadzwyczajny (czysto losowy)
144. Casus mixtus
sākt mācīties
przypadek mieszany (kiedy szkoda jest następstwem zdarzenia losowego, ale jest ona następstwem niedbalstwa)
145. Casus a nullo praestantur
sākt mācīties
za zdarzenie z powodu przypadku nikt nie jest zobowiązany do świadczenia (od nikogo nie można domagać się odszkodowania)
146. Casus sentit dominus
sākt mācīties
zdarzenie przypadkowe dotyka właściciela (konsekwencje zdarzeń przypadkowych ponosi właściciel)
147. Vis maior / vis absoluta / vis
sākt mācīties
siła wyższa
148. Periculum
sākt mācīties
ryzyko
149. Periculum locatoris
sākt mācīties
ryzyko wynajmującego
150. Periculum debitoris
sākt mācīties
ryzyko dłużnika (ryzyko ponosi dłużnik)
151. Periculum in mora
sākt mācīties
ryzyko w okresie zwłoki (zwłoka stan kiedy strona w terminie nie wykonała swoich obowiązków)
152. Lucrum cessans
sākt mācīties
utracone korzyści
153. Damnum emergens
sākt mācīties
rzeczywisty uszczerbek majątkowy
154. Damnum
sākt mācīties
szkoda
155. Damnum compensare
sākt mācīties
naprawianie szkody
156. Solutio
sākt mācīties
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika
157. Datio in solutum
sākt mācīties
sytuacja kiedy dłużnik za zgodą wierzyciela świadczy mu coś innego niż wynika z treści zobowiązania
158. Solutio + res
sākt mācīties
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem rzeczy (czy świadczył to co powinien świadczyć)
159. Solutio + tempus
sākt mācīties
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem czasu (czy we właściwym czasie wykonał zobowiązanie)
160. Solutio + locum
sākt mācīties
prawidłowe wykonanie zobowiązania przez dłużnika względem miejsca (czy we właściwym miejscu wykonał zobowiązanie)
161. Obligatio alternativa
sākt mācīties
zobowiązanie alternatywne/przemienne; zobowiązanie, którego wykonanie polega na tym, że dłużnik może spełnić jedno z kilku alternatywnych świadczeń
162. Solutio
sākt mācīties
świadczenie
163. Facultas alternativa
sākt mācīties
upoważnienie przemienne; polega na tym, że dłużnik może zwolnić się od swojego zobowiązania, spełniając inne świadczenie
164. Mora
sākt mācīties
zwłoka
165. Mora debitoris = mora solvendi
sākt mācīties
zwłoka dłużnika (określa sytuacje, kiedy dłużnik nie wykonał zobowiązania w prawidłowo ustalonym terminie)
166. Interpellatio
sākt mācīties
wezwanie
167. Mora ex rei fit
sākt mācīties
zwłoka wynika z samego stanu rzeczy (z treści umowy wynika, kiedy dane świadczenie ma być wykonane i automatycznie jeśli nie zostanie wykonane to bez wezwania ma miejsce zwłoka)
168. Fur semper moram facere videtur
sākt mācīties
Złodziej postrzegany jest zawsze jako będący w zwłoce
169. Perpetuatio obligationis
sākt mācīties
dosł. Uwiecznienie zobowiązania Przeniesienie ryzyka
171. Utile per inutile non vitiatur
sākt mācīties
to, co jest skuteczne, nie doznaje uszczerbku ze strony tego, co jest nieskuteczne (Dotyczy problemu częściowej nieważności czynności prawnej. Częściowa nieważność czynności nie powoduje całkowitej nieważności te czynności)
172. Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere
sākt mācīties
To, co od początku jest wadliwe, nie może być uzdrowione z upływem czasu
173. Ratihabitio mandato comparatur
sākt mācīties
potwierdzenie równa się zleceniu
174. Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis
sākt mācīties
Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, lecz wykonanie przymusowe
175. Contractus bilateralis
sākt mācīties
umowa dwustronna (wyraźnie rozdzielamy dwie strony o odmiennych interesach)
176. Contractus multilateralis
sākt mācīties
umowa wielostronna (np. umowa spółki prawa cywilnego)
177. Contractus innominatus
sākt mācīties
brak zaskarżalności w prawie rzymskim
178. Contractus vitalitus
sākt mācīties
umowa aż do śmierci jednej ze stron, umowa dożywotnia
179. Essentialia contractus
sākt mācīties
przedmiotowo istotne składniki treści kontraktu
181. Accidentalia contractus
sākt mācīties
nie wpływają na istotę kontraktu (np. na to, czy daną umowę uznamy za umowę sprzedaży czy najmu), jednakże mocą woli stron zostały podniesione do rangi istotnych (np. termin, warunek, polecenie)
182. Pacta sunt servanda
sākt mācīties
umów należy dotrzymywać
183. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
sākt mācīties
dosł. ‘ponieważ sprawy przybrały taki obrót’ każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach; wszelkie umowy są rozumiane w określonym stanie rzeczy
184. Impossibilium nulla obligatio est
sākt mācīties
Nie ma zobowiązania, gdy [świadczenie] jest niemożliwe
185. Ex maleficio non oritur contractus
sākt mācīties
Kontrakt nie rodzi się z czynu bezprawnego
186. Contractus stricti iuris
sākt mācīties
umowa ścisłego prawa (przy której wykonaniu rygorystycznie trzymamy się treści umowy ustalonej przez strony umowy)
187. Contractus bonae fidei
sākt mācīties
umowa dobrej wiary (charakteryzuje się tym, że przy ustalaniu ich treści sąd ma pole swobodnej oceny)
188. Bona fides
sākt mācīties
dobra wiara (zasady współżycia społecznego)
189. Mala fides
sākt mācīties
zła wiara
190. Venire contra factum proprium nemini licet
sākt mācīties
nie wolno występować przeciwko temu, co wynika z własnych czynów
191. Tu patere legem quam fecisti
sākt mācīties
powinieneś przestrzegać prawa, które uczyniłeś
192. Turpitudinem suam allegans nemo audiatur
sākt mācīties
Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany
193. Dolo facit qui petit quod redditurus est
sākt mācīties
Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić
194. In conventionibus contrahentium voluntas potius quam verba spectanda sunt
sākt mācīties
W umowach bardziej uwzględnia się zamiar stron, niż dosłowne brzmienie
195. In ambiguitas contra stipulatorem
sākt mācīties
wątpliwości tłumaczy się na niekorzyść tego, kto złożył oświadczenie w sposób niejasny
196. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
sākt mācīties
w umowach zawierają się milcząco także wymagania wynikające z obyczajów i zwyczaju
197. Actio negatoria
sākt mācīties
uprawnienie właściciela do tego aby inne osoby zaniechały takich zachowań, które stanowią zakłócenie spokojnego korzystania z jego własności
198. Rei vindicatio
sākt mācīties
skarga wydobywcza (uprawnienie właściciela do odebrania jego rzeczy od każdego kto nią faktycznie włada bez uzasadnienia prawnego do wydobycia)
199. Superficies solo cedit
sākt mācīties
to, co znajduje się na powierzchni, przypada gruntowi
200. Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse habet
sākt mācīties
Nikt nie może przenieść na drugiego więcej praw, niż sam posiada
201. Proprietas
sākt mācīties
własność
202. Animus
sākt mācīties
zamiar polegający na traktowaniu rzeczy jako swojej
203. Corpus
sākt mācīties
materialne władanie rzeczą
204. Bonae fidei possessor
sākt mācīties
posiadacz w dobrej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie w usprawiedliwionym przekonaniu, że nie narusza niczyich uprawnień)
205. Malae fidei possesor
sākt mācīties
posiadacz w złej wierze (ten, który wszedł w faktyczne władanie wiedział, że narusza czyjeś uprawnienia)
206. Melior est condicio possidentis
sākt mācīties
w jednakowej sytuacji lepsza jest pozycja posiadacza
207. Mala fides supervieniens non nocet
sākt mācīties
późniejsza zła wiara nie szkodzi (jeżeli ktoś jest posiadaczem w dobrej wierze, a później dowiedział się, że narusza cudze uprawnienia, to nadal jest posiadaczem danej rzeczy sytuacja charakterystyczna dla nieruchomości, w szczególności dla zasiedzenia)
208. Mala fides superveniens nocet
sākt mācīties
późniejsza zła wiara szkodzi (charakterystyczne dla ruchomości
209. Servitus in faciendo consistere nequit
sākt mācīties
służebność nie może polegać na działaniu
210. Servitutes
sākt mācīties
służebności
211. Servitutibus civiliter utendum est
sākt mācīties
służebności należy wykonywać oględnie
212. Nulli res sua servit
sākt mācīties
nie można mieć służebności na własnej rzeczy
213. Ex testamento
sākt mācīties
powołanie do dziedziczenia oparte na testamencie
214. Ab intestato
sākt mācīties
dziedziczenie beztestamentowe (dziedziczenie ustawowe)
215. Contra tabulas
sākt mācīties
dziedziczenie przeciwtestamentowe (dziedziczenie przez osoby najbliższe spadkodawcy, które zostały pominięte w testamencie zachowek)
216. Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius quod defunctus habuerit
sākt mācīties
spadkobranie to nic innego niż sukcesja w całość praw zmarłego
217. Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest
sākt mācīties
Nikt nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo
218. Testamentum
sākt mācīties
testament
219. Testamentum allographum
sākt mācīties
testament alograficzny (testament sporządzony ustnie w obecności świadków)
220. Testamentum holographum
sākt mācīties
testament holograficzny (testament pisemny sporządzony w całości własnoręcznie)
221. Testamentum ruptum
sākt mācīties
testament, który utracił prawną skuteczność (testament nieważny)
222. Testamentum militum
sākt mācīties
testament wojskowy
223. Ambulatoria (enim) est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
sākt mācīties
zmienna jest (zatem) wola zmarłego aż do samego kresu życia
224. Falsa demonstratio non nocet
sākt mācīties
fałszywe oznaczenie nie szkodzi
225. Imperium
sākt mācīties
uprawnienia władcze (magistratury rzymskie, wojskowość), ale też struktura polityczna, władająca na wielkim obszarze terytorialnym
226. Regnum
sākt mācīties
władza, rządy
227. Iudicium
sākt mācīties
sąd, ale też wyrok, proces
228. Administratio
sākt mācīties
administracja (pomoc; służebny charakter)
229. Actor
sākt mācīties
powód/oskarżyciel
230. Reus
sākt mācīties
pozwany/oskarżony
231. Actor sequitur forum rei
sākt mācīties
powód idzie za sądem pozwanego
232. Forum est ubi domicilium est
sākt mācīties
miejscem sporu jest sąd miejsca zamieszkania (pozwanego)
233. Cognitio extra ordinem
sākt mācīties
proces rzymsko kanoniczny, proces cywilny, proces inkwizycyjny, proces mieszany
234. Nemo iudex sine actore
sākt mācīties
nie ma sędziego bez powoda (nie prowadzi się postępowania jeśli nie została złożona skarga)
235. Actiones semel inclusae judicio salvae permanent /lis pendens
sākt mācīties
skargi raz wytoczone powodują stan sprawy zawisłej
236. Actio quaelibet in via sua
sākt mācīties
każda skarga ma właściwą sobie drogę (jest rozpatrywana samodzielnie)
237. Actio personalis moritur cum persona
sākt mācīties
roszczenie o charakterze ściśle osobistym wygasa ze śmiercią osoby której dotyczy
238. Delicta perentium liberis non nocent
sākt mācīties
przestępstwa rodziców nie szkodzą dzieciom (karne też)
239. Actio semel extincta non reviviscit
sākt mācīties
roszczenie raz wygasłe nie odżywa
240. Res iudicata
sākt mācīties
rzecz osądzona
241. Ne bis in idem
sākt mācīties
nie dwa razy za to samo (zakaz powtórnego karania)
242. Res iudicata pro veritate accipitur
sākt mācīties
prawomocny wyrok przyjmuje się jako prawdę (wiążące)
243. Actor non condemnatur
sākt mācīties
powód nie może być zasądzony
244. Nemo tenetur seipsum accusare
sākt mācīties
nikt nie jest zobowiązany do oskarżenia samego siebie
245. Actori incumbit probatio
sākt mācīties
Na powodzie spoczywa ciężar dowodu
246. Actori incumbit onus probandi
sākt mācīties
ciężar dowodu spoczywa na powodzie
247. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
sākt mācīties
ciężar dowodu spoczywa na tym kto twierdzi, a nie na tym kto zaprzecza
248. Reus exceptiendo fit actor
sākt mācīties
podniesienie przez pozwanego zarzutu czyni go powodem
249. Reus in exceptione actor est
sākt mācīties
pozwany w zakresie podniesionego zarzutu jest powodem (tj. na nim spoczywa ciężar dowodu)
250. Non debet actori licere, quod reo non permittur
sākt mācīties
Powodowi nie wolno tego, na co nie pozwala się pozwanemu
251. Audiatur et altera pars
sākt mācīties
należy wysłuchać także drugiej strony
252. Iura novit curia
sākt mācīties
sąd zna prawo
253. Ubi ius ibi remedium
sākt mācīties
gdzie prawo, tam i środek (do jego realizacji)
254. Iudicis est ius dicere, non dare
sākt mācīties
zadaniem sędziego jego stosowanie a nie tworzenie prawa
255. Iudex non calculat
sākt mācīties
sędzia nie kalkuluje
257. Iudex suspectus
sākt mācīties
sędzia podejrzany
258. Iudicium non debet esse illusorium
sākt mācīties
wyrok nie powinien być pozorny
259. Nemo est iudex in propria causa
sākt mācīties
Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie
260. Nemo iudex sine actore
sākt mācīties
Nie ma sędziego bez powoda
261. Ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat
sākt mācīties
Ciężar dowodu spoczywa na tym, kto twierdzi, a nie na tym, kto zaprzecza
262. In dubio pro reo
sākt mācīties
w razie wątpliwości na korzyść oskarżonego
263. In dubio semper id, quod minus est, debetur
sākt mācīties
w wypadku wątpliwości, wymagane jest to co mniejsze
264. Iudex non dedit plus, quam quod petens ipse requirit / ne ultra petita
sākt mācīties
sędzia nie może zasądzić ponad żądanie powoda
265. Reformatio in peius iudici apellatio non licet
sākt mācīties
Sądowi apelacyjnemu nie wolno zmienić wyroku na niekorzyść zasądzonego
266. Reformationis in peius
sākt mācīties
pogorszenie sytuacji skazanego w wyniku wyroku zapadłego w postępowaniu odwoławczym
267. Ubi societas, ibi ius
sākt mācīties
gdzie społeczeństwo, tak i prawo (różne źródła antyczne)
268. Auctoritas, non veritas facit legem
sākt mācīties
władza a nie prawda jest źródłem prawa
269. Lex facit regem
sākt mācīties
prawo czyni króla
270. Fortior est custodia legis quam hominis
sākt mācīties
silniejsza jest ochrona prawna niż ludzka
271. De minimis non curat praetor
sākt mācīties
pretor (władza) nie zajmuje się błahostkami
272. De minimis non curat lex
sākt mācīties
prawo nie zajmuje się błahostkami (forma anglosaska)
273. Iustitia nemini neganda
sākt mācīties
nikomu nie należy odmawiać sprawiedliwości
274. Nulla taxatio sine representatione
sākt mācīties
nie ma opodatkowania bez demokratycznego umocowania
275. Fiscus sepmer locuples solvendo
sākt mācīties
skarb państwa jest zawsze wypłacalny
276. In tributis non admittur compensatio
sākt mācīties
w przypadkach długów podatkowych nie dopuszcza się potrącenia
277. Quod semel sumpsit, fiscus numquam reddit
sākt mācīties
skarb państwa nigdy nie oddaje tego, co raz przyjął
278. Ius canonicum
sākt mācīties
prawo kanoniczne
279. Argumentum a fortiori
sākt mācīties
wnioskowanie z uzasadnienia słabszego na silniejsze w oparciu o założenie konsekwencji ocen prawodawcy
280. Argumentum a maiori ad minus
sākt mācīties
(wnioskowanie z większego na mniejsze) jeśli komuś nakazano (lub dozwolono) czynić więcej, to nakazano (lub dozwolono) mu i mniej
281. Argumentum a minori ad maius
sākt mācīties
(wnioskowanie z mniejszego na większe) — jeśli zakazano komuś czynić mniej to tym bardziej zakazano mu i więcej.
282. Argument ab exemplo
sākt mācīties
argument z przykładu, odwołujący się do przykładu
283. Argument ad absurdum
sākt mācīties
argument odwołujący się do absurdu
284. Argumentum a rerum natura
sākt mācīties
argument z natury rzeczy
285. Argumentum a loco communi
sākt mācīties
argument z rzeczy wspólnych
286. Argument a loco speciali
sākt mācīties
argument z miejsc specjalnych
287. Argument a cohaerentia
sākt mācīties
argument ze spójności
288. Argument a completudine
sākt mācīties
argumentacja odwołująca się do zupełności systemu prawa
289. Ratio legis
sākt mācīties
cel konkretnej sprawy
290. Ratio iuris
sākt mācīties
cel prawa, porządku prawnego
291. Ratio legis est anima legis
sākt mācīties
sens ustawy jest jej duszą
292. Nemo plus iuris ad alium transferre potest quam ipse habet
sākt mācīties
nikt nie może przenieść na drugą osobę więcej praw, aniżeli sam posiada
293. Accessio cedit principali
sākt mācīties
rzecz przyłączona dzieli los rzeczy głównej
294. Ambiguitas contra stipulatorem
sākt mācīties
sformułowania dwuznaczne rozumieć należy przeciw składającemu oświadczenie
295. Ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum
sākt mācīties
Wola spadkodawcy może być zmieniona aż do ostatniego tchnienia
296. Dies interpelat pro homine
sākt mācīties
termin wzywa za człowieka
297. Dolus omnimodo puniatur
sākt mācīties
podstęp jest karany w każdym przypadku
298. Emptio tollit locatum
sākt mācīties
kupno przekreśla najem
299. In contractibus tacite insunt, quae sunt moris et consuetudinis
sākt mācīties
w umowach jest milcząco zawarte to, co stanowi zwyczaj i obyczaj
300. Male iure nostro uti non debemus
sākt mācīties
nie powinniścmy źle używać naszego prawa
302. Nasciturus pro iam nato habetur quotiens de commodis eius agitur
sākt mācīties
dziecko poczęte uważa się za urodzone ilekroć chodzi o jego korzyść
303. Qui tacet, consentire videtur ubi loqui potuit et debuit
sākt mācīties
Kto milczy, ten zdaje się zgadzać gdy ktoś mógł i powinien był mówić
304. Rebus sic stantibus [omnis contractus intellegitur]
sākt mācīties
każda umowa jest pojmowana jako obowiązująca tylko w danych, oznaczonych warunkach
305. Semel heres semper heres
sākt mācīties
kto raz zostanie dziedzicem pozostaje nim na zawsze
306. Tutor rem pupili emere non potest
sākt mācīties
opiekun nie może nabyć rzeczy osoby poddanej jego opiece
307. Vim vi repellere licet
sākt mācīties
siłę wolno odeprzeć siłą
308. Accessio
sākt mācīties
akcesja
309. Actus
sākt mācīties
akta
310. Adoptio
sākt mācīties
adopcja, przysposobienie
311. Apellatio
sākt mācīties
apelacja
312. Cautio
sākt mācīties
kaucja, zabezpieczenie
313. Cessio
sākt mācīties
cesja, przeniesienie wierzytelności
314. Clausula
sākt mācīties
klauzula
315. Compensatio
sākt mācīties
kompensacja, potrącenie
316. Contractus
sākt mācīties
kontrakt
317. Donatio
sākt mācīties
darowizna
318. Exceptio
sākt mācīties
wyjątek
319. Depositum
sākt mācīties
depozyt, przechowanie
320. Delictum
sākt mācīties
delikt, czyn niedozwolony
321. Vindicatio
sākt mācīties
windykacja
322. Inventarium
sākt mācīties
inwentarz
323. Legalis
sākt mācīties
legalny, prawny
324. Legtum
sākt mācīties
legat, zapis
325. Mandatum
sākt mācīties
mandat, zlecenie
326. Novatio
sākt mācīties
nowacja, odnowienie
327. Occupatio
sākt mācīties
zawłaszczenie, okupacja
328. Pactum
sākt mācīties
pakt, umowa
329. Poena
sākt mācīties
kara
330. Precarium
sākt mācīties
prekarium
331. Prohibitio
sākt mācīties
zakaz
332. Promulgatio
sākt mācīties
promulgacja
333. Provincia
sākt mācīties
prowincja
334. Privatus
sākt mācīties
prywatny
335. Publicus
sākt mācīties
publiczny
336. Restitutio
sākt mācīties
restytucja
337. Sanctio
sākt mācīties
sankcja
338. Successio
sākt mācīties
sukcesja
339. Ius publicum
sākt mācīties
prawo publiczne
340. Nasciturus
sākt mācīties
mający się narodzić (oznacza dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone)
341. De in ius vocando
sākt mācīties
o wezwaniu do sądu

Lai ievietotu komentāru, jums jāpiesakās.