ROŚLINKI

fellogen

miazga korkotwórcza; merystem wtórny - wytwarza wtórną tkankę okrywającą korek (fellem) i pasma tkanki miękiszowej (fellodermę).

kambium

merystem wtórny; tkanka międzywiązkowa - wytwarza wciąż nowe tkanki przewodzące (łyko i drewno wtórne)

kallus

tkanka przyranna; merystem wtórny; u roślin wieloletnich- przekształcenie miękiszu w pobliżu zranienia rośliny

wtórna tkanka okrywająca

peryderma. korkowica - zastępuje skórkę w łodydze i korzeniu, gdy organy zaczynają przyrastać na grubość

tkanki wzmacniające

zapewniają rośliną zachowanie określonego kształtu i odporność na uszkodzenia mechaniczne

zwarcica (kolenchyma)

tkanka wzmacniająca z żywych komórek, w nadziemnych częściach roślin (ogonki liściowe i młode części łodyg, nadaje im elastyczność, może zawierać chloroplasty; kolenchyma kątowa i płatowa

twardzica (sklerenchyma)

tkanka wzmacniająca z martwych komórek, w starszych wyrośniętych nadziemnych i podziemnych organach roślin. Zgrubiałe ściany, wysycone ligniną; dzieli się na włókna sklerenchymatyczne i sklereidy

hydatody

utwory wydzielnicze zewnętrzne u roślin higrofilnych, wydzielające nadmiar wody

sok mleczny (lateks)

w rurach mlecznych; stanowi zawiesinę różnych substancji, m.in. garbników i alkaloidów; chroni roślinę przed roślinożercami

okolnica (perycykl)

warstwa komórek parenchymatycznych na obwodzie walca osiowego w korzeniu i łodydze, które wykazują zdolność przekształcania się w komórki merystematyczne

skrobia statolityczna

znajduje się w amyloplastach korzeni, umożliwiając ich geotropizm; przemieszczają się pod wpływem siły ciężkości, co stanowi sygnał dla reakcji wygięciowych

welamen

wielowarstwowa skórka zbudowana z martwych komórek otoczonych porowatymi ścianami; gromadzi i wychwytuje wodę atmosferyczną w korzeniach powietrznych u epifitów

pąki łodyg

miejsca na łodydze, z których następuje wzrost łodygi na długość (pąk wierzchołkowy) i powstawanie odgałęzień bocznych (pąki boczne)

konwergencja

proces powstawania morfologicznie i funkcjonalnie podobnych cech (czyli analogicznych) w grupach organizmów odlegle spokrewnionych (niezależnie w różnych liniach ewolucyjnych), np. kaktus i wilczomlecz

kwas abscysynowy (ABA)

hormon roślinny odgrywający główną rolę w systemie zabezpieczającym przed nadmierną utratą wody przez liść; powoduje zamykanie aparatów szparkowych, nawet na świetle

śródskórnia (endoderma)

pojedynczy pierścień komórek, stanowiący najbardziej wewnętrzną warstwę kory pierwotnej korzenia; jego zadaniem jest czynna regulacja przepływu wody w poprzek korzenia

epikotyl

u zarodka rośliny część łodygi pomiędzy liścieniem a pąkiem szczytowym

korzenie przybyszowe

korzenie, które nie powstają z zawiązka korzenia i mogą rozwijać się na innych organach, np. na łodygach (rozłogi, kłącza) lub liściach. --> duża rola w rozmnażaniu wegetatywnym

pąk, pączek

zawiązek pędu z merystemem wierzchołkowym i zawiązkami organów – liści i kwiatów

enzym nitrogenaza

enzym bakterii brodawkowych związany z wiązaniem azotu atmosferycznego, działa w warunkach beztlenowych, które są zapewniane przez LEGHEMOGLOBINĘ

liścienie

liście zarodkowe; liść powstający w rozwijającym się zarodku; gromadzą materiały zapasowe w nasionach bezbielmowych umożliwiając rozwój siewek. a w nasionach bielmowych pośredniczą między bielmem a zarodkiem, zaopatrując go w sub. odżywcze

aromorfoza

kluczowa zmiany w budowie i funkcjonowaniu istot żywych, podnoszące je na wyższy poziom rozwoju ewolucyjnego, umożliwiające opanowanie nowych środowisk

aparat jajowy

składający się z 3 komórek otoczonych cytoplazmą, osadzonych na biegunie blisko okienka w zalążku u okrytonasiennych; składa się z komórki jajowej i dwóch komórek pomocniczych (SYNERGIDY)

antypody

na przeciwległym biegunie do aparatu jajowego w zalążku u okrytonasiennych, składa się z 3 komórek (powstałych z jąder biegunowych)

samozapylenie

przeniesienie pyłku z pręcików na słupek tego samego kwiatu lub innych kwiatów tej samej rośliny

samosterylność (samopłonność)

mechanizm ochronny; zapylenie własnym pyłkiem nie prowadzi do wytworzenia nasion, np. z powodu zahamowania łagiewki pyłkowej

zróżnicowanie czasu dojrzewania słupków i pręcików

PRZEDSŁUPNOŚĆ (słupki dojrzewają wcześniej niż pręciki) i PRZEDPRĄTNOŚĆ (pręciki dojrzewają szybciej niż słupki)

HETEROSTYLIA (RÓŻNOSŁUPKOWOŚĆ)

mechanizm ochronny; powstają dwa rodzaje słupków: krótkie (wysoko położone pręciki) i długie (nisko położone pręciki)

PARTENOKARPIA

powstanie owoców pozbawionych nasion, niepoprzedzone procesem zapłodnienia, np. grejpfrut, banan, pomidor, ananas

zoochoria

zwierzęcosiewność; sposób rozprzestrzeniania się nasion i owoców poprzez przyczepianie się do sierści i piór zwierząt (HACZYKI, WYROSTKI, KOLCE na ścianach owocni) lub wytwarzanie mięsistych owocni zjadanych przez zwierzęta i wydalanych wraz z kałem

anemochoria

wiatrosiewność; rozprzestrzenianie się nasion i owoców za pomocą wiatru; forma: drobne i lekkie lub zaopatrzone w różnego typu APARATY LOTNE (owoce klonu)

hydrochoria

rozprzestrzenianie nasion i owoców przy udziale wody; przystosowanie pozwalające na długie przebywanie na powierzchni wody; nie nasiąkają wodą, mają tkankę powietrzną i stwardniałą owocnię (np. owoce palmy kokosowej)

ELAJOSOMY (ciała mrówcze)

przystosowanie roślin do rozsiewania nasion za pomocą określonej grupy zwierząt; elajosomy to substancje zbudowane z tłuszczów i białek, które wabią mrówki. Podczas zanoszenie do mrowiska wiele nasion się gubi (w PL - glistnik jaskółcze ziele)

autochoria

samorzutność; rozsiewanie bez pomocy czynników środowiska

retencja

zdolność do zatrzymywania wody (mszaki); regulacja bilansu wodnego biocenoz leśnych - zatrzymywanie nadmiaru wody podczas obfitych opadów, a podczas suszy zapobiegają wysychaniu gleb.

splątek

u mchów, młodociany, samożywny gametofit; wielkomórkowy twór (postać płatowata lub nitkowata), przytwierdzony chwytnikami do podłoża; tworzą się na nich pączki a z nich gemetofity

hemicelulozy

polisacharydy wiążące mikrofibryle celulozy w ścianach komórkowych

wernalizacja

wstępne traktowanie rośliny chłodem w celu indukcji kwitnienia (termoindukcja), np. rośliny jednoroczne ozime (pszenica) i dwuletnie (marchew)