Łacińskie zwroty prawnicze

5  1    119 speciālā zīme    lenka1
lejupielādēt mp3 Drukāt spēlēt pārbaudiet sevi
 
jautājums język polski atbilde język polski
accidentalia negotii
sākt mācīties
podmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej. Cechy ustawowo wyróżnione, wg których dokonuje się kwalifikacji konkretnej czynności prawnej do ustawowo wyróżnionych typów czynności prawnej.
actio negatoria
sākt mācīties
roszczenie negatoryjne
ad acta, a/a
sākt mācīties
do akt
ad eventum
sākt mācīties
forma czynności prawnej zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych
ad hoc
sākt mācīties
"do tego", dla tej konkretnej sytuacji
ad interim
sākt mācīties
tymczasowy, np. chargé d'affaires ad interim
ad probationem
sākt mācīties
forma czynności prawnej zastrzeżona dla celów dowodowych
ad solemnitatem
sākt mācīties
forma czynności prawnej zastrzeżona pod rygorem nieważności tzn. zachowanie danej formy jest konieczne, aby wywołać skutki prawne np. dla skutecznego przeniesienia własności nieruchomości potrzebna jest forma aktu notarialnego.
ad usum proprium
sākt mācīties
do własnego użytku
amicus curiae
sākt mācīties
dosł. "przyjaciel sądu"; bezinteresowny doradca; dawn. osoba nie związana z żadną ze stron, służąca poradą prawną sądowi w czasie rozprawy
analogia iuris
sākt mācīties
analogia z prawa
animus manendi
sākt mācīties
zamiar stałego pobytu
bona fides
sākt mācīties
dobra wiara
causa
sākt mācīties
przyczyna
casus belli
sākt mācīties
powód, pretekst do wypowiedzenia wojny
conditio iuris
sākt mācīties
warunek prawny
conditio sine qua non
sākt mācīties
warunek konieczny
contra legem
sākt mācīties
niezgodnie z prawem
corpus delicti
sākt mācīties
dowód rzeczowy
culpa
sākt mācīties
wina
culpa in contrahendo
sākt mācīties
wina w kontraktowaniu. Wprowadzona i zdefiniowana w art. 72 kodeksu cywilnego.
culpa in custodiendo
sākt mācīties
wina w nadzorze
culpa in eligendo
sākt mācīties
wina w wyborze
damnum emergens
sākt mācīties
rzeczywista szkoda
debellatio
sākt mācīties
zawojowanie
de facto
sākt mācīties
stan faktyczny, zgodnie z rzeczywistością (przeciwieństwo de iure)
de iure
sākt mācīties
zgodnie z prawem
de lege artis
sākt mācīties
zgodnie z regułami sztuki
de lege ferenda (też: lex ferenda)
sākt mācīties
według postulowanego prawa (zob. de lege lata). Postulaty pod adresem ustawodawcy, dotyczące przyszłych zmian w prawie np. wprowadzenie nowego rodzaju umowy.
de lege lata (też: lex lata)
sākt mācīties
według obowiązującego prawa, z punktu widzenia prawa w obecnym kształcie (zob. de lege ferenda)
desuetudo
sākt mācīties
odwyknienie prawa. Jedna z reguł derogacyjnych (uchylających przepisy), zgodnie z którą niestosowanie lub nieprzestrzeganie w praktyce normy prawnej skutkuje utratą jej mocy prawnej (norma przestaje obowiązywać).
diligentia
sākt mācīties
staranność
do ut des
sākt mācīties
"daję, abyś dawał"
dolus directus
sākt mācīties
zamiar bezpośredni. Chęć popełnienia przez sprawcę czynu zabronionego. Sprawca chce popełnić czyn zabroniony tzn. jest świadomy, że wypełnia znamiona czynu zabronionego albo że jego zachowanie może je wypełnić.
erga omnes
sākt mācīties
wobec wszystkich, prawo podmiotowe bezwzględne, norma skuteczna wobec wszystkich podmiotów trzecich. Istnieje katalog np. prawo własności (przeciwieństwo: inter partes).
essentialia negotii
sākt mācīties
przedmiotowo istotne składniki treści czynności prawnej. To te składniki czynności prawnej, które muszą być określone w jej treści np. przy umowie sprzedaży - cena i określenie rzeczy sprzedawanej.
ex aequo et bono
sākt mācīties
ze względów słuszności i dobra
ex ante
sākt mācīties
uprzednio, z punktu widzenia wcześniejszej sytuacji (przeciwieństwo: ex post)
exceptio
sākt mācīties
zarzut prawny
exceptio non adimpleti contractus
sākt mācīties
zarzut niewykonania umowy
exceptio rei venditae et traditae
sākt mācīties
zarzut rzeczy sprzedanej i wydanej
ex delicto
sākt mācīties
z deliktu, z czynu niedozwolonego, odpowiedzialność deliktowa
ex gratia
sākt mācīties
z dobrej woli, np. płatność ex gratia
ex lege
sākt mācīties
z mocy prawa
ex nunc
sākt mācīties
od tej pory (przeciwieństwo: ex tunc)
ex post
sākt mācīties
później, z późniejszej perspektywy (przeciwieństwo: ex ante)
ex tunc
sākt mācīties
od początku (przeciwieństwo: ex nunc)
falsus procurator
sākt mācīties
rzekomy pełnomocnik; osoba, która dokonuje czynności prawnych w cudzym imieniu, nie mając w ogóle umocowania albo przekraczając jego granice.
in absentia
sākt mācīties
podczas nieobecności
in statu nascendi
sākt mācīties
w trakcie powstawania
inter partes
sākt mācīties
między stronami (przeciwieństwo: erga omnes)
inter vivos
sākt mācīties
między żyjącymi (przeciwieństwo: mortis causa)
invitatio ad offerendum
sākt mācīties
zaproszenie do zawarcia umowy
in solidum
sākt mācīties
solidarność niewłaściwa
ipso facto
sākt mācīties
z racji samego faktu
ipso iure
sākt mācīties
z racji samego prawa (por. ex lege)
ius ad bellum
sākt mācīties
prawo do prowadzenia wojny
ius albinagii
sākt mācīties
prawo władcy do objęcia spadku po zmarłym cudzoziemcu
ius cogens
sākt mācīties
norma prawna bezwzględnie wiążąca tzn. taka, której mocy nie może uchylić wola stron np. wynagrodzenie za pracę zgodnie z Kodeksem pracy nie może być niższe niż przewidziane w ustawie
ius dispositivum
sākt mācīties
norma prawna względnie wiążąca tzn. taka norma, która będzie obowiązywać, jeżeli strony nie postanowią inaczej.
ius gentium
sākt mācīties
prawo narodów
ius in bello
sākt mācīties
prawo wojenne, prawo konfliktów zbrojnych
ius legationis
sākt mācīties
prawo legacji
ius sanguinis
sākt mācīties
prawo krwi (jeden z dwóch sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa). Dziecko nabywa obywatelstwo tego państwa, którego obywatelem jest przynajmniej jedno z rodziców.
ius soli
sākt mācīties
prawo ziemi (jeden z dwóch sposobów wyznaczania obywatelstwa z mocy prawa). Dziecko otrzymuje obywatelstwo tego państwa, w którym się urodziło.
ius tractatuum
sākt mācīties
prawo zawierania umów międzynarodowych
lege artis
sākt mācīties
zgodnie z regułami sztuki
lex ferenda
sākt mācīties
zob. de lege ferenda
lex generalis
sākt mācīties
prawo / norma ogólna (przeciwieństwo: lex specialis)
lex imperfecta
sākt mācīties
prawo niedoskonałe; takie prawo, które jest pozbawione sankcji np. obowiązek rodziców należytego przygotowania dziecka do pracy dla dobra społeczeństwa (art. 96 k.r.o.)
lex lata
sākt mācīties
zob. de lege lata
lex minus quam perfecta
sākt mācīties
prawo mniej niż doskonałe
lex perfecta
sākt mācīties
dosłownie: prawo doskonałe. Norma prawna opatrzona sankcją nieważności. W przypadku niezachowania określonego nakazu czynność prawna jest nieważna (np. niezachowanie odpowiedniej formy przy sporządzaniu testamentu).
lex plus quam perfecta
sākt mācīties
prawo więcej niż doskonałe
lex posterior
sākt mācīties
prawo / norma późniejsza (przeciwieństwo: lex priori)
lex priori
sākt mācīties
prawo / norma wcześniejsza (przeciwieństwo: lex posterior)
lex retro non agit
sākt mācīties
prawo nie działa wstecz
lex specialis
sākt mācīties
prawo / norma szczególna (przeciwieństwo: lex generalis)
lucrum cessans
sākt mācīties
spodziewane korzyści (korzyści, których spodziewał się podmiot prawa, ale których nie osiągnął)
modus operandi
sākt mācīties
sposób działania
mortis causa
sākt mācīties
na wypadek śmierci (przeciwieństwo: inter vivos); czynność prawna na wypadek śmierci
mutatis mutandis
sākt mācīties
z uwzględnieniem koniecznych zmian, "przy zmianie tych rzeczy, które powinny być zmienione"
mos maiorum
sākt mācīties
prawo przodków
nasciturus
sākt mācīties
dziecko poczęte, ale jeszcze nienarodzone
naturalia negotii
sākt mācīties
przedmiotowo nieistotne składniki treści czynności prawnej. Określenie tych składników w treści czynności prawnej jest dopuszczalne, ale niekonieczne.
negligentia
sākt mācīties
niedbalstwo
non liquet
sākt mācīties
brak norm prawnych potrzebnych do rozstrzygnięcia sytuacji, przypadek luki prawnej
onus probandi
sākt mācīties
ciężar dowodowy
opinio iuris (sive necessitatis)
sākt mācīties
subiektywny element zwyczaju międzynarodowego; przekonanie, że norma ma charakter prawnie wiążący
pactum in favorem tertii
sākt mācīties
umowa na rzecz osoby trzeciej
pactum in detrimentum tertii
sākt mācīties
umowa na niekorzyść osoby trzeciej
persona non grata
sākt mācīties
osoba niemile widziana, niepożądana
possessio
sākt mācīties
posiadanie
preasumptio iuris tantum
sākt mācīties
domniemanie prawne wzruszalne
preasumptio iuris ac de iure
sākt mācīties
domniemanie prawne niewzruszalne
pro publico bono
sākt mācīties
dla dobra publicznego, dla dobra ogółu
per procura
sākt mācīties
przez pełnomocnika, osobę uprawnioną
ratio decidendi
sākt mācīties
powód, uzasadnienie dla decyzji lub orzeczenia
ratio legis
sākt mācīties
ratio ustawy; powód, przyczyna wydania określonej ustawy lub normy prawnej
rebus sic stantibus
sākt mācīties
zasadnicza zmiana okoliczności mogąca powodować zmianę warunków umowy, a nawet jej wygaśnięcie. Początkowo klauzula prawa międzynarodowego, obecnie wprowadzona również do prawodawstw krajowych.
reformatio in peius
sākt mācīties
zmiana na gorsze. Często zabroniona - np. w wyniku apelacji złożonej przez skazanego w procesie karnym jego sytuacja nie może się pogorszyć (nie może dostać surowszej kary).
rei vindicatio
sākt mācīties
jedno z roszczeń petytoryjnych, przysługujące właścicielowi rzeczy i służące mu do ochrony prawa własności. Skuteczne erga omnes.
res iudicata
sākt mācīties
rzecz osądzona
res nullius
sākt mācīties
rzecz niczyja
restitutio in integrum
sākt mācīties
przywrócenie stanu poprzedniego
sui generis
sākt mācīties
oryginalny, własnego rodzaju, unikalny
terra nullius
sākt mācīties
ziemia niczyja
ultima ratio
sākt mācīties
ostatni, ostateczny sposób. zasada mówiąca, że po dane 'narzędzie' można sięgnąć w ostateczności np. strajk można ogłosić dopiero po przeprowadzeniu rokowań i mediacji.
ultra vires
sākt mācīties
poza kompetencją, bez upoważnienia
vacatio legis
sākt mācīties
okres spoczynku ustawy. Czas pomiędzy przyjęciem ustawy, a jej wejściem w życie, który ma umożliwić obywatelom zapoznanie się z nią przed rozpoczęciem jej stosowania. W Polsce okres ten, co do zasady, wynosi 14 dni.
veto
sākt mācīties
weto
vindicatio
sākt mācīties
windykacja
vis maior
sākt mācīties
siła wyższa
vis legis
sākt mācīties
siła prawa
dolus directus praemeditatus
sākt mācīties
zamiar bezpośredni przemyślany - gdy dany czyn został popełniony z premedytacją, nie 'na gorąco' np. zaplanowane zabójstwo
dolus directus repentinus
sākt mācīties
zamiar bezpośredni nagły
dolus eventualis
sākt mācīties
zamiar ewentualny; gdy sprawca możliwość popełnienia czynu zabronionego przewiduje i na to się godzi (art. 9 paragraf 1 kk)
rodzaje dolus directus
sākt mācīties
dolus directus repentinus (nagły), dolus direcuts praemeditatus
clara non sunt interpretanda
sākt mācīties
zasada mówiąca, że jasne przepisy nie podlegają interpretacji. Interpretuje się wtedy, gdy zachodzą wątpliwości

De lege lata! Łacina prawnicza na Fiszkotece

Jako że Prawo Rzymskie dało początek europejskiej kulturze prawnej, łacińskie zwroty prawne są również wykwintnymi sentencjami literatury rzymskiej, jak również zwierciadłem wielu zjawisk politycznych. Zwrot łaciński ‘de lege lata’ oznacza przecież nie tylko ustawę już uchwaloną, ale i - ogólniej - zasady obowiązującego tu i teraz prawa. Aby rozumieć prawo europejskie, trzeba znać zwroty prawnicze i w tym celu fiszki przedstawiają szereg wyrażeń z łaciny klasycznej i rzymskiej literatury Złotego Wieku. Równocześnie są one znakomitym wprowadzeniem do fundamentalnych reguł współczesnego prawoznawstwa. By zrozumieć, że w prawie cywilnym chociażby obowiązuje często zasada analogii, trzeba najpierw znać zwrot ‘analogia iuris’. Fiszki powstały po to, żeby ta wiedza była jak najprostsza, najłatwiejsza do zapamiętania i - po prostu - od początku zachwycała swoimi kulturotwórczymi zasobami.

Łacina dla studentów prawa - ważny lektorat

Lektorat klasycznego języka łacińskiego dla prawników to udręka studentów pierwszego roku prawa, którzy obciążeni trudną edukacją przedmiotów prawniczych, muszą jeszcze nabyć tej umiejętności lingwistycznej, nie tylko po to, by zdobyć ogładę humanistyczną, ale i dlatego, aby radzić sobie z fachową terminologią prawną, wywodzącą się z Prawa Rzymskiego, które spisane było przecież po łacinie! Twórcy fiszek zawierających łacińskie zwroty prawne doskonale wiedzieli, że fiszki muszą pomóc skutecznie i szybko, bo czas edukacyjny studenta prawa kurczy się niemiłosiernie od pierwszego dnia studiowania aż do upragnionego momentu uzyskania tytułu magistra prawa. Fiszki to doskonała pomoc edukacyjna i koło ratunkowe przed egzaminem z łaciny!

Wypróbuj ’prawo - łacina’ i wiele innych kursów za darmo!

Założenia Fiszkoteki są takie, że lekcje tworzone przez użytkowników pozostają darmowe. Dodatkowym atutem takiego postanowienia jest fakt, że większość z tych lekcji porusza bardzo wiele ciekawych i potrzebnych tematów, na które szczególnie warto zwrócić uwagę. Na naszej stronie znajdziesz zarówno lekcje chemii, matematyki, jak i polskiego, czy właśnie łaciny. Dowiesz się też wielu rzeczy na temat prawa, więc jeżeli właśnie poszukujesz skutecznego sposobu do nauki np. Kodeksu Cywilnego, to mamy coś specjalnie dla Ciebie. Kurs Kodeks Cywilny już czeka! Możesz też skorzystać z wielu innych, interesujących kursów, jak np: prawo i sądy w Polsce, a jeśli chcesz kontynuować naukę języka łacińskiego, to sprawdź tę lekcję:Łacina dla początkujących.

Lai ievietotu komentāru, jums jāpiesakās.